Ter herdenking van de Amerikaanse militaire gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog werd dit oorlogsgedenkteken ingehuldigd in 1937 door 'The American Battle Monuments Commission'. Het is een sober maar sterk artistiek opgebouwd monument met moderne geometrische vormgeving van de interbellumarchitectuur en sierelementen in art-decostijl. Het is een ontwerp van Harry Sternfeld.

Historiek

Het herdenkingsmonument staat aan het hoofd van een plein en wordt onderhouden door ‘The American Battle Monuments Commission' (ABMC). Het ABMC werd opgericht door het Congress U.S.A. in maart 1923 met als doel elf militaire monumenten overzee op te richten. De Commissie werd belast met de bouw, de aanleg en het onderhoud van de Amerikaanse militaire begraafplaatsen en monumenten in de overzeese landen.

In 1936 richtte het ABMC een monument op op het Tacambaroplein te Oudenaarde voor de 40 000 man sterke Amerikaanse troepen, meer specifiek voor de Amerikaanse infanteriedivisies, 'the U.S. 91st and U.S. 37th Divisions A.E.F.' samen met de '53rd U.S. Field Artillery Brigade', die deelnamen in operaties in dit gebied tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Het monument is een ontwerp uit 1929 van Harry Sternfeld uit Philadelphia, Pennsylvania. Sternfeld was een gerenommeerd architect en stadsplanner. Hij maakte deel uit van een groep van architecten die werkten in Philadelphia, en die onder sterke invloed stonden van Paul P. Cret toen zij studeerden aan de University of Pennsylvania. Het werk werd uitgevoerd door meester Duyvewaerdt uit Roeselare.

Het herdenkingsmonument herinnert aan de 'Slag aan de Schelde' tijdens het eindoffensief in België in 1918, meer specifiek aan de bijdrage van de Amerikaanse divisies in de bevrijding van Oudenaarde en van de Schelde. De Amerikaanse infanteriedivisies, 'the U.S. 91st and U.S. 37th Divisions A.E.F.', samen met 'the 53rd U.S. Field Artillery Brigade', kregen half oktober 1918 het bevel het VIde Franse leger in België te vervoegen. Samen met andere legereenheden kwamen zij te staan onder de Groep 'Armies of Flanders' onder de algemene leiding van koning Albert I van België, die sinds 11 september 1918 het opperbevel van de drie legers had aanvaard, ondersteund door de algemene raadgever de Franse generaal Degoutte. De beide Amerikaanse divisies werden ingezet tijdens het eindoffensief voor de algemene aanval naar de Schelde van 31 oktober tot 1 november 1918. De uitvalsbasis vormde de weg Anzegem - Waregem en de spoorweg Kortrijk- Deinze. De '91st Division A.E.F.' rukte vanuit Waregem doorheen de Spitaalbossen op naar Wortegem en zo naar Moregem. Deze bereikte op 1 november 1918 Oudenaarde. Tijdens de zware artilleriegevechten in de Spitaalbossen tussen Wortegem, Waregem en Anzegem verloor de 91ste divisie 49 officieren en 920 manschappen. De gesneuvelden werden begraven op het Amerikaans kerkhof 'Flanders Field American Cemetery and Memorial in Waregem', aan de Wortegemseweg gelegen dicht bij de Spitaalbossen. De 'U.S. 91st Division' nam op 2 november 1918 een deel van Oudenaarde in en de volgende dag het overblijvende deel. De 'U.S. 37th Division' rukte op langsheen de weg van Olsene over Kruishoutem naar Heurne en Eine. Eerder op 2 november 1918 had de 37ste divisie, onder hevig vuurgevecht, een doorbraak geforceerd door de Schelde over te steken ten zuidoosten van Heurne. Op 4 november kon een Duitse tegenaanval op het bruggenhoofd worden teruggeslagen. Als aandenken werd door de Amerikaanse staat Ohio de Ohiobrug opgericht te Eine bij Oudenaarde.

