erfgoedobject

Dorpskern Munte

bouwkundig element
ID
300804
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300804

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Dorpskern Munte
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Dorpskern Munte
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Het bescheiden dorpscentrum van Munte, met het Munteplein en de Sint-Bonifatiuskerk als kern­, valt op door het vrijwel onverstoord gebleven landelijk uitzicht en zijn bijzonder aan­trek­ke­lijk karakter. Ver­schillende factoren zijn daarvoor bepalend:

  • geografische kenmerken waarbij de verheven inplanting van het centrum op een kouter­rug in een heuvelachtig agrarisch landschap een dominante rol speelt
  • de oude verbindingsweg doorheen de dorpskern gevormd door de as Zink-Munteplein-Ruspoel met twee straatboch­ten en van het Munteplein afhel­lend verloop met opval­lende hollewegstructuur
  • het "openfield" karakter van de koutergronden aansluitend achter de bebouwing in de dorpskern, voor­namelijk ten noorden en noordoosten van de vrijstaande kerk en ten zuiden van de dorps­school en pastorie
  • meerdere oude bomen met een grote stamomvang en opvallend silhouet die tevens in oorsprong oude bebouwing markeren (in de pastorietuin van Munteplein 6, bij Ruspoel 5-7 en Rus­poel 14)
  • de overwegend losse structuur van bebouwing met enige diversiteit in schaal en stijl waar­bij de oor­spron­ke­lijke landbouwfunctie veelal nog herkenbaar is.

Sinds de bouw van de kerk aan het Munteplein (omstreeks 1865) is de densiteit van bebouwing in het afgebakende dorpsgezicht slechts matig toegenomen, voornamelijk beperkt tot Ruspoel in de zone tegenover de pastorietuin tot Asselkouter (vergelijk met de Poppkaart). De bouw van een dorpsschool met kloosterhuis in 1905 naast de pastorie beves­tigt hier evenals de oudere pas­torie zelf ­het cen­trum­ka­rak­ter van Munteplein. Andere opval­lende grootschalige ge­bouwen beperken zich tot twee grote vroe­gere land­bouwbe­drijven met rechthoekige aanleg aan de zuidelijke rand van het dorpscen­trum, namelijk Hof van Quaetham, Ruspoel 5-7, en hoeve Clays van Munte­ste­de, Ruspoel 14 (deels gesloopte en gerenoveerde voorma­lige hoeve). Ten noorden van het dorpsplein bestaat de bebouwing daarentegen uit kleine boeren­woningen of hoevet­jes met enkele losse bestandde­len, typerend voor de vroegere doorsnee bebou­wing. Zink 1, al vanaf Munte­plein zicht­baar, is door zijn goed bewaard oorspron­ke­lijk karakter daarbij een illustratief voorbeeld van dit klein type boeren­bedrijf met goed bewaarde bouwkenmerken. Andere van dit type met een beeldbepalend karakter doch een reeds aange­past voor­ko­men zijn gele­gen Zink 5, Zink 9 en Mun­teplein 4.

Zink 5. Achterin gelegen lage boerenwoning van gewitte baksteen onder pannen zadeldak minste­ns op­klim­mend tot de eerste helft van de 19de eeuw. De voorgevel kreeg in de 20ste eeuw een nieuw bakste­nen pare­ment. Een typi­sche zijaan­bouw met lessenaarsdak bevindt zich onder het zolderven­stertje van de rechter zijpuntgeveltop. Een laag ijzeren toe­gangs­hek scheidt het goed af aan de straat.

Zink 9. Gewit bakstenen hoevetje onder pannen zadeldaken minstens opklimmend tot eerste helft 19de eeuw, met haag en ijzeren toe­gangs­hek­ken aan de straat­zij­de. De achter­in gele­gen woning bezit een veranker­de lijstge­vel afge­lijnd door een getrapte daklijst. Rechts van de lage voordeur staat een armwater­pomp. De muur­openingen werden al eens gewijzigd. Rechts haaks tegen de boerenwoning bevindt zich een aangebouwde vleugel met stallen en een aalpomp tegen de achterge­vel. Een halfgesloten loods in beton­bouw met aangebouwde stallen staat op de linker erfzijde.

