Dorpskerk met noordzuid-gerichte lengteas waarbij het koor (op het zuiden, afwijkend naar zuidoosten) paalt aan het Kwaremontplein. Behalve aan het koorhoofd omgevend ommuurd kerkhof met breedste deel ten noorden tegenover de voorgevel van de kerk. Rij gekandelaarde linden aan westelijke kerkhofzijde, grenzend aan de lager gelegen en afhellende Ommegangstraat. Hoge westelijke kerhofmuur gestut door steunberen; recent heropgebouwd breukstenen middendeel ervan wellicht als rest van vroegere ommuring van aanvankelijk kleiner kerkhof bij de voorgaande, vermoedelijk geoosterde, kerk.

Historiek

In 1119 bezat Kwaremont reeds een kapel, afhangend van de kerk van Berchem. Huidige kerk, nieuw gebouwd in 1788-1789 en ingewijd in 1792, incorporeert van de voorgaande kerk de gotische toren, waarschijnlijk een aanvankelijke vroeggotische kruisingstoren (14de eeuw ?) van een kerkje, wellicht met oostelijk koor en voorgevel aan Ommegangstraat. Misschien wegens territoriaal gezien te beperkte uitbreidingsmogelijkheden in westelijke richting, was de bouw van de grotere kerk met behoud van de vroegere kerktoren, slechts mogelijk door wijziging van de oriëntatie van het gebouw met 90°; archeologisch onderzoek zou hieromtrent uitsluitsel kunnen geven. Toren verhoogd met gotische klokkenkamer (17de of 18de eeuw ?). Vernieuwingswerken in 1898-1899 naar ontwerp van architect A. Vossaert voornamelijk van de toren. Herstelling van oorlogsschade in 1952-53 onder leiding van architect A. Mas. Grondige restauratie in 1994-96 naar ontwerp van architect D. Devenyns.

Beschrijving

De kerk ontvouwt een eenvoudige plattegrond van een driebeukige kerk van zes traveeën lang met ingebouwde vierkante noordtoren tussen doopkapel (oosten) en rouwkamer (ten westen) met torentrap in zuidoostelijke hoek van laatstgenoemde ruimte; koor van twee traveeën met halfronde sluiting; sacristie in zuidoostelijke kooroksel met latere hoekafschuining ingevolge straataanpassingswerken.

Sobere en overwegend gewitte bakstenen kerk op plint van Doornikse hardsteen. Leien zadeldak als gezamenlijke overdekking van de drie beuken en met doorlopende nok boven het hoge koor. Gewitte voorgevel op middendeel na, namelijk van eerste drie torengeledingen van Doornikse steen, breuksteen en blauwe hardsteen. Eerste en tweede bouwlaag van toren aangepast bij bouw van laat-18de-eeuwse kerk en naar aanleiding van herstellingswerken; verschillend breukstenen metselwerk tussen eerste en tweede geleding, laatstgenoemde eerder met opvulwerk. Rechthoekige kerkpoort in spitsbogig spaarveld waarvan hardstenen omlijsting toegevoegd bij 20ste-eeuwse herstelling (vergelijkbaar met oude prentkaart). Groot spitsboogvenster met tweedelige tracering op tweede torenverdieping, mogelijk resulterend van neogotische aanpassing uit eind 19de eeuw. De derde geleding met nog vroeggotisch spitsboogvenstertje van vroegere klokkenkamer, vertoont metselwerk van gekantrechte Doornikse steen. Later toegevoegde bovenste torenverdieping, namelijk boven kerkdak uitrijzende vierde geleding met huidige klokkenkamer, geleed door omlopende waterlijsten en met hoekkettingen. Korte en ingesnoerde achtzijdige leien torenspits bekroond door torenkruis met windhaan. Eenvormige rondboogvensters, met ijzeren harnas, in langsgevels en koor met geprofileerde bakstenen daklijst. Twee gedichte koorvensters bij aanzet van koorsluiting. Sporen van rechthoekige zijdeur in eerste travee van oostgevel, ingang van doopkapel, waarschijnlijk gedicht sinds 1901. Overeenkomstige deur in westgevel gevat in hardstenen omlijsting op neuten en afgedekt door kroonlijst. Grafmonument met calvarie voor de familie Behaghel de Limon, tegen breed rondbogig bepleisterd spaarveld in zuidgevel van westelijke zijbeuk (koorzijde): monumentale gewitte stenen calvariebeeldengroep met gietijzeren Christusbeeld op tombevormige hardstenen sokkel, versierd met wapenschild en schedels.

Interieur

Typisch laat-18de-eeuws, sober classicistisch interieur overwelfd door Boheemse kappen in de middenbeuk en hangkoepels in de zijbeuken. Verankerde rondbogige gordelbogen in middenbeuk aanzettend op versierde consoles, in de smallere zijbeuken op wandpilasters. Scheibogen rustend op Toscaanse zuilen met hardstenen kapiteel en dito hoge achthoekige basis. Kerkportaal met bakstenen kruisribbengewelf en spitsbogen op pijlers met vroeggotisch knoppenkapiteel van Doornikse steen. Nog sporen van de vroegere kruisingstorenpijlers met idem kapiteel in de rouwkamer en in de doopkapel, in de trapkoker tevens met aanzet van boog. Hardstenen spiltrap tot tweede torenverdieping; laatstgenoemd onder gedrukt bakstenen gewelf met een mangat en drie kleinere gaten voor de klokkentouwen. Torenwanden van Doornikse steen tot en met de derde torenverdieping, waarin drie gedichte spitsbogige vroegere galmgaten.

Mobilair

Schilderij op doek, "Aanbidding van de koningen", uit het vierde kwart van de 17de eeuw. "Verloving van de Maagd", 18de-eeuws schilderij op doek van Vlaamse School.

Gepolychromeerd houten beeld van Sint-Amandus van Maastricht uit de 18de eeuw, in portaal.

Monumentaal portiekvormig hoofdaltaar in neobarokke stijl, van gemarmerd hout met beelden, oprichting aangevat in 1854, gesigneerd en gedateerd De Bosschere, 1855. Beide portiekvormige zijaltaren van gemarmerd hout van circa 1865-1866, vervaardigd door L. de Bosschere (Tielt). Hangende 18de-eeuwse houten preekstoel met fraai gesculpteerde kuip en schelpvormig klankbord. Een houten biechtstoel gedateerd 1778 en drie minder rijk uitgewerkte 19de-eeuwse houten biechtstoelen. Natuurstenen gotische doopvont uit de 16de eeuw met koperen deksel van 1901. Kruisweg met reliëftaferelen in terracotta opgericht in 1879. 19de-eeuwse grafsteen van de familie Behaghel de Limon.