Teksten van Duitse betonnen post 'Stützpunkt Dora'

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/300971

Duitse betonnen post 'Stützpunkt Dora' ()

Kleine betonnen constructie, gelegen in het voormalige Fort Sint-Donaas, tegen de westelijke berm langs de Hoekevaart, op de grens met de gemeente Knokke, ten noorden van Damse Vaart-Noord. De constructie is grotendeels onder aarde. Het betreft de meest zuidelijke van de drie gelijkaardige kleine constructies, die op één lijn liggen tussen twee grotere bunkers in.

Historisch overzicht

Duitse bunker opgetrokken als onderdeel van de Hollandstellung. Deze Duitse verdedigingsstelling werd tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs de grens met Nederland, tussen Knokke en Vrasene (Beveren). Tussen het Zwin (Knokke) en Leeskensbruggen (Maldegem) zijn de bunkers opgetrokken door het Marinekorps Flandern, vanaf Moerhuize (Maldegem) door de Etappen-Inspektion 4 (of Gruppe Gent). De zone rond Strobrugge (Maldegem) vormde een overgangsgebied. Er is een groot verschil merkbaar in de aanleg van de stelling en de bouwwijze van de bunkers in beide zones.

De uitbouw van de Hollandstellung tussen Knokke en de Damse Vaart

Vanaf april 1916 werd een stelling aangelegd tussen Knokke en de Damse Vaart onder leiding van de afdeling Fortifikation van het Marinekorps. Deze stelling bestond uit een draadhindernis, met ten westen ervan opeenvolgende Stützpunkte (steunpunten) die aansluiting vonden bij de meest noordoostelijke verdedigingswerken van het kustfront, namelijk Schützennest en batterij Bremen. Voor de inplanting van deze steunpunten werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen in dit grensgebied werden aangelegd.

De steunpunten tussen de kust en de Damse Vaart werden als volgt benoemd: Bayern Schanze – Polder Willem (of Wilhelm) – Hazegras (later ook Heinrich genoemd) – Hauptstrasse Donat (ook Dora genoemd).

De steunpunten werden voorzien van bombensichere betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten, in en achter de vuurstelling. Tussen de steunpunten dienden eveneens betonnen schuilplaatsen en mitrailleursposten opgetrokken te worden. Ook later werden nog betonnen constructies toegevoegd.

Deze locatie behoorde tot het noordelijke deel van het voormalige Fort Sint-Donaas, een verdedigingswerk dat in 1605, tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) was opgetrokken in de Robbe-Moreelpolder. Na de herovering van het fort in 1783 door de Oostenrijkers werd het fort ontmanteld. Onder Napoleon Bonaparte werd vanaf 1810 de Damse Vaart gegraven, dwars doorheen het voormalige fort. Door kleiwinning na de Tweede Wereldoorlog verdween het gros van de resterende landschappelijke relicten.

De desbetreffende bunker lag net ten noorden van het Stützpunkt Dora bij het Fort Sint-Donaas. De stelling tussen Stützpunkt Heinrich (Fort Hazegras) en het Stützpunkt Dora bestond uit een dubbele rij prikkeldraadversperring, met daarachter een getande loopgraaf. In en ten westen van deze loopgraaf waren bunkers opgetrokken, waaronder bij Fort Hazegras, ter hoogte van de Sluisstraat en bij Fort Sint-Donaas.

Het betreft een type constructie, dat meermaals werd opgetrokken door de Duitse marine. Het is niet duidelijk of de constructie fungeerde als schuilplaats voor manschappen, dan wel als opslagplaats voor munitie.

Beschrijving

Kleine betonnen militaire constructie tegen de berm opgetrokken. Het dak van de constructie is begroeid met gras. De rest van de constructie ligt grotendeels onder aarde, waardoor de brede opening aan westelijke zijde slechts voor een klein deeltje zichtbaar is.

  • Militärarchiv Freiburg, RM 120/226: diverse documenten van het Marinekorps Flandern met betrekking tot de aanleg van de Hollandstellung.
  • Militärarchiv Freiburg, Anlagen im Abschnitt der 1. M.D. (Anlage 3 zu Marine-Korps Ia/b nr. 13253), 18/9/1918 (copie van Duitse militaire stafkaart verkregen via de Simon Stevinstichting).
  • DECLERCQ L. (Eindred.) 2013: De Sint-Donaaspolder, Brugge.
  • LAMBRECHT E. 2014: Knokke & Westkapelle in de Grote Oorlog, Brugge.
  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse betonnen post 'Stützpunkt Dora' [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194839 (geraadpleegd op ).


Duitse betonnen post 'Stützpunkt Dora' ()

Kleine betonnen constructie, gelegen in het voormalige Fort Sint-Donaas, tegen de westelijke berm langs de Hoekevaart, op de grens met de gemeente Knokke, ten noorden van Damse Vaart-Noord. De constructie is grotendeels onder aarde. Het betreft één van de drie op één lijn gelegen gelijkaardige kleine constructies tussen twee grotere bunkers in.

Historiek

Klein Duits militair bouwwerk, opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. In de sector van de marine werden de constructies opgetrokken aan de hand van beton, dat gegoten werd binnen een houten bekisting. In deze sector bestond de 'Hauptkampflinie' uit een opeenvolging van steunpunten, min of meer parallel met de Belgisch-Nederlandse grens. Hierbij werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen langsheen de grens waren aangelegd.

Deze locatie behoorde tot het voormalige Fort Sint-Donaas, een verdedigingswerk dat in 1605, tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), was opgetrokken in de Robbe-Moreelpolder. Na de herovering van het fort in 1783 door de Oostenrijkers werd het fort ontmanteld. Vanaf 1810, onder Napoleon Bonaparte, werd de Damse Vaart gegraven dwars doorheen het voormalige fort. Door kleiwinning na de Tweede Wereldoorlog verdween het gros van de resterende landschappelijke relicten.

De desbetreffende bunker maakte deel uit van het 'Stützpunkt Dora' dat ingericht werd in het voormalige Fort Sint-Donaas. De stelling tussen 'Stützpunkt Heinrich' (Fort Hazegras) en 'Stützpunkt Dora' (Fort Sint-Donaas) bestond uit een dubbele rij prikkeldraadversperring, met daarachter een getande loopgraaf. In en ten westen van deze loopgraaf waren bunkers opgetrokken, waaronder bij Fort Hazegras, ter hoogte van de Sluisstraat en bij Fort Sint-Donaas.

Het betreft een type constructie, dat meermaals werd opgetrokken door de Duitse marine. Het is onduidelijk of de constructie fungeerde als schuilplaats voor manschappen, dan wel als opslagplaats voor munitie.

Beschrijving

Kleine betonnen militaire constructie tegen de berm opgetrokken. Het dak van de constructie is begroeid met gras. De rest van de constructie ligt grotendeels onder aarde, waardoor de brede opening aan westelijke zijde slechts voor een klein deeltje zichtbaar is.

  • DECLERCQ L. (Eindred.) 2013: De Sint-Donaaspolder, Brugge.
  • LAMBRECHT E. 2014: Knokke & Westkapelle in de Grote Oorlog, Brugge.
  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse betonnen post 'Stützpunkt Dora' [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175495 (geraadpleegd op ).