Beschrijving

Het monument staat aan het hoofd van een omsloten ereplein, in het oostelijk gedeelte van het Tacambaroplein te Oudenaarde. Het ereplein, versierd met rustbanken deels in Cruchaudsteen, is binnen een afzonderlijk parkje aangelegd, deels omhaagd en met bomen omringd. De bomen aan de achterkant van het monument zijn kastanjebomen. Zij refereren onder meer naar het 148ste regiment van de Buckeye Divisie, waarvan de manschappen vooral afkomstig waren uit de Staat Ohio, die als embleem een kastanjeboom draagt.

Het gedenkteken staat midden op een uitbreiding van een breed, veelhoekig platform, dat is opgebouwd uit een vloer van witte steen aan de voorzijde uitgewerkt met drie treden en achteraan afgeboord met gele Cruchaudsteen. Het plateau is trapeziumvormig opgebouwd, met achteraan een grote vierkante uitsprong, waartussen het monument staat.

Het is een meerdelig monument opgebouwd uit blokken van goudgele kalksteen (limestone) of Cruchaudsteen uit Frankrijk. Sober maar fraai artistiek ontworpen in een moderne vormgeving van de interbellumarchitectuur met sierelementen in de art-decostijl.

Centraal staat een een hoge stèle, gevormd door een rechthoekige staande plaat en afgedekt met een vlakke liggende stenen plaat. Twee haakse rechtopstaande platen, die schuin verjongen naar boven toe, staan in U-vorm. In de beide gevormde hoeken bevinden zich twee vierkante pilasters die eindigen in een stilistisch beeldwerk, de gevleugelde Amerikaanse arendskop voorstellend. De voet van het verdiepte middenstuk bestaat uit een afhellend vlak (lessenaar) boven op een halve cirkel van steen, uitgewerkt in de vorm van een halve zuil. Het geheel staat op een ruimere basis van een, één steen hoge, voetplaat, vooraan getrapt met twee treden.

Oorspronkelijk gesigneerd in het steenblok, rechterbovenhoek aan de achtergevel, volgens archieffoto van 1994: "A.D. 1929/ AMERICAN BATTLE MONUMENTS COMMISSION/ HARRY STERNFELD ARCHITECT". Deze steenblok met signatuur werd vermoedelijk vervangen na verwering.

Het monument telt een aantal uitgebeitelde teksten van letters in goudkleur opgevuld. Op het front van het monument staat, in een vierkant blind veld, sierlijk uitgewerkt in art-decostijl, een gesculpteerd stilistisch vijfhoekig wapenschild van de Verenigde Staten ("Stars and Stripes") Daarboven is een inscriptie gegraveerd: "37TH DIVISION - 91ST DIVISION/ 53RD FIELD ARTILLERY BRIGADE". Onder het wapenschild en geflankeerd door twee gesculpteerde en gestileerde Amerikaanse arenden in steen (kop met rechtgestrekte vleugels) staat de inscriptie: "ERECTED BY/ THE UNITED STATES/ OF AMERICA/ TO COMMEMORAT/ THE SERVICES OF/ AMERICAN TROOPS/ WHO FOUGHT IN/ THIS VICINITY/ OCT 30 - NOV.11, 1918". Op de linkerzijde staat deze tekst in het Nederlands: "OPGERICHT DOOR/ DE VEREENIGDE/ STATEN VAN/ AMERIKA/ TER HERDENKING/ AAN DE DIENSTEN/ DER/ AMERIKAANSCHE/ TROEPEN DIE IN/DEZE STREEK/ STREDEN/ 30 OKT. – 11 NOV./ 1918". Op de rechterzijde staat deze tekst in het Frans: "ÉRIGÉ PAR/ LES ÉTATS-UNIS/ D’AMÉRIQUE/ POUR/ COMMÉMORER/ LE SOUVENIR/ DES TROUPES/AMÉRICAINES QUI/ COMBATTIRENT/DANS/ CETTE RÉGION/ 30 OCT. – 11 NOV./ 1918".