Voormalige boerenwoning, Munteplein 4. Achterin gelegen en met de rugzijde naar de straat (kerkwegel) gekeerde lage en lange boerenwoning van acht traveeën, onder pannen zadeldak, waarschijnlijk opklimmend tot begin 19de eeuw. De verankerde en gewitte bakstenen gevels staan op een gepikte plint. De linkertravee werd heropgebouwd en uitgebreid. De erfgevel is opengewerkt met overwegend smalle rechthoekige vensters met luik en vernieuwd houtwerk. De rechthoekige voordeur is laag. De losstaande kleine berging van gewitte baksteen heeft een pannen zadeldak.

Aan Munteplein zelf bezitten de hoekpanden met Torrekensstraat en de zuidwaarts aan­sluitende bebouwing aan Ruspoel tot Asselkouter een beeldbepalende waarde voor het landelijk dorpscentrum. De achter- of zijwaarts aansluitende bakstenen bijge­bouwen omvat­ten stallen, schuren of andere bedrijfsgebouwen van vroegere landbouwbe­drijven. De boerenwoningen zelf kregen door aanpassing, vergroting met bovenverdieping of vervan­ging, voorna­melijk in het eerste kwart van de 20ste eeuw, eerder het karakter van dorps­woningen. Twee woningen sluiten in bouwstijl aan bij de doorsnee- villabouw met traditio­neel karakter van die tijd.

Burgerhuis met aanhorigheden, Munteplein 1. Aan de straat gelegen breedhuis van twee bouwlagen en hoofdvolume van drie traveeën onder pannen schild­dak, met rechts aansluitende venstertravee van een bouwlaag onder pannen zadeldak. Typisch begin 20ste-eeuwse bak­ste­nen voorgevel met sierankers, verlevendigd door gele bakstenen ban­den en boogstenen. Links bevindt zich een aansluitend ijzeren toegangshek. Rechts staan aanleu­nende en aan Zink palende lage bakstenen bijgebouwen en voorts een bakstenen tuin­muur.

Vroegere dorpsherberg en hoeve, Munteplein 7. Voorheen semi-gesloten hoeve met dorpsherberg aan de straathoek, voornamelijk daterend uit de tweede helft van de 19de eeuw met 20ste-eeuwse aanpassin­gen. Omvat een hoek­huis van twee bouwlagen onder een rechts afge­wolfd pannen zadeldak waar­van de ge­ce­men­teerde straatge­vels met schijnvoe­gen een plint in imitatie-rustica vertonen. De aan­leunende lagere vroegere stallen en schuur (thans feestzaal) zijn opgetrokken in baksteenbouw onder pannen zadel­daken en met gewitte straat­gevels op gepikte plint.

Ruspoel 2. Schuin aan de straat ingeplante dorpswoning van het type breedhuis met één bouwlaag onder pannen zadeldak. De begin 20ste-eeuwse bakstenen lijstgevel is voorzien van een getrapt dakvenster boven de deur, horizontale banden en boogstenen van gewitte baksteen. Links bevindt zich een aansluitend ijzeren toe­gangshek en een erfafsluiting van sierbetonplaten. De bijbehorende bedrijfsgebouwen staan op het achtererf.

Ruspoel 8. De alleenstaande dorpswoning, typologisch aanleunend bij de traditionele villabouw uit de interbellumperiode, is opge­richt om­streeks 1920. De ondie­pe voor­tuin ligt achter een afslui­ting met buisleuningen aan bakstenen pijler­tjes. Het dubbelhuis telt twee bouwla­gen en drie traveeën onder kunstleien schilddak. Het felrood bakstenen gevelparement is voorzien van traditionele gele bakstenen banden en boogstenen. Typerend voor de bouwperiode zijn de afgeschuinde bovenhoeken van de muuropeningen. Het breder en uitspringend linkervensterrisaliet is uitgewerkt met een erker, ver­hoogd tot een afgeknotte puntgevel met dakvenster onder wolvendak. Links tegen de zijgevel bevindt zich een aangebouwde lage aanbouw mogelijk uitlopend op bakoven.

