De Konijnenberg, een sikkelvormige duin, vormt het enige relict van het stuifduinencomplex in de omgeving van Beerse-Vosselaar. Op de duinrug zijn nog enkele laatmiddeleeuwse hakhoutstoven bewaard gebleven.

Fysische geografie

Topografie

De Konijnenberg is een noordoost-zuidwest georiënteerde sikkelvormige duin met een lengte van ongeveer 700 meter die zich van in het dorpscentrum van Vosselaar in zuidwestelijke richting uitstrekt. Deze duin is het enige relict van het stuifduinencomplex in de omgeving van Beerse-Vosselaar. De gemiddelde hoogte van dit gebied bedraagt circa 25 meter +TAW, de duintop ligt op meer dan 35 meter +TAW.

Geologie en bodem

Volgens de tertiair-geologische kaart primeren in dit gebied de lichtgrijze tot lichtgroene, fijne, zeer goed gesorteerde, (weinig) klei-, glauconiet- en glimmerhoudende zanden van het Lid van Hemeldonk (plioceen, 5,3 tot 2,6 miljoen jaar geleden). Het tertiair werd tijdens het weichseliaan (115 000 tot 10 000 jaar geleden) bedekt met dekzanden. De bodemkaart geeft voor het grootste deel van de Konijnenberg de aanwezigheid van duingronden weer. Het zuidwestelijk deel bestaat uit droge of matig natte zandbodems met dikke antropogene humus A horizont.

Vegetatie

De Konijnenberg is volgens de Biologische Waarderingskaart (1997-2010, versie) een stuifduin die grotendeels ingenomen wordt door eiken-berkenbos en struisgrasvegetatie op een zure bodem met struik- of boomopslag. Langs de zuidwestelijke zijde komt een strook naaldhout met een ondergroei van bomen en struiken voor. Ten zuiden van de duin bevinden zich enkele percelen grasland, met in het noordoosten soortenarm permanent cultuurgrasland.

Cultuurhistorisch landschap

Archiefbronnen uit de 15de eeuw vermelden voor Vosselaar problemen met zandverstuivingen. Om deze verstuivingen tegen te gaan werden op de heide eik en berk aangeplant om het zand vast te houden. Een houtwal met hakhout, bomen en/of struiken werd aangelegd op de grens tussen de heide en de landbouwgronden om de akkers tegen de zandverstuiving te beschermen. Op de Konijnenberg zijn nog steeds relicten van het laatmiddeleeuws hakhoutbeheer van zomereik bewaard gebleven. De hakhoutstoven bereiken zeer grote omtrekken, met enkele exemplaren met een omtrek van meer dan 15 meter. Enkele hakhoutstoven van kruipwilg zijn gesitueerd op de overgang naar het vroegere heidegebied.

De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft de Konijnenberg weer als deel van een duinencomplex op heide ten (zuid)westen van “Vorsselaer”. Ten zuidoosten van dit duinencomplex komen akkers voor. De Konijnenberg bevindt zich op de grens tussen beiden. Op de kaart van Vandermaelen (1846-1854) wordt de Konijnenberg voorgesteld als een sikkelvormige duin. Deze vormt een uitloper van verschillende duinen te midden van “De Groote Heyde”. Op de kaart van het Institut Cartographique Militaire (1880) wordt het heidegebied als bebost afgebeeld. Deze naaldhoutaanplanten werden tijdens de Eerste Wereldoorlog gekapt. De bebossing van de noordflank wordt pas vanaf de periode 1910-1940 weergegeven op de topografische kaarten.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de jonge bebossing op de Konijnenberg verwijderd en werd op de westflank een bakstenen schietstand opgericht. Vlak na de oorlog deed de Konijnenberg dienst als oefenterrein voor het Belgisch leger, waardoor de brede zandvlakte op de zuidflank ontstond. In 1948 werd het voetbalveld aan de voet van de Konijnenberg in gebruik genomen. De naaldhoutaanplant van Corsicaanse den dateert van 1956 en werd uitgevoerd ter vergoeding van de oorlogsschade. In 1981 werd Amerikaanse vogelkers aangeplant op de top van de duinrug om erosie te voorkomen.