In het gehucht Briegden, gelegen in Veldwezelt (Lanaken), lopen twee elkaar kruisende holle wegen, de Winevenstraat en Roosakkerstraat. Op het kruispunt van deze twee wegen staat een kapelletje. Dit zijn de meest noordoostelijk gelegen holle wegen in de leemstreek en het enige resterende holle-wegencomplex in de gemeente Lanaken. In de eerste helft van de vorige eeuw lagen er nog twee andere holle-wegencomplexen in het lemige zuiden van de gemeente, maar deze verdwenen tijdens de ruilverkavelingen in de jaren 1950-1960 en bij de aanleg van het bedrijventerrein KNP (nu Sappi) nabij het Albertkanaal in 1970. Ook de holle wegen van Briegden waren na de gemeentelijke fusie in 1976 bedreigd door plannen voor een gewestweg dwars over de Winnevenstraat. Het toenmalige Groenkommitee Gellik ijverde voor het behoud van de natuurwaarden en slaagde er zo in om deze plannen te wijzigen. Op het definitieve gewestplan van 1980 werden de holle wegen gevrijwaard als natuurgebied.
Deze holle wegen maakten deel uit van het radiale netwerk aan landwegen vanuit Maastricht en komen al voor op oude belegeringskaarten van deze stad uit de eerste helft van de 17de eeuw. Uit de kaarten valt niet af te leiden of ze op dat ogenblik al verdiept waren. Het is pas op een militaire kaart van de belegering van Maastricht door Maurits van Saksen uit 1748 dat de reliëfvorm duidelijk is weergegeven. Op de 'Caarte van een gedeelte van de Environs van Maastricht, relatif tot geannexeerd ontwerp en memorie' uit 1755 staan zelfs de dieptes van de wegen in voet aangeduid. Hieruit blijkt dat de diepte van de wegen varieerde van circa 1,5 m aan de uiteinden tot circa 5 m in de zuidelijke Winevenstraat en oostelijke Roosakkerstraat.
In de eerste helft van de 19de eeuw stonden er enkele gebouwen langs de noordelijke Winevenstraat, maar deze verdwenen bij de aanleg van het Albertkanaal tussen 1929 en 1934. De aanleg van dit kanaal zorgt voor een drastische wijziging van de omgeving van deze wegen en doorsnijdt de oude verbinding met Maastricht. In deze periode werd ook het kapelletje op het kruispunt van beide wegen opgericht.
In de jaren 1970 werden de holle wegen opgevuld met zand en grind. In 1982 werd de Winevenstraat verhard met een 70 cm brede strook van kwartsietkasseien. Deze ingrepen waren bedoeld om de weg te verbeteren en leidden naast verandering van het dwarsprofiel, ook tot wijzigingen in het lengteprofiel van de wegen. De verharding had tot gevolg dat de modder van de hoger gelegen akkers versneld afvoerde naar het kruispunt. Dit wordt opgevangen in de oostelijke Roosakkerstraat die sinds 1934 doodloopt op de Briegdense Kip en nu als slibvang fungeert. Hierdoor is deze weg nog maar voor de helft toegankelijk, de rest staat permanent onder leemhoudend water. In 2007 werden de dwarsprofielen van deze straat opnieuw opgemeten. Het diepste profiel, nabij het kruispunt, was 4,34 m diep.
Op de flanken komt een gevarieerde begroeiing van bomen, struiken en kruiden voor in drie structuurlagen. De kruinen van de bomen sluiten zich boven de holle wegen zodat hier een bosklimaat heerst. In de boomlaag komen vooral gewone es, zomereik en in mindere mate gewone esdoorn en beuk voor. Vooral de opgaande essen hebben een imposante omvang. De dikste mat in 2012 ruim 421 cm. Een deel van de bomen, zoals es, zwarte els, hazelaar en haagbeuk, wordt als hakhout beheerd. In de struiklaag staan sleedoorn, kardinaalsmuts, rode kornoelje, gladde iep, hondsroos, sneeuwbes en ook nog enkele oude meidoornstruiken (omtrek van 100 cm). De kruidlaag wordt gedomineerd door stikstofminnende planten als brandnetel, kleefkruid, hondsdraf, zevenblad, robertskruid... De holle wegen vormen ook een habitat voor de beschermde wijngaardslak.
In het kader van een Trage Wegenproject in Lanaken werden de wegen in 2008 opgewaardeerd: houtkanten werden gesnoeid en de wegen kregen straatnaambordjes. Een aantal oude meidoornstruiken werd in 2012 gekapt wegens perenvuur. De kale plekken in de taluds werden door Natuurpunt Lanaken opnieuw beplant met een mengeling van es, sleedoorn, wilde kardinaalsmuts, hondsroos, rode kornoelje, haagbeuk, hazelaar en zomereik.
Auteurs: Kinnaer, Anse
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Omvat
Meidoornen in holle weg
Omvat
Wegkapel
Is deel van
Briegden
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Holle wegen in Briegden [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300189 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.