Teksten van Duitse bunker 'Stützpunkt Wilhelm'

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300945

Duitse bunker 'Stützpunkt Wilhelm' ()

Bunker tegen de westelijke berm van de Nieuwe Hazegraspolderdijk gebouwd, in een bocht van de dijk. Langs deze dijk zijn verschillende militaire betonnen constructies uit de Eerste Wereldoorlog bewaard, waaronder links en rechts van deze bunker.

Historisch overzicht

Duitse bunker opgetrokken als onderdeel van de Hollandstellung. Deze Duitse verdedigingsstelling werd tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs de grens met Nederland, tussen Knokke en Vrasene (Beveren). Tussen het Zwin (Knokke) en Leeskensbruggen (Maldegem) zijn de bunkers opgetrokken door het Marinekorps Flandern, vanaf Moerhuize (Maldegem) door de Etappen-Inspektion 4 (of Gruppe Gent). De zone rond Strobrugge (Maldegem) vormde een overgangsgebied. Er is een groot verschil merkbaar in de aanleg van de stelling en de bouwwijze van de bunkers in beide zones.

De uitbouw van de Hollandstellung tussen Knokke en de Damse Vaart en het steunpunt Wilhelm

Vanaf april 1916 werd een stelling aangelegd tussen Knokke en de Damse Vaart onder leiding van de afdeling Fortifikation van het Marinekorps. Deze stelling bestond uit een draadhindernis, met ten westen ervan opeenvolgende Stützpunkte (steunpunten) die aansluiting vonden bij de meest noordoostelijke verdedigingswerken van het kustfront, namelijk Schützennest en batterij Bremen. Voor de inplanting van deze steunpunten werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen in dit grensgebied werden aangelegd.

De steunpunten tussen de kust en de Damse Vaart werden als volgt benoemd: Bayern Schanze – Polder Willem (of Wilhelm) – Hazegras (later ook Heinrich genoemd) – Hauptstrasse Donat (ook Dora genoemd). Onderhavige bunker maakte deel uit van het Stützpunkt Wilhelm.

De steunpunten werden voorzien van bombensichere betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten, in en achter de vuurstelling. Tussen de steunpunten dienden eveneens betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten opgetrokken te worden. Ook later werden nog betonnen constructies toegevoegd. In Stützpunkt Wilhelm werden in februari 1917 nog een Sanitätsraum (medische post) en Mannschaftsraum 1 (een manschappenonderkomen) gebetonneerd. Volgens dit verslag werd toen ook gestart met het betonneren van Unterschlupfe (schuilplaatsjes) in de vuurlinie.

De desbetreffende bunker maakte deel uit van het Stützpunkt Wilhelm. Het betreft een type bunker, dat slechts tweemaal in de sector van de marine is opgetrokken, allebei in het Stützpunkt Wilhelm. De twee toegangen zijn niet aan de zijkanten, maar aan de zuidwestelijke zijde te situeren. Opvallend zijn de drie trechtervormige openingen tussen deze twee toegangen. Eveneens opvallend is de betonnen afvoerbuis in de gracht (Zeedijkader), ter hoogte van de rechtertoegang.

Het dichten van de toegangen is mogelijk op bevel van de Duitsers gebeurd in 1944, opdat de geallieerden bij een eventuele landing geen gebruik zouden kunnen maken van deze constructies.

Beschrijving

Betonnen militaire constructie tegen de westelijke berm. Op het dak is er ter camouflage grasbegroeiing aangebracht. De twee toegangen aan zuidwestelijke zijde geven via trapjes uit op één gang. De linkse toegang is met bakstenen dichtgemetseld en gecementeerd. In de buitenmuur tussen beide toegangen zijn trechtervormige openingen te zien. De gang geeft via een centrale deuropening (met bewaarde hengsels) uit op één ruimte. In de binnenmuren zijn diverse nissen uitgewerkt. In de binnenmuur tegenover de toegangen zit een opening. De constructie kon niet betreden worden.

  • Militärarchiv Freiburg, RM 120/226: diverse documenten van het Marinekorps Flandern met betrekking tot de aanleg van de Hollandstellung.
  • Militärarchiv Freiburg, Anlagen im Abschnitt der 1. M.D. (Anlage 3 zu Marine-Korps Ia/b nr. 13253), 18/9/1918 (copie van Duitse militaire stafkaart verkregen via de Simon Stevinstichting).
  • LAMBRECHT E. 2014: Knokke en Westkapelle in de Grote Oorlog, Brugge.
  • SAKKERS H. e.a. 2011: De Hollandstellung van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker 'Stützpunkt Wilhelm' [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194818 (geraadpleegd op ).


Duitse bunker 'Stützpunkt Wilhelm' ()

Bunker tegen de westelijke berm van de Nieuwe Hazegraspolderdijk gebouwd, in een bocht van de dijk. Langs deze dijk zijn verschillende militaire betonnen constructies uit de Eerste Wereldoorlog bewaard, waaronder links en rechts van deze bunker.

Historische beschrijving

De bunker is opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. In de sector van de marine werden de constructies opgetrokken aan de hand van beton, dat gegoten werd binnen een houten bekisting. In deze sector bestond de 'Hauptkampflinie' uit een opeenvolging van steunpunten, min of meer parallel met de Belgisch-Nederlandse grens. Hierbij werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen langsheen de grens waren aangelegd.

De desbetreffende bunker maakte deel uit van het 'Stützpunkt Wilhelm'. Het betreft een type 'Mannschafts Eisenbeton Unterstand' of 'MEBU', dat slechts tweemaal in de sector van de marine is opgetrokken, allebei in het 'Stützpunkt Wilhelm'. De twee toegangen zijn niet aan de zijkanten, maar aan de zuidwestelijke zijde te situeren. Opvallend zijn de drie trechtervormige openingen tussen deze twee toegangen. Eveneens opvallend is de betonnen afvoerbuis in de gracht (Zeedijkader), ter hoogte van de rechtertoegang.

Het dichten van de toegangen is mogelijk op bevel van de Duitsers gebeurd in 1944, opdat de geallieerden bij een eventuele landing geen gebruik zouden kunnen maken van deze constructies.

Beschrijving

Betonnen militaire constructie tegen de westelijke berm. Op het dak is er ter camouflage grasbegroeiing aangebracht.

De twee toegangen aan zuidwestelijke zijde geven via trapjes uit op één gang. De linkse toegang is met bakstenen dichtgemetseld en gecementeerd. In de buitenmuur tussen beide toegangen zijn trechtervormige openingen te zien. De gang geeft via een centrale deuropening (met bewaarde hengsels) uit op één ruimte. In de binnenmuren zijn diverse nissen uitgewerkt. In de binnenmuur tegenover de toegangen zit een opening. De constructie kon niet betreden worden.

  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker 'Stützpunkt Wilhelm' [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175386 (geraadpleegd op ).