De dorpskern bestaat uit het centrale dorpsplein, in casu een klein kerkplein naast het koor van de kerk, evenals het omringend kerkhof en de achterliggende kasteelsite, thans de excentrische of randbebouwing van het huidige Schelderode vormend. De Gaversesteenweg vormt er de hoofdas van de dorpskern waarvan een gedeelte (tussen Molenstraat en Grepstraat) in het onmiddellijke gezichtsveld ligt van de kerk. In het gebied ten westen van de Gaversesteenweg, ligt het kasteeldomein evenals terreinen die als aanpalende bossen en weiland op de Scheldevalleiflank morfogenetisch een geheel vormen met het kasteelpark.

Voetweg nummer 25

Ten oosten van de dorpskern ligt de voetweg nummer 25. Deze niet verharde voetweg of zandweg stond vroeger als kerkwegel onder de benaming Kerkweg bekend. De voetweg loopt achter de Gaversesteenweg, vanaf de Molenstraat naar de Grepstraat met een aftakking tussen Gaversesteenweg tegenover Schelderodeplein. Het betreft een oud wegtracé dat als lineair landschapskenmerk door meerdere typische cultuurlandschappelijke elementen sterk en duidelijk herkenbaar gemarkeerd is: door de verschillende afsluitingen van achtertuinen en boomgaarden waaronder haagbeuk, sierbetonafsluitingen typerend voor het midden van de 20ste eeuw en door oudere (wellicht nog tweede helft 19de eeuw) bakstenen tuinmuren van stevig metselwerk met overkragende ezelsrug op muizentandlijst en die muurvegetatie vertoont. Ter hoogte van het Schelderodeplein komen in de achtertuinen van Gaversesteenweg die palen aan voetweg nummer 25, nog kleine en oude hoogstamboomgaarden voor als rest van de hovingen bij verdwenen boerderijen in de kern van het dorp (vergelijk met Poppkaart).

Schelderodeplein

De oostzijde van het kleine driehoekige Schelderodeplein aansluitend bij de woningbouw aan de noordkant van Gaversesteenweg, vertoont lage dorpshuizen van één bouwlaag waarvan de voorgevel doorgaans reeds werd aangepast doch waarvan de schaal typerend is voor de oude dorpsbebouwing. Nummer 1 tot en met 5 sluiten als rijhuizen aaneen. Aan de woning van nummer 5 paalt een poort die toegang verleent tot het achtererf met opzij een landelijk bedrijfsgebouw. Nummer 6-7 als laatste woningen aan deze zijde van het plein springen achterin en nummer 7 paalt aan de kasteelmuur.

Het koor van de beschermde kerk ziet uit op het Schelderodeplein.

De westzijde van het Schelderodeplein wordt begrensd door het kerkhof dat de Sint-Martinuskerk omringt en nog steeds als begraafplaats in gebruik is. De huidige omvang en afbakening van het kerkhof is het resultaat van aanpassingen en uitbreidingen in de tweede helft van de 19de eeuw en in de 20ste eeuw. Volgens de Atlas der Buurtwegen van Schelderode (1844) was het omringend kerkhof voorheen aanzienlijk kleiner dan nu; het grootste deel strekte zich uit aan de zuidzijde van de kerk naast de Gaversesteenweg. Door rechttrekking van de Gaversesteenweg volgens goedgekeurd plan van 1857, namelijk van de bocht ter hoogte van de Grepstraat tegenover de pastorie, werd zowel de pastorietuin als het kerkhof enigszins in oppervlakte verkleind.

Waarschijnlijk kort na de bouw van het kasteel van Schelderode werd het gedeelte van de voetweg nummer 24 vanaf Schelderodeplein tussen kerkhof en kasteel afgeschaft en bij het kerkhof ingelijfd. In 1954 volgde een uitbreiding van het kerkhof westwaarts en nogmaals in 1977 ten nadele van de pastorietuin met bouw van een nieuwe scheidingsmuur tussen beide. In 1949 werd de steenweg vernieuwd en in 1971 verbreed. De lage bakstenen kerkhofmuur aan de Gaversesteenweg werd vernieuwd. Het ijzeren toegangshek aan hoge bakstenen hekpijlers op de hoek met Schelderodeplein is verdwenen. De oostzijde van het kerkhof (zijde Schelderodeplein) bewaart nog een oude lage bakstenen kerkhofmuur, waarschijnlijk uit de tweede helft van de 19de eeuw.

Scheldewegel

Deze deels gekasseide voetweg daalt, naast de pastorie, van de Gaversesteenweg het talud van de Scheldevallei af richting Schelde tot aan de straat genaamd Langeweide. Het gekasseide deel van de Scheldewegel was een onderdeel van voetweg nummer 25, de vroeger zogenaamde Steenpoortweg die van de kerk van Schelderode naar de hoeve "Ter Schelden" leidde. Het begin van deze voetweg liep vroeger van Schelderodeplein ten noorden achter de kerk en pastorie. Dit gedeelte werd gesupprimeerd en vervangen door een voetweg links opzij van de pastorie en werd aan de voet van het Scheldetalud doorgetrokken naar de Melsenbeek.

Achter de pastorietuin en naast het kasteeldomein zijn twee kleine woningen van het type boerenhuisje gelegen. Beide zijn met de voorgevel naar het zuidoosten georiënteerd en haaks op de voetweg ingeplant. De twee woningen hoorden aanvankelijk niet bij het kasteeldomein van Florimond Van de Poele.

