erfgoedobject

Villa Limpens met park

bouwkundig / landschappelijk element
ID
301238
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301238

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Villa Limpens met park
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Villa Limpens met park
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Villa Limpens met park
    Deze bescherming was geldig van tot

Beschrijving

Landhuis met aanhorigheden gelegen tegen de Brusselsesteenweg met een grote parktuin, gerealiseerd in de jaren 1930, als verbouwing van een in oorsprong 19de-eeuws pand, door de familie Limpens naar een ontwerp van architect Henry Lacoste. De bijgebouwen hebben hun 19de-eeuws uitzicht bewaard.

Behalve de aan het exterieur herkenbare vormentaal van Lacoste is ook in het interieur nog een uitzonderlijke schouw met Egyptische motieven bewaard.

Historiek

Tot begin 19de eeuw vormde het gehucht Jezus-Eik een kleine enclave van bosarbeiderswoningen midden in het Zoniënwoud. Vanaf 1830 begon de Société Générale met de verkoop van de perifeer gelegen percelen van het Zoniënwoud, waaronder de percelen onder de sectie M langsheen de Brusselsesteenweg. Gaandeweg werd door de nieuwe eigenaars, veelal afkomstig uit Brusselse welgestelde kringen, gestart met de ontbossing en verkaveling van de grote bospercelen. Dit was ook het geval met het grote perceel sectie M, nummer 27 ter hoogte van de huidige Brabandtlaan waar ene Delfosse in 1838, na ontbossing, een complex van drie woningen en een smidse liet optrekken, deze woningen werden later omgevormd tot "Gendarmerie Nationale". Op de Vandermaelenkaart (circa 1850) aangeduid als "Poste aux Chevaux et Gendarmerie". Oude postkaarten vertonen een vrij groot en statig, neoclassicistisch geïnspireerd en wit bepleisterd gebouw van twee bouwlagen onder een schilddak. In 1848 werden er vergrotingen geregistreerd van het gebouw aan de zijde van de Brabandtlaan. Voortgaande op kadastergegevens werd de hoeve (Brabandtlaan 9) ten westen van de villa eind 19de eeuw gebouwd, hieraan werden kadastraal wijzigingen geregistreerd in 1958.

Dit is het huidige complex dat in 1932 door de in het Brusselse woonachtige familie Limpens werd omgebouwd tot buitenverblijf. In oorsprong vormde het park van dit landhuis één domein met het ernaast gelegen domein (Brusselsesteenweg 473). In 1932 werden de percelen verkaveld en het deel ten noordwesten van de toen aangelegde Brabandtlaan met vandaag de villa Braun ter Meeren werd verkocht aan Maurice Braun – Hye.

De ontwerper van Limpens buitenverblijf was Henry Lacoste. Hij was één van de meest originele ontwerpers uit het interbellum. Zijn art deco werd doorweven met tal van historische en culturele verwijzingen. Bij de verbouwingen zal Lacoste het volume en het bestaande grondplan grotendeels behouden. Er vonden wijzigingen plaats aan de muuropeningen, waarbij de deur werd verplaatst. Hierdoor verdween de oorspronkelijke dubbelhuisopstand.

Bij de aanleg van de autosnelweg E411 tussen Brussel en Namen in de jaren 1950 werden stukken van het park onteigend, ook langs de huidige Brabandtlaan. Deze onteigening zou ook de sloop van de hoeve op Brabandtlaan 9 impliceren, maar dit werd nooit uitgevoerd.

Beschrijving

Woning van twee bouwlagen onder een overkragend schilddak (vernieuwde pannen) op houten schoorstukken die steunen op hardstenen consoles. De woning heeft aan de Brusselsesteenweg en de Brabandtlaan een eerder gesloten karakter met rechthoekige muuropeningen voorzien van tralies op de begane grond. De muuropeningen zijn voorzien van zeer schuin geplaatste lekdrempels. Dit type van lekdrempels paste Lacoste ook toe in bijvoorbeeld Fondation Médicale Reine Elisabeth in Brussel en in het sanatorium van Buizingen. De deur heeft een voor Lacoste atypische blauwe hardstenen geprofileerde omlijsting in neorococo. Op de ontwerptekeningen van Lacoste was het bovenlicht voorzien van een typische waaier. De deur en de rechthoekige poort aan de linkerzijde zijn uitgewerkt in brons. Deze zijn zeer kenmerkend voor het werk van Lacoste. De poort heeft een label verwijzend naar het atelier van "Lacoste - Tournai" de vader van Henri die in Doornik een atelier in metaalbewerking had. De deur draagt het signatuur van architect Lacoste. Naast de deur klein ovaal venster met tralies. Onder de dakrand werd een uitgewerkte fries in geglazuurde tegels aangebracht. De plint van de woning is met een zelfde soort tegels bekleed. De zijgevel aan de Brabandtlaan heeft een zelfde afwerking. De achtergevel is in tegenstelling tot de voorgevel voorzien van grote rechthoekige muuropeningen met zicht op het park. Tegen de zuidgevel met twee luifels. De muuropeningen zijn voorzien van nieuw schrijnwerk. Aansluitend op de achtergevels een zuidwest georiënteerd terras, afgezet met buisleuning en waterpartij. De waterpartij was oorspronkelijk met blauwe tegels bezet.

