Het parkgebied tussen de dorpskern van Muizen en de Dijle werd vermoedelijk aangelegd tussen 1859 en 1903 bij het verdwenen kasteel Estricx. Het park bevat een monumentaal bomenbestand.

Fysische geografie

Topografie

Het parkgebied bevindt zich ten noordoosten van de dorpskern van Muizen en wordt begrensd door de Dijle in het noorden (tot de Muizenbrug), de Brugstraat in het oosten en deels in het zuiden en de dorpskern in het zuiden en westen. De hoogte van het gebied varieert van circa 12 meter +TAW in het zuiden tot circa 7,5 meter +TAW nabij de Dijle.

Geologie en bodem

De tertiair-geologische kaart toont aan dat in dit gebied de donkergrijze, silt-, glauconiet- en glimmerhoudende (fijne) zanden van het Lid van Bassevelde (eoceen, 53 tot 33,7 miljoen jaar geleden) primeren. Het reliëf van het tertiair oppervlak wijzigde gedurende de ijstijden. Ten gevolge van de daling van het zeepeil was de eroderende kracht van de waterlopen sterk toegenomen, waardoor de Vlaamse Vallei gevormd werd. Deze vallei werd tijdens het quartair opgevuld en omgevormd tot een brede vlakte met geringe hoogteverschillen. Dit opgevulde dal werd opnieuw ingesneden door het huidige rivierenstelsel, waartoe niet alleen de Dijle, maar ook de Zenne, de Nete en de Vrouwe Vliet behoren.

Volgens de bodemkaart bestaat het parkgebied overwegend uit bebouwde zones. Langs de oostelijke en westelijke randen komen (sterk) gleyige gronden op leem met reductiehorizont, natte leembodems zonder profiel, matig droge zandgronden met diepe antropogene humus A horizont en droge zandgrond met weinig duidelijke humus en/of ijzer B horizont voor.

Vegetatie en fauna

De Biologische Waarderingskaart (versie 2, 1997-2010) vermeldt de aanwezigheid van zuur beukenbos en eiken-haagbeukenbos in het oosten en van eiken-haagbeukenbos in het westen van het gebied. Langs de dijk van de Dijle komt een strook mesofiel hooiland van het glanshaververbond voor. Ten tijde van de bescherming (1981) kwamen langs de Dijle-oevers onder meer volgende soorten voor: reuzenbalsem, riet, rietgras, leverkruid, watermuur, gele lis en moesdistel.

Het park heeft een monumentaal en soortenrijk bomenbestand op een vrij beperkte oppervlakte, met onder andere een zomerlinde (Tilia platyphyllos) met een stamomtrek van 2,45 meter, een gewone taxus (Taxus baccata) met een stamomtrek van 1 meter, een Japanse notenboom (Ginkgo biloba), een gewone es (Fraxinus exelsior, knotvorm) met een stamomtrek van 4 meter, een okkernoot (Juglans regia) met een stamomtrek van 3,40 meter, een gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus) met een stamomtrek van 1,90 meter, een hemelboom (Ailanthus altissima) met een stamomtrek van 2,10 meter, een zomereik (Quercus robur) met een stamomtrek van 2,45 meter, een mammoetboom (Sequiodendron giganteum) met een stamomtrek van 3,50 meter, een bruine beuk (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) met een stamomtrek van 4,65 meter en een witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) met een stamomtrek van 2,10 meter (opname in 1981).

Het parkgebied vormt één geheel met het Mechels Broek en is om die reden belangrijk voor de waardevolle avifauna van dat gebied.

Cultuurhistorisch landschap

De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft het gebied weer als omhaagde landbouwgronden en moerassige weiden ten zuiden van de Dijle en rond de dorpskern van “Muysen”, die op dat moment uit de kerk en enkele losstaande gebouwen bestond met moestuinpercelen ten westen ervan. Op de kaart van Vandermaelen (1846-1854) verschijnt in het oostelijk deel van het parkgebied het “Château Estricx”. Dit kasteel, ook gekend als kasteel Deudon, bevond zich langs de Brugstraat. In het westen wordt het “Château de Muysen” afgebeeld. Het grondgebruik is nagenoeg onveranderd gebleven ten opzichte van de Ferrariskaart. Over de Dijle is de “Muysenbrug” aangelegd.

