In de periode 1625-1632 werd de oorspronkelijk houten palissade die de Warande omgaf vervangen door een stevige bakstenen muur met tien poorten waarvan nog belangrijke resten bleven bewaard.
Historiek
Aanvankelijk slechts een 10-tal bunder groot werd de Warande in de loop der eeuwen gevoelig uitgebreid. Dit gebeurde reeds een eerste maal in 1230 door een overeenkomst tussen de hertog en de abdij van Park te Heverlee waardoor 10 bunder in de omgeving van het Hof Ter Munck in het hertogelijk domein werden geïncorporeerd. Het is echter vooral ten tijde van de aartshertogen dat de Warande aanzienlijk werd vergroot, onder meer met een deel van het gehucht Goordal en de oude banmolen van de hertogen van Brabant, ook gekend als het "Spaans huis". In de periode 1625-1632 werd de oorspronkelijk houten palissade vervangen door een stevige bakstenen muur met tien poorten waarvan nog belangrijke resten bleven bewaard. Deze ommuring had tot doel ongewenste indringers buiten en het jachtwild binnen te houden. Latere substantiële uitbreidingen werden in 1763-1773 gerealiseerd door Karel van Lorreinen met de verwerving van het Hertenpark of Kleine Warande aan de oostzijde, in 1816-1817 door de Prins van Oranje toen het westelijk gedeelte van Lokkaartsveld werd ingelijfd en ten slotte in 1858-1859 toen het resterende gedeelte door de Belgische Staat werd aangekocht. In de periode 1868-1872 werden niet alleen ingestorte delen hersteld maar ook nieuwe muren gebouwd onder meer ter hoogte van Ten Hertswegen en de Molenlaan waar ter afsluiting ook gebruik werd gemaakt van ijzeren hekken.
Beschrijving
Naast substantiële muurresten bleef uit de periode van aartshertogin Isabella één poort naar ontwerp van Cobergher bewaard. De volledig in witte natuursteen opgetrokken Leuvensepoort dateert uit 1627 en stond in verbinding met de Oude Leuvensebaan. Deze barokke, sterk plastisch uitgewerkte rondboogpoort met rolwerksluitsteen is gevat in een rechthoekige omlijsting van geringde zuilen bekroond met een gekornist hoofdgestel en een boogfronton.
Van de vermoedelijk gelijkaardige Kapucijnenpoort aan het einde van de Rijkunstdreef resten enkel de aansluitende baksteenmassieven.
De iets verderop gelegen Kistepoort of Veldpoort langs de Duisburgsesteenweg is volledig verdwenen maar kan worden gelokaliseerd ter plaatse van een torenvormige uitsprong in een knik van de ommuring, te identificeren met de onderbouw van de 18de-eeuwse windmolen die de waterpomp voor de fonteinen moest activeren.
Wellicht daterend uit het einde van de 18de eeuw bleef aan het einde van de Duisburgsedreef een vrijwel intacte, natuurstenen poort, de Bospoort bewaard. Ze geeft momenteel uit op het militaire sportcomplex van de Landmacht en heeft de vorm van een fraaie classicistisch, geprofileerde rondboogpoort met imposten, geflankeerd door pilasters bekroond met een klassiek hoofdgestel en driehoekig fronton.
Ongeveer ter plaatse van de "Casteelpoort" (1627), ook "grote poort" of Sint-Huybrechtspoort,– vóór de bouw van het hoefijzer de belangrijkste toegang tot het kasteel– werd in het kader van de wereldtentoonstelling van 1897 aan de oostzijde van de Markt de drieledige Warandepoort opgetrokken. Deze oorspronkelijk volledig bepleisterde en plastisch gedecoreerde neoclassicistische poort vormde de toegang tot één van de hoofdattracties, het nabij de Sint-Hubertusvijver ingeplante Congolese dorp. De stucdecoratie, die blijkbaar reeds snel na de tentoonstelling verdween, maar bekend is door oude ansichtkaarten, was het werk van Félix Coosemans, neef van de Tervuurse landschapsschilder Joseph Coosemans. Uit dezelfde periode dateert ook de aanleg van de aansluitende, gekasseide School-van-Tervurendreef en de hoge muur langs de koninklijke moestuin.