Villa Stockman, Torrekensstraat 68. De alleenstaande dorpswoning is gebouwd omstreeks 1915. Het ondiep voortuintje ligt achter een lage bakste­nen afsluiting. Het dub­bel­huis van twee bouwlagen en drie traveeën heeft een vernieuwd pannen schilddak; dakover­stek thans met hang­goot in plaats van vroegere gootlijst. De voorgevel vertoont elementen ontleend aan de eclectische bouwstijl: felrood bakstenen gevelparement contras­terend met grijze hardsteen voor plint, dorpels en boogstenen, banden en boogstenen van witte en groen geglazuurde steen, grote sierankers. Het breder en uitspringend vensterrisaliet is verhoogd met een dakvenster onder afgewolfd dak. De linkerzijgevel van vier traveeën is opengewerkt met twee pseudovensters op de bovenverdieping.

Aan weerszij van de weg genaamd Asselkouter, nabij het kruispunt met Ruspoel staan drie kleine bun­kers of beton­nen half ondergrondse schuil­plaatsen. Zij maken deel uit van een weer­stands­nest gevormd door 25 bunkers te Munte vooral geconcentreerd op de kouter­rug, beho­rend tot de "Tête de Pont de Gand" of T.P.G. Deze militaire verde­di­gings­gor­del was reeds ge­pland op het eind van de jaren 1920 doch werd pas uitgevoerd midden de jaren 1930 (1934-1935). Deze linie van 227 bunkers tussen de Schel­de bij Kwa­trecht (Wet­teren) en de Schelde bij Semmerza­ke en Eke en van­daar verder doorlo­pend tot de Leie bij Astene (Deinze), diende tot onder­steuning van het brug­genhoofd ten zuiden van Gent en maakte deel uit van een nationaal verdedi­gings­werk met drie verdedigingsgordels in geval van een vijan­de­lijk offensief. De bunker­linie ten zuiden van Gent werd aangelegd op een haast ononderbroken heuvelrug die loopt van Kwatrecht over Melle, Gontrode, Gijzenzele, Landskouter, Ooster­zele, Moortsele, Munte, Schelde­rode tot Melsen, Vurste en Semmerzake. De meeste van de bunkers van deze linie bleven be­waard. Aan­vankelijk waren deze bunkers gecamou­fleerd als huisjes door een bakstenen parement met onder andere imita­tievensters en van een zadel­dak voorzien. De drie bunkers in het afgebakende dorpsgezicht bewaren geen van hen hun vroegere imitatie-huisgevels; ze zijn gele­gen: één achterin de tuin van Munteplein 4, zicht­baar vanaf Assel­kou­ter; één midden het perceel bouwland 1172 b; één in de tuin van Ruspoel 14. Typologisch be­horen zij tot de meer­derheid van sterk op elkaar gelij­ken­de, kleine beton­nen deels ondergrondse schuil­plaat­sen waarvan de platte­grond licht varieerde en die naast een sasvor­mi­ge inkom slechts twee ruimten telden.


Bron: Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DO002139, Dorpskern Munte.
Auteurs: Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Bunker A23

  • Omvat
    Bunker Av4

  • Omvat
    Bunker D13

  • Omvat
    Hoeve Clays van Muntestede

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hof van Quaetham met oliemolen

  • Omvat
    Houtkant en opgaande Hollandse linde op talud

  • Omvat
    Kasseiweg

  • Omvat
    Kasseiweg Houtenmolenwegel

  • Omvat
    Knothaagbeuk op talud

  • Omvat
    Munteplein

  • Is deel van
    Munte


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Dorpskern Munte [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300804 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.