Op de kaart van het Institut Cartographique Militaire (1903) is reeds een aanplanting zichtbaar. Hieruit kan afgeleid worden dat het park vermoedelijk werd aangelegd tussen 1859 en 1903, waarschijnlijk vlak na de bouw van het kasteel Estricx, dat in 1953 afbrandde en werd vervangen door villa’s. De kasteelvijver en ijskelder bleven nog bewaard.

De kaart van het Militair Geografisch Instituut (1965) toont een park met hoogstammig loofhout en kreupelhout. Het kasteel in het oosten is verdwenen, hoewel er op dat moment nog resten van zichtbaar waren op het terrein. Tijdens de periode 1903-1965 zijn er meerdere gebouwen (villa’s) in het parkgebied verschenen. De topografische kaart van het Nationaal Geografisch Instituut (2006) stelt het parkgebied voor als een afwisseling van percelen met loofbos en gemengd bos, grasland, een populierenaanplant in het noordwesten en twee vijvers in het noordoosten. Verspreid komen verschillende gebouwen voor.

Westtoren van de voormalige Sint-Lambertuskerk

Na de bombardementen van 1944 ontdekte professor Mertens ten noorden van de Sint-Lambertuskerk (ten zuiden van het parkgebied gelegen) in 1949 diverse kerken, waarvan de oudste opklimt tot de 8ste-9de eeuw. Deze houten, rechthoekige constructie werd opgevolgd door een ‘Karolingisch’ gebouw met centrale aanleg, namelijk een achthoekige koepelkerk uit de 10de eeuw. In 1405 werd deze vervangen door een gotische, eenbeukige kerk. De kerk werd, samen met het aangrenzende klooster (gekend als de priorij van Muizen), vernield door de Staatsen in 1578, waarop een langdurige en moeizame restauratie volgde die in 1625 voltooid werd. De kerk werd ingewijd in 1636. In 1772 ging men over tot de aanbouw van twee zijbeuken. Deze kerk werd volledig gebombardeerd in 1944 met uitzondering van de westtoren. Deze gaat, ondanks latere verminkingen, terug tot een Karolingische portaaltoren. Het betreft een zwaar verankerde, rechthoekige toren van zandsteen onder een leien naaldspits, na 1578 heropgebouwd in romaanse stijl.

Landhuis Le Béguinage

De benaming van het landhuis Le Béguinage, gelegen in het noordwesten van het gebied, verwijst mogelijk naar de aanwezigheid van de verdwenen priorij van Muizen. De villa in neotraditionele stijl van circa 1930 werd opgericht op de plaats van de stallingen van de priorij. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) duidt op deze locatie het “Château de Muysen” aan, waarmee vermoedelijk verwezen wordt naar het toenmalige Hof van Delft, dat na de verwoesting van het klooster en de kerk in 1578 werd opgericht (mogelijk met het puin van het klooster).

Verspreide bebouwing

In het oostelijk deel van het parkgebied bevinden zich twee alleenstaande, kleine boerenwoningen uit het tweede en derde kwart van de 19de eeuw. Een alleenstaand hoekhuis, vermoedelijk voorheen een herberg, van circa 1885 in sobere baksteenbouw ligt in het noordoosten, langs de Brugstraat. Aan de zijde van de Dijle wordt dit hoekhuis voorafgegaan door een rij linden.

In het noordoosten bevinden zich hekpijlers van gesinterde baksteen met bekronende siervazen. Deze hekpijlers hoorden vermoedelijk bij het Hof van Delft, dat in 1944 gesloopt en na de Tweede Wereldoorlog vervangen werd door een villa.