erfgoedobject

Domein Wilderhof

landschappelijk element
ID
300739
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300739

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd cultuurhistorisch landschap Wilderhof
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Landhuis Wilderhof van 1906
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Eclectische landhuis uit 1906 omgeven door park in landschappelijke stijl, oorspronkelijk circa 10 hectare, die het historische domein van het Wilderhof omvat en (tot voor kort) beboste percelen aan de overzijde van de Mollendaal­beek.

Het Wilderhof, gelegen naast de Mollendaalbeek in het gehucht Ruis­broek, niet ver van het Berkenhof en het Hof ter Eiken, behoort tot de oud­ste pachthoven van Bierbeek. Het was van 1483 tot 1587 in het bezit van de abdij van Villers en, vanaf 1618 tot de Franse revolu­tie, ei­gen­dom van de abdij van 't Park. De oudste afbeelding dateert van 1596-1598. Pierre de Bersaques beeldt het Wilderhof af als een tweeledig omgracht complex met – elk op een eilandje – een semigesloten neerhof en een bakstenen slot met een toren (de middeleeuwse woon­to­ren was al eerder gesloopt). De kaart in 1653 opge­maakt door land­meter Joris Sibil sluit hier vrijwel naadloos op aan. Opvallend op beide kaarten is het per­ceel boom­gaard ten oosten van het Wilderhof (boven op de kaart van Sibil). Deze structuur is nog grotendeels terug te vinden op de kaart van de baronie Bierbeek van 1760 door J.B. Joris, maar aan de gebouwen is een en ander vertimmerd. Op het noordelijke ei­landje, waar zich het door Villers gebouwde 'kasteel' ­bevond, was ech­ter elk spoor van be­bou­wing verdwenen, want in 1674 werd het kasteel zwaar beschadigd door Holl­andse sol­daten en enkele jaren later afgebroken. Op het zuidelijke eilandj­e, na het dem­pen van de oostel­ijke gracht­arm ver­bonden met het 'vas­tel­and', stond een gesloten hoevecom­plex, in plaats van de los­staan­de gebou­wen op de kaart van Sibil.

Om de hoge oorlogsbelastingen te kunnen betalen, werd het Wilderhof in 1794 door de abdij van 't Park verkocht aan de weduwe van haar laat­ste huurder, Ferdinand Hen­drickx, van wie een nazaat, Karel Hen­drickx, rond 1830 op­duikt als Primitie­ve kadastrale eige­naar. De slot­gracht was toen hele­maal ver­dwenen en de func­tie van het complex was nog uit­sluitend agrarisch. In 1895 werd het goed aan­gekocht door Léon Colins, schepen (en later burge­mees­ter) van Leuven, en in 1906 grondig ver­bouwd. Tegen de zuidge­vel van de zuid­elijke vleugel, het enige onderdeel van het 18de-eeuwse hof dat de 19de eeuw had over­leefd, werd een eclecti­sche villa opge­trok­ken. Ook de binnen­hofzijde en het gedeelte van de buiten­zijde dat niet door de nieuwbouw aan het oog waren onttrokken, wer­den sterk verbouwd. De nieuwe vormge­ving verwijst naar de traditio­nele landel­ijke ar­chitec­tuur (onder meer de trapgevels, ook bij de dakkapel­en van het hoevegedeelte, hoekket­tingen) én naar het 'heerlijke' verleden van het Wilderhof (torenach­tige uitbouw). Op de militaire topogra­fisch kaart van 1908 wordt het Wilder­hof dan ook als "château" omschreven.

De nieuwe tuin werd aangelegd op voormalige beemdpercelen in het zicht van het 'kasteel', ten zuiden en ten zuidwesten van het hof. In het midden van het grote perceel dat onmiddellijk aansluit bij het hof, werd een vijver gegraven met – over een versmald gedeelte – het obligate boogbrugje. Deze ruimte werd omgeven door een strook bosplantsoen, waarin tot voor kort enkele opvallende kleuraccenten voorkwamen – een groep bruine beuken (Fagus sylvatica 'Atropunicea'), grauwe abeel (Populus canescens). In vooruitgeschoven positie stond een groepje platanen (Platanus x his­panica). Enkele percelen beemd en bouwland aan de overzijde van de Mollendaalbeek ten zuidwesten van het hof werden bebost en door een net van kronkelpaden geïntegreerd in de nieuwe tuinaanleg. De topografische kaart van 1930 geeft een beeld van het Wilderhofpark in optima forma.

In 1950 werd het Wilderhof door de erfge­na­men van de weduwe Colins aan de benedictijnerorde (de Ver­eni­ging L'En­cy­clopédie Bénédictine) overgemmaakt, die er een re­trai­te­huis inrich­tte, maar het acht jaar later weer van de hand deed. In 1966 kwam het in handen van de paters sale­sianen, die er hun novici­aat installeerden. In 1975 werd het op­nieuw verkocht; op de plek van de vroegere moestuin werden tennister­reinen aangelegd, die in de win­ter­peri­ode onder een grote ballon­tent schuilgingen. ­ Door all­er­ei wer­ken, voor­al een aan­zienlijke grond­aan­vul­ing in 1990, en on­danks de 'rangschik­king als land­schap' op 18 ja­nuari 1982, heeft het domein veel aan waar­de ingeboet ondermeer ten gevolge van grondaanvulling en is de oud­ste genera­tie sier­bomen groten­deels ver­dwenen.

 

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Oudste kadastrale legger Bierbeek, art. 2407.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Kadastrale opmetingsschets Bierbeek 1908/20.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Kadastrale legger Bierbeek, art. 4274.
  • CLEYNEN F. e.a., Historische schets van Bierbeek, Heemkundige Kring Bierbeek, 1975, p. 10.
  • GENICOT L.F., VAN AERSCHOT S., DE CROMBRUGGHE A., SANSEN H. & VANHOVE J. 1971: Inventaris van het cultuurbezit in Vlaanderen, Architectuur, Provincie Brabant, Arrondissement Leuven, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 1, Luik, p. 44.
  • MAES F., De oude pachthoven van de Abdij van Park in Vlaams-Brabant, 1973, IX, p. 316.
  • MINNEN B., Het hertogdom Aarschot onder Karel van Croÿ (1595-1612). Kadaster en gezichten, Brussel, Gemeentekrediet, 1993, plaat 29.
  • VAN LANI S., Abdij van 't Park: pachthoeven en landbouwdomein, Heverlee, Vrienden van de abdij van 't Park, 1999, p. 184-193.

Bron: DENEEF R., 2004: Historische tuinen en parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant. Bierbeek, Boutersem, Glabbeek en Oud-Heverlee, Brussel: Vlaamse Overheid. Onroerend Erfgoed.
Auteurs: Deneef, Roger
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Landhuis Wilderhof van 1906

  • Is deel van
    Bierbeek


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Domein Wilderhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300739 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.