erfgoedobject

Historische wegtracés: Lijkweg, Kerkweg, karrensporen

landschappelijk element
ID
300873
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300873

Juridische gevolgen

  • is deel van de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap Hoge Mouw
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Op de heuvelrug tussen Kasterlee en Lichtaart bestaan nog enkele restanten van oude wegtracés. Het gebied bestond vooral uit heide, die in de loop van de 19de-20ste eeuw systematisch tot naaldbos is omgevormd. Samen met de bebossing van de heuvelrug ontstond een heel netwerk van kleine bospaden, dat vooral in de 20ste eeuw zijn huidige vorm aannam. Enkele oudere tracés bleven gedeeltelijk behouden, waaronder een deel van de verbindingsweg tussen het gehucht Goor en Kasterlee.

De Lijkweg is een stukje holle weg op de flank van de Venusberg. Hoewel nu in onbruik geraakt, is het een overblijfsel van een oude weg tussen Goor en Kasterlee. Een precieze datering is moeilijk. De oudste historische kaarten -de kabinetskaart van de Ferraris (1771-1778) en de Atlas der Buurtwegen (1841)- situeren het tracé van de oorspronkelijke weg meer naar het noordwesten. Het huidige tracé is pas op de topografische kaart van 1869 voor het eerst zichtbaar.

Opvallend is het dubbele (onderbroken) wegtracé tussen de Venusberg op de heuvelrug tussen Kasterlee en Lichtaart en de Pater Damiaanstraat. Daar liggen over een afstand van 650m twee wegen parallel aan elkaar, op amper 15 tot 20m van elkaar gescheiden: de Lijkweg en de Kerkweg. Volgens een 20ste-eeuwse getuigenis zou de Lijkweg een ontdubbeling zijn van de Kerkweg, met de bedoeling het vervoer van overledenen uit het gehucht Goor naar de begraafplaats in Kasterlee gescheiden te kunnen houden van het pad dat de gewone kerkganger volgde (Wouters 2010, 70). Goor had als gehucht zelf geen kerk. Voor de eredienst waren de inwoners van Goor aangewezen op Kasterlee. De kerkweg vormde de verbinding tussen het genoemde gehucht en dorp.

Heden vormen de Kerk- en Lijkweg onverharde paden onder bos. In de onmiddellijke omgeving en parallel aan deze wegen liggen nog meer oude stukken wegtracés. Het zijn de resten van karrensporen die in de zandige bodems zijn uitgesleten. Bedekt met afgevallen takken en strooisel allerhande zijn ze nog moeilijk leesbaar op het terrein, maar op het digitale hoogtemodel is het bundel karrensporen goed zichtbaar. Hun oorsprong hangt samen met de periode van vóór de bebossing van de omgeving (1850). Op open terrein maakte het niet zoveel uit waar het wegtracé precies lag. Was het ene karrenspoor moeilijk berijdbaar, dan nam men gewoon een ander. Zo ontstond een bundel karrensporen.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas der Buurtwegen, opgemaakt in 1843-1845 naar aanleiding van de wet van 10 april 1841, overzichtsplannen op schaal 1:10.000, detailplannen op schaal 1:2500, raadpleegbaar via het Geoloket van de provincie Antwerpen, http://www.provincieantwerpen.be/aanbod/dict/gis/digitale-kaarten.html
  • VAN GORP J. s.d.: Wandelingen doorheen het mooie Kasterlee, Kasterlee (na 1945).
  • WOUTERS K. 2010: Pompoenpap uit Kasterlee, Turnhout.

Auteurs: Verboven, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Heuvelrug tussen Lichtaart en Kasterlee


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Historische wegtracés: Lijkweg, Kerkweg, karrensporen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300873 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.