is aangeduid als vastgesteld landschappelijk erfgoed Opgeleide beek naar watermolen Heks
Deze vaststelling is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld gebied in de landschapsatlas Opgeleide beek naar watermolen Heks
Deze vaststelling was geldig van tot
De watermolen van Heks werd opgericht door de cisterciënzers van de abdij van Villers, die voor dit doel de Herkebeek afleiden (13de eeuw). De waterloop is op de valleirand op een hoog niveau gehouden en wordt bij de molen terug in de eigenlijke vallei gestort waardoor een groot verval het rad deed draaien. Deze technische ingreep in het landschap gaf de watermolen een grotere kracht en illustreert daarmee de technische waarde van deze opgeleide beek. Op de hoogtekaart is de molenloop duidelijk zichtbaar. De molen was van het bovenslagtype; een ijzeren goot voerde het water aan vanuit de waterloop waarin het water waarschijnlijk kon worden gestuwd. De molen zorgde in latere tijden voor de waterbevoorrading van het hoger gelegen kasteel van Hex. De molen had een unieke opstelling want naast het bovenslagrad, was er ook een onderslagrad voor de waterpomp van het kasteel. De molen behoorde tot het landgoed en zorgde voor de waterbevoorrading van het kasteel tot ver in de 20ste eeuw. De pomp moest het water zo’n 50 meter omhoog pompen naar het kasteel waar het water in een waterreservoir werd opgeslagen.
Vanwege de ontoegankelijkheid van het terrein kon de opgeleide beek zelf niet op terrein worden bezocht.
Auteurs: de Haan, Aukje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)