Nummer 1 is een bakstenen boerenarbeiderswoning van één bouwlaag onder zadeldak (Vlaamse pannen). Volgens archiefgegevens van het kadaster gebouwd in 1866. Waarschijnlijk aanvankelijk een huisje van drie traveeën waarvan de rechts aanpalende stal van drie smalle traveeën later omgevormd werd tot een tweede woning (1890 volgens archiefgegevens van het kadaster) en nadien bij de eerste woning werd ingelijfd (1921/1922). De verankerde en gewitte voor- en achtergevel is voorzien van een gepikte plint en wordt afgelijnd door een bakstenen daklijst. De gevel is opengewerkt met twee getoogde beluikte vensters aan weerszij van de voordeur; rechts bevindt er zich een gedichte lage deur en een jonger rechthoekig venster. Vijf kleine vensters met luik zijn in de achtergevel aangebracht. Rechts bevindt zich een typisch aanleunende kleine stal onder lessenaarsdak.

Nummer 2 is een bakstenen boerenarbeiderswoning van twee traveeën en één bouwlaag onder een pannen zadeldak. De verankerde voorgevel is opengewerkt met een centrale deur, geflankeerd door een beluikt venster onder een getrapt dakvenster. De aanpalende lagere stal met deur onder houten latei is volgens het metselwerk duidelijk een ouder deel en zou volgens archiefgegevens van het kadaster als horend bij Scheldewegel 1 opgericht zijn in 1866. In 1921/1922 werd deze uitgebreid tot de huidige afzonderlijke woning, wellicht was het sindsdien in het bezit van de toenmalige eigenaars van het kasteel van Schelderode, de familie Plissart.

Gaversesteenweg

Aan de westzijde van Gaversesteenweg vanaf de gemeentegrens met Merelbeke komen als randbebouwing van de dorpskern van Schelderode een paar deels aangepaste hoeven voor opklimmend tot de 18de eeuw (confer de Ferrariskaart van 1771-1778) die het agrarisch karakter van het dorp en zijn bewoningsevolutie mede illustreren.

Nummer 472 is een bakstenen hoeve met semi-gesloten aanleg en een sterk aangepast achterin gelegen boerenhuis. De gewitte bedrijfsgebouwen onder pannen zadeldaken in L-vorm gebouwd aan de straat (deels op grondgebied Merelbeke) bepalen sterk het zicht naar de dorpskern toe bij het binnenkomen van Schelderode.

Nummer 476 is een hoeve met deels gesloopte bedrijfsgebouwen.

Nummer 482 en 484. Het perceel waarop beide aaneenpalende aan de straat gelegen rijhuisjes zich bevinden is omgeven door het kasteeldomein van Schelderode. Volgens archiefgegevens van het kadaster maakte het oorspronkelijk deel uit van de bezittingen bij het kasteel gebouwd door Florimond Van de Poele en was er in 1868 door voornoemde eigenaar een huis en landgebouw aan de straat opgericht. In 1903 was het perceel door Elisabeth Van de Poele verkocht. Huis nummer 482 was een nieuwbouw volgens kadastergegevens van 1903 en nummer 484 van 1936 (volgens kadastergegevens). Nummer 482 is een eenvoudig bakstenen rijhuis van vier traveeën en anderhalve bouwlaag onder pannen zadeldak. De lijstgevel wordt gekenmerkt door sierankers en rechthoekige muuropeningen onder ijzeren I-latei en vernieuwd houtwerk. De lage aanbouw rechts sluit aan bij de bijgebouwen aan de straat van nummer 478, en werd aangepast tot garage. Nummer 484 is een eenvoudige half vrijstaande bakstenen woning van twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak. Het bouwvolume van beide woningen is als afbakening van het kasteelpark van invloed op het zicht vanaf Melsenbeek en de achterliggende open ruimte van het kasteelpark gevormd door weiland tussen boompartijen.

Nummer 510 is het voormalig gemeentehuis, gelegen aan de straat naast het kerkhof. Het pand werd opgericht in 1961 in de zuidoostelijke hoek van de pastorietuin, en gebouwd naar ontwerp van architect Leon Cottenie (Melle). Het betreft een alleenstaande blokvormige bakstenen constructie van twee bouwlagen en drie traveeën onder een leien schilddak. Het bouwjaar 1961 staat aangegeven in de windvaan van de decoratieve ijzeren schoorsteenbekroning en in een gevelsteen boven in de voorgevel. Het stilistisch conventioneel eenvoudig gebouw heeft een symmetrische voorgevelopstand en wordt geaccentueerde door een brede toegang. Als vroeger gemeentehuis met centrale locatie bevestigt dit officieel gebouw het kernkarakter van de vroegere gemeente.

Nummer 514 is een hoeve gelegen naast het onbebouwde perceel naast Scheldewegel en pastorie. Volgens archiefgegevens van het kadaster was het aan de straat gelegen woonhuis met zijn achterin gelegen en achter aangebouwde bijgebouwen op het diepe perceel opgericht in 1929 (voordien niet bebouwd). Het betreft een eenvoudig bakstenen huis van het type dubbelhuis met drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (kunstleien). De sobere bakstenen lijstgevel wordt gekenmerkt door sierankers en getoogde muuropeningen. Volgende elementen van het bijbehorende boerenerf vormen beeldbepalende kleine landschapselementen binnen het dorpsgezicht die getuigen van het agrarisch karakter van de dorpskern: de lange afsluiting van sierbetonplaten op de rechterperceelsgrens, de notelaar op het achtererf en de achterliggende hoogstamboomgaard.