Teksten van Duitse bunker met open gevechtsstelling

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300952

Duitse bunker met open gevechtsstelling ()

Bunker aan het noordwestelijke beginpunt van de Nieuwe Hazegraspolderdijk, ter hoogte van Zwart Huis. Langs deze dijk zijn verschillende betonnen militaire posten uit de Eerste Wereldoorlog bewaard. Iets ten westen van deze bunker is nog een betonnen telefoonpost uit de Tweede Wereldoorlog bewaard gebleven.

Historisch overzicht

Duitse bunker opgetrokken als onderdeel van de Hollandstellung. Deze Duitse verdedigingsstelling werd tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs de grens met Nederland, tussen Knokke en Vrasene (Beveren). Tussen het Zwin (Knokke) en Leeskensbruggen (Maldegem) zijn de bunkers opgetrokken door het Marinekorps Flandern, vanaf Moerhuize (Maldegem) door de Etappen-Inspektion 4 (of Gruppe Gent). De zone rond Strobrugge (Maldegem) vormde een overgangsgebied. Er is een groot verschil merkbaar in de aanleg van de stelling en de bouwwijze van de bunkers in beide zones.

De uitbouw van de Hollandstellung tussen Knokke en de Damse Vaart

Vanaf april 1916 werd een stelling aangelegd tussen Knokke en de Damse Vaart onder leiding van de afdeling Fortifikation van het Marinekorps. Deze stelling bestond uit een draadhindernis, met ten westen ervan opeenvolgende Stützpunkte (steunpunten) die aansluiting vonden bij de meest noordoostelijke verdedigingswerken van het kustfront, namelijk Schützennest en batterij Bremen. Voor de inplanting van deze steunpunten werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen in dit grensgebied waren aangelegd.

De steunpunten tussen de kust en de Damse Vaart werden als volgt benoemd: Bayern Schanze – Polder Willem (of Wilhelm) – Hazegras (later ook Heinrich genoemd) – Hauptstrasse Donat (ook Dora genoemd).

De steunpunten werden voorzien van bombensichere betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten, in en achter de vuurstelling. Tussen de steunpunten dienden eveneens betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten opgetrokken te worden. Ook later werden nog betonnen constructies toegevoegd.

Deze bunker lag tussen Stützpunkt Bayern Schanze en Stützpunkt Wilhelm. Het betreft een type bunker, dat meermaals werd opgetrokken door de marine. In de naoorlogse inventarisatie door het Belgische leger wordt dit type aangeduid met Type H. Het betreft een betonnen constructie bestaande uit één ruimte van ongeveer 4,8 op 3,5 m met aan weerszijden een L-vormige (geknikte) toegang. De muur aan frontzijde is tot anderhalve meter dik. Vaak zijn deze constructies in een bestaande dijk ingeplant. Bij deze bunkers bevinden zich doorgaans één of meerdere open gevechtstellingen, bestaande uit een betonnen muurtje, met één of meerdere betonnen paaltjes waarop een mitrailleur geplaatst kon worden op een centrale metalen pin. Vermoedelijk zijn deze betonnen muurtjes en paaltjes pas later in de oorlog opgetrokken. Bij deze bunker is enkel het betonnen muurtje te lokaliseren. Soms zitten er in de muren van de bunker nog openingen. Mogelijk dienden vierkante openingen aan de achterzijde van de bunker voor het versturen van lichtsignalen naar de achterliggende troepen.

Beschrijving

Betonnen militaire constructie in de berm, met bijhorend betonnen muurtje bovenop de berm, op ongeveer zes meter ten oosten van de zuidoostelijke toegang. Op het dak is er ter camouflage grasbegroeiing aangebracht. Aan beide zijkanten zijn er toegangen, bovenaan met baksteen opgetrokken, met trappen en een brede, geknikte gang. De zijmuren ter hoogte van de toegangen steken ietsje verder uit. In de binnenmuur zit ter hoogte van de noordwestelijke toegang een opening. In de zuidwestelijke muur zitten diverse openingen en een nis. Er zitten houten latten in de binnenmuren.

  • Koninklijk Legermuseum Brussel, Fonds C.D.H., Inventaire QGT nr 27, map 533: documenten m.b.t. inventarisatie van bunkers in West- en Oost-Vlaanderen.
  • Militärarchiv Freiburg, RM 120/226: diverse documenten van het Marinekorps Flandern met betrekking tot de aanleg van de Hollandstellung.
  • Militärarchiv Freiburg, Anlagen im Abschnitt der 1. M.D. (Anlage 3 zu Marine-Korps Ia/b nr. 13253), 18/9/1918 (copie van Duitse militaire stafkaart verkregen via de Simon Stevinstichting).
  • LAMBRECHT E. 2014: Knokke en Westkapelle in de Grote Oorlog, Brugge.
  • SAKKERS H. e.a. 2011: De Hollandstellung van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker met open gevechtsstelling [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194823 (geraadpleegd op ).


Duitse bunker ()

Bunker aan het noordwestelijke beginpunt van de Nieuwe Hazegraspolderdijk, ter hoogte van Zwart Huis. Langs deze dijk zijn verschillende betonnen militaire posten uit de Eerste Wereldoorlog bewaard. Iets ten westen van deze bunker is nog een betonnen telefoonpost uit de Tweede Wereldoorlog bewaard gebleven.

Historische beschrijving

De bunker is opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. In de sector van de marine werden de constructies opgetrokken aan de hand van beton, dat gegoten werd binnen een houten bekisting. In deze sector bestond de 'Hauptkampflinie' uit een opeenvolging van steunpunten, min of meer parallel met de Belgisch-Nederlandse grens. Hierbij werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen langsheen de grens waren aangelegd.

De desbetreffende bunker lag tussen het 'Stützpunkt Wilhelm' (meer zuidwaarts) en het 'Stützpunkt Bayern Schanze'(meer noordwaarts). Het betreft een type 'Mannschafts Eisenbeton Unterstand' of 'MEBU', dat meermaals werd opgetrokken door de marine. Kenmerkend is de open gevechtsstelling voor mitrailleurs bij de toegangen van de bunker, waarvan hier enkel nog het betonnen muurtje te lokaliseren is.

Beschrijving

Betonnen militaire constructie in de berm, met bijhorend betonnen muurtje bovenop de berm, op ongeveer zes meter ten oosten van de zuidoostelijke toegang. Op het dak is er ter camouflage grasbegroeiing aangebracht.

Aan beide zijkanten zijn er toegangen, bovenaan met baksteen opgetrokken, met trappen en een brede, geknikte gang. De zijmuren ter hoogte van de toegangen steken ietsje verder uit. In de binnenmuur zit ter hoogte van de noordwestelijke toegang een opening. In de zuidwestelijke muur zitten diverse openingen en een nis. Er zitten houten latten in de binnenmuren.

  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker met open gevechtsstelling [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175399 (geraadpleegd op ).