De kasseiweg met recht tracé, aangelegd circa 1909, doorkruist het zuidelijk punt van Retie van oost naar west en eindigt net over de grens met de gemeente Geel.

HISTORIEK

Historische gegevens

Het ontstaan van het tracé van de weg hangt samen met de opkomende ontginning van het gebied in de tweede helft van de 19de eeuw, toen koninklijk domein. Zoals de cartografische bronnen duidelijk aangeven bestond de omgeving tot het midden van de 19de eeuw uit ‘woeste’ heidegronden, den "Aert" genoemd, een gemeenschappelijk grondbezit waar men het vee liet grazen, turf stak, enzoverder. Door een wet van 1847 kon de regering de gemeentes verplichten deze woeste gronden te verkopen om ze vruchtbaar te maken. Zo kwam de Retiese Aart omstreeks 1853 grotendeels in handen van koning Leopold I en groeide door toedoen van zijn zoon, de Graaf van Vlaanderen uit tot een over diverse gemeenten verspreide eigendom van circa 4500 hectare. Onmiddellijk na de aankoop midden 19de eeuw werd gestart met de ontginning van het gebied door bevloeiing en bebossing. Het centrale deel van het domein werd aangelegd met een kronkelend en cirkelvormig padennetwerk met de bedoeling hier een kasteel te bouwen. Dit bouwwerk is er echter nooit gekomen. Enkele andere aanhorigheden van het domein (boswachterswoning of paviljoen) situeerden zich langs de weg Heide. In 1951 werd het domein verkocht en verkaveld wat gepaard ging met een stelselmatige bosontginning. Het park werd in 1972 eigendom van de provincie Antwerpen en verder geëxploiteerd als Provinciaal Domein Prinsenpark. De weg Heide loopt ten zuiden hiervan.

Volgens de bewaarde mutatieschetsen van het kadaster werd de kasseiweg verhard omstreeks 1909.

Buiten plaatselijke herstellingswerken werden er geen ingrijpende werkzaamheden verricht aan de weg.

Historische kaarten

Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden van Graaf de Ferraris (1770-1777), kaartblad 127/4 (Casterlé) en 128/2 (Geel):

Ten zuiden van de Kleine Nete (Petite Nette) strekt zich een zeer grote open heidevlakte uit, genaamd Gemeinte van Geel met enkele opvallende waterplassen, vermoedelijk vennen. Een beperkt aantal wegen doorkruisen de heide en verbinden de gehuchten met elkaar. De weg “Heide” is dan nog niet aangelegd.

Vandermaelen (circa 1850), kaartblad 4/10 (Rethy):

Ook op de Vandermaelenkaart is nog geen sprake van de huidige weg. Het Canal de la Campine (Kempisch kanaal) is wel al aangelegd. Het wegenpatroon in de Gheelsche Heyde en Zand Bergen Heyde is uitgebreider dan in de Ferraris. De verbindingsweg tussen het kanaal en de Braesselsche Brug over de Nete is beplant met bomen aan de westzijde. Er loopt een weg dwars door de nog onontgonnen heide tussen hoeve Boerentang (Boerentang Fme) in Dessel en de brug over de Kleine Nete (Pont de Terloo), de huidige Terlobrug in Kasterlee. Het betreft de huidige Kastelsedijk, die parallel met “Heide” loopt.

Institut Cartographique Militaire (1878), kaartblad 17/1 (Rethy):

Op deze kaart is een merkbare verandering in het landschap zichtbaar. De Gheelsche Heyde wordt Rhethyschen Aert genoemd en is nagenoeg volledig bebost met een uitgekiend netwerk van paden met een centraal cirkelvormig aangelegd pad. Het is de eerste aanleg van het voormalig Koninklijk Domein (het huidige provinciaal domein Prinsenpark is daar een restant van), dat midden 19de eeuw werd aangelegd en uitgebreid. Het tracé van de huidige kasseiweg is ingetekend en maakt deel uit van het planmatig aangelegde onverharde padennetwerk van het Koninklijk Domein. Ten zuiden grenst de weg aan natte graslandpercelen van de Breyloop; ten noorden grenst de weg achtereenvolgens (van oost naar west) aan bosgebied, akkerland, een hoeve, bosgebied en een grote vijver. Ter hoogte van de grens met Geel eindigt de weg in een T-kruispunt (huidige Hooibeeksedijk). De korte verbinding met de huidige Aardseweg bestaat nog niet.

Institut Cartographique Militaire (1909), kaartblad 17/1 (Rethy):

Deze kaart toont het traject zoals het vandaag bestaat. Vanaf de huidige Geelsebaan is het bosgebied ten noorden van de weg omgezet in grasland tot aan het eerste kruispunt. Van de grote vijver verderop ten noorden van de weg, blijft een restant over. Een groot deel ervan is verbost of bebost. Wellicht is het tracé van de weg over de volledige lengte met kasseien verhard, omdat zowel ten noorden als ten zuiden van de weg een baangracht is ingetekend.

