Teksten van Restanten Duitse militaire post kanonstelling

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301015

Restanten Duitse betonnen post kanonstelling ()

Gelegen op de zuidelijke dijk van het Schipdonkkanaal, ter hoogte van de (huidige) monding van de Ede in het Schipdonkkanaal en het kruispunt van de Roksalseidestraat met de Aardenburgkalseide.

Historisch overzicht

Duitse bunker opgetrokken als onderdeel van de Hollandstellung. Deze Duitse verdedigingsstelling werd tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs de grens met Nederland, tussen Knokke en Vrasene (Beveren). Tussen het Zwin (Knokke) en Leeskensbruggen (Maldegem) zijn de bunkers opgetrokken door het Marinekorps Flandern, vanaf Moerhuize (Maldegem) door de Etappen-Inspektion 4 (of Gruppe Gent). De zone rond Strobrugge (Maldegem) vormde een overgangsgebied. Er is een groot verschil merkbaar in de aanleg van de stelling en de bouwwijze van de bunkers in beide zones.

De uitbouw van de Hollandstellung tussen Leeskensbruggen en Moerhuize

In een legerbevel van 12 september 1916 werd de uitbouw van de stelling tussen Fort Donaas en de vesting Antwerpen bevolen. Het Marinekorps Flandern was toen verantwoordelijk voor de uitbouw van de stelling tussen de Damse Vaart en het Afleidingskanaal bij Moerhuize, de rest van de stelling werd uitgebouwd door de Etappen-Inspektion 4. Tussen Leeskensbruggen en Moerhuize werden de verdedigingswerken aangelegd ten noorden van het Leopoldkanaal en ten zuiden van het Afleidingskanaal van de Leie. Aanvankelijk werden er vooral mitrailleursposten voorzien aan de noordzijde van het Leopoldkanaal, bestaande uit bunkers met open gevechtsstellingen en flankerende mitrailleursposten. Deze laatsten werden tegen het zuidelijke talud van de noordelijke dijk van het Leopoldskanaal ingeplant. In latere plannen werden er bij de mitrailleursposten aan de noordelijke zijde van het Leopoldkanaal ook nog eens observatieposten ten behoeve van de artillerie toegevoegd. Deze verdedigingswerken werden met (dubbele) draadhindernissen met elkaar verbonden, die op bepaalde punten in noordelijke richting uitsprongen, zoals tussen Waaktdijk tot ter hoogte van Moerhuize. Ook tussen mitrailleursposten 11 en 12 vormde de draadversperring een kleine, hoekige uitsprong. Ter hoogte van het meest noordelijke punt van deze uitsprong werd achter het Afleidingskanaal een stelling voor 5 cm kanon ingericht. Een tweede kanonstelling werd meer zuidoostwaarts ingericht, op het punt waar het Leopoldkanaal en het Afleidingskanaal uit elkaar beginnen te lopen. Op beide plaatsen werd een klein betonnen postje uit gegoten beton opgetrokken, waarvan het westelijk postje achter een aarden wal goed bewaard is. Van het tweede postje zijn enkel de fundamenten bewaard. Deze postjes werden wellicht in de winter van 1916/1917 opgetrokken en dienden vermoedelijk als opslagplaats voor munitie. Ter hoogte van Moerhuize werd een verbinding met draadversperring tussen de mitrailleursposten voorzien tussen het Leopoldkanaal en het Afleidingskanaal. In Strobrugge zelf werden twee grote manschappenonderkomens voor honderd man voorzien.

In de daaropvolgende maanden zouden er nog bijkomende betonnen constructies opgetrokken worden tussen Leeskensbruggen en Strobrugge.

Beschrijving

Restanten van een kleine, rechthoekige betonnen militaire constructie. Het beton was gegoten tegen een houten bekisting.

  • Militärarchiv Freiburg, RM 120/112, RM 120/226, RM121-I/176: diverse documenten van het Marinekorps Flandern met betrekking tot de aanleg van de Hollandstellung.
  • Stadsarchief Eeklo, Fonds G. Spittael, GS6 (WOI Hollandstellung), doos 29 Maldegem Adegem Sint-Laureins.
  • SAKKERS H. e.a. 2011: De Hollandstellung van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VANCOILLIE J. & BLIECK K. 2016: Bouwen aan het front. Loopgraven, schuilplaatsen en betonbunkers van het Duitse leger aan het Ieperfront 1914-1918, Zonnebeke.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Restanten Duitse militaire post kanonstelling [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194705 (geraadpleegd op ).


Restanten Duitse militaire post ()

Gelegen op de zuidelijke dijk van het Schipdonkkanaal, ter hoogte van de (huidige) monding van de Ede in het Schipdonkkanaal en het kruispunt van de Roksalseidestraat met de Aardenburgkalseide.

Historische beschrijving

Dit verdedigingswerk is opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. De zone tussen Leestjesbrugge en Strobrugge lijkt een overgangsgebied tussen beiden te vormen.

Ter hoogte van het Leopoldkanaal en Schipdonkkanaal zouden er oorspronkelijk langs beide zijden in totaal 14 bunkers opgetrokken zijn, volgens een min of meer alternerend ritme. De bunkers aan het Leopoldkanaal zijn opgetrokken aan de hand van gewapend beton, dat gegoten is tussen een houten bekisting. Deze bouwwijze en de gehanteerde types zijn kenmerkend voor de Duitse marine. De constructies ten zuiden van het Schipdonkkanaal zijn voornamelijk opgetrokken met betonblokken, een bouwwijze die vooral door de Duitse landmacht werd toegepast. Zij hanteerden ook andere bouwplannen. Of deze constructies aan het Schipdonkkanaal dan ook effectief door de landmacht zijn opgetrokken, is niet zeker.

Deze betonnen post vertoont dezelfde afmetingen als de kleine betonnen post in het verlengde van de Schorreweg. Op een Duitse militaire kaart van het stukje 'Hollandstellung' tussen Leestjensbrugge en Strobrugge is ter hoogte van beide constructies eenzelfde dubbel pijltje aangebracht, vermoedelijk een symbool voor een artilleriestelling (bijvoorbeeld luchtafweer).

Beschrijving

Restanten van een kleine, rechthoekige betonnen militaire constructie. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting.

  • Stadsarchief Eeklo, Fonds Georges Spittael, GS6, WOI Hollandstellung, doos 29 Maldegem Adegem Sint-Laureins.
  • PYPE P. 2007: Bunkers van de “Hollandstellung” tussen Strobrugge en Leestjesbrug in Maldegem, Heemkundige kring het Ambacht Maldegem. Jaarboek, 175-191.
  • SAKKERS H., DEN HOLLANDER J. & MURK R. 2011: De Hollandstellung. Van Knokke tot Antwerpen. Stille getuige van de Eerste Wereldoorlog, s.l.
  • VAN GEETERUYEN A. & DE JONGH G. 1994: Hollandstellung. Van de kust tot Strobrugge, toen en nu, Shrapnel, 6.2, 1-64.

Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Restanten Duitse militaire post kanonstelling [online], https://id.erfgoed.net/teksten/175740 (geraadpleegd op ).