BESCHRIJVING

De Heide (Aardseweg geheten op Geels grondgebied) is een gemeenteweg die een verbinding vormt tussen de Geelsebaan (gemeente Retie, verbinding tussen Geel en Retie) en het gehucht Ten Aard (gemeente Geel).

De weg is over een lengte van ongeveer 1.800 meter verhard met porfierkasseien, waarvan 1.740 meter op het grondgebied van Retie en 60 meter op het grondgebied van Geel (daar Aardseweg genaamd). Het verharde gedeelte van de weg haalt een breedte van ongeveer drie meter en bezit nog de oorspronkelijke verharding in een tonrond profiel met een wegdek van porfierkasseien in een rechthoekig (± 18 x 15 centimeter) en vierkant (± 18 x 18 centimeter) formaat, gelegd in een halfsteensverband met een opstop van langwerpige kasseien (kopsteen) en afgeboord door in de lengte geplaatste boordstenen van blauwe hardsteen (met een lengte oplopend tot 30 centimeter). De voegvulling met zand geeft een waterdoorlatende wegverharding.

De kasseiweg wordt over de volledige lengte begeleid door hoogstammige bomen. Vanaf de Geelsebaan tot aan het eerste kruispunt aan huisnummer 2, staan afwisselend jonge zomereik en gewone es met een tussenafstand van ongeveer 12 meter. Tussen de kasseiweg en de dreefbomen ligt aan beide zijden van de weg een 3 meter brede grazige berm met een karakteristieke wegbermvegetatie (vogelwikke, smalle weegbree, vlasleeuwenbek, witte klaver, gewone wederik en Sint-Janskruid zijn enkele van de kenmerkende soorten) en een breed grindpad (meer uitgesproken aan de zuidzijde). Aan de noordzijde grenst de weg aan een maaigrasland en een aardappelveld. Twee meter achter de bomenrij aan de zuidzijde ligt een watervoerende gracht die de grens vormt met een ruig populierenbos. Omwille van de schaduw is de grazige wegberm aan de zuidzijde soortenarmer (braam en brandnetel zijn plaatselijk dominant) dan de noordelijke zijde.

Na het eerste kruispunt wordt de kasseiweg verder begeleid door gewone beuk. Het gevolg hiervan is een schralere begroeiing van de wegbermen. Een brede gracht aan de zuidzijde van de kasseiweg herbergt een kenmerkende watervegetatie met gele lis, kattestaart, moesdistel, moerasspirea, grote lisdodde en grote engelwortel als kenmerkende soorten. Aan de zuidzijde wordt de weg over een lengte van ongeveer 270 meter begeleid door een dicht sparrenbos, gevolgd door akkers en raaigrasweiden. Na de eerste woning en raaigrasweide aan de noordzijde van de kasseiweg, is een grote vijver met brede rietkraag en begeleidend wilgenstruweel en elzenbos gelegen.

Deze vijver, de ‘Kattesteertvijver’ is oorspronkelijk een viskweekvijver, die in de jaren 1980 droogstond en gebruikt werd als weiland. In 1993 werd het eigendom van de provincie Antwerpen en ingericht als vijver- en natuurgebied, horende bij het Provinciaal Domein. Het bevloeiingssysteem in dit gebied werd gerestaureerd en de vijver werd opnieuw voorzien van kanaalwater uit het Kempisch Kanaal. De omgeving van deze vijver is interessant als broed- en verblijfplaats van diverse vogelsoorten, via een kijkwand te observeren. Zo werd onder meer de Roerdomp opgemerkt, een uiterst zeldzame reigerachtige.

Na de vijver houdt de begeleidende gracht op. Over een strook van 150 meter gaat de beuk als dreefboom over in afwisselend zomereik en Amerikaanse eik. Het laatste gedeelte naar Geel Ten Aard toe bestaat uit een mengeling van oude, dikke zomereiken en een jonge aanplant van gewone beuk. Ter hoogte van de vijver, aan de zuidzijde ligt een raaigrasveld, gevolg door een brede strook aardappelvelden, de noordzijde wordt achtereenvolgens ingenomen door een maïsakker en weiland.

Circa 1909 aangelegde gebombeerde kasseiweg met recht tracé die het zuidelijk punt van Retie van oost naar west doorkruist; korte zijwegen. Voornamelijk met eiken en beuken omzoomd. Zeer landelijke omgeving.

Toponiem verwijzend naar de voormalige "aard", een uitgestrekt heidegebied met vennen en moerassen in het zuiden van Retie en aangrenzende gemeenten en gemeenschappelijk grondbezit waar men onder meer het vee liet grazen.