Bij de verbouwingen tijdens het interbellum bleef de 19de-eeuwse interieurindeling grotendeels bewaard. Ten westen en ten oosten wijzigde wel de inplanting van de personeelstrappen. Zo kwam tegen de oostelijke zijgevel de personeelstrap naar de keuken, gelegen in de kelder, te liggen in een klein éénlaags bijgebouwd volume. Verder wijzigde de locaties van enkele muuropeningen, maar de structuur van de 19de-eeuwse woning bleef behouden.

Op de begane grond zal Lacoste twee ruimtes voorzien van een eigen inrichting, namelijk de bibliotheek en de leefruimte. Voor de bibliotheek met gewelf in stucwerk ontwierp hij eenvoudige boekenkasten. In de leefruimtes is de monumentale open haard het belangrijkste element. De constructie van de schouwmantel strekt zich uit over de "antichambre" en het "salon". Het ronde schouwvolume beslaat hierdoor drie vierde van een cirkel. De open haard heeft onderaan een bakstenen vloer en hardstenen boordstenen. Rond de haard is een smeedijzeren hekken aangebracht. Boven de haard grote overkragende keramische tegels met hierboven het grote schouwvolume met drie figuratieve banden met Egyptische taferelen in reliëf. Dit wordt doorgetrokken op het plafond met stucwerk en hierop florale motieven eveneens verwijzend naar Afrika. In de woning zijn verder nog enkele eenvoudige schouwen bewaard, evenals het schrijnwerk van deuren en een vloer met zwarte en gele keramische tegels. Op de locatie van de voormalige hal, is de 19de-eeuwse (?) bordestrap bewaard en een tegelvloer met ingelegde motieven uit het interbellum (?).

Aansluitend bij de villa langs de Brabandtlaan 1 is het 19de-eeuwse koetshuis en een personeelswoning te situeren. Tijdens de verbouwingen in het interbellum door Lacoste werd de haakse vleugel, evenwijdig met het woonhuis, mee verbouwd en ingekort. Mogelijk om het zicht van in de villa op het park te verbeteren. Verder waren de aanpassingen aan dit gebouw eerder beperkt. Enkel het deel aansluitend aan de voormalige 19de-eeuwe woning werd bij de verbouwing bij de woning gevoegd en aangepast tot "salle de jeux" en bijkomende slaapkamers.

Het koetshuis met personeelswoning is een rood-roze geschilderd L-vormig volume, waarbij de vleugel aansluitend op het woonhuis en evenwijdig met de Brabandtlaan is voorzien van rondboogvormige velden. Deze velden zijn vandaag gedicht en voorzien van rechthoekige muuropeningen en nieuwe poorten. De rechthoekige muuropeningen van de personeelswoning kregen net als het woonhuis schuin geplaatste lekdrempels. De rondboogvormige toegang tot de woning aan de Brabantlaan is voorzien van een portaal onder pannen zadeldakje. Aan de tuinzijde voor het koetshuis staat een zeshoekig volume, op de plannen aangeduid als "Moteur"(?).

De voormalige hoeve (Brabandtlaan 9) uit het einde van de 19de eeuw is net als het koetshuis een rood geschilderd traditioneel bakstenen L-vormig gebouw. De hoeve werd waarschijnlijk in de eerste helft van de 20ste eeuw verbouwd. De vleugel evenwijdig met de straat werd verbouwd tot woonhuis (kadastraal geregistreerd in 1958). Het woonhuis van twee bouwlagen onder pannen zadeldak heeft een eerder gesloten straatgevel en is voorzien van rechthoekige muuropeningen. De haakse vleugel is voorzien van betonnen ramen (uit het interbellum?).

Park

Het park heeft een kenmerkend reliëf, afkomstig van een "delle", een droog dal in het Zoniënwoud. Het reliëf dateert dus nog uit de periode dat het perceel tot het Zoniënwoud behoorde begin 19de eeuw. Tot de verkaveling tijdens het interbellum vormde het park van deze villa en het park van de ernaast gelegen villa Braun ter Meeren samen één geheel.

De tuin en het park bij de villa waren oorspronkelijk traditioneel aangelegd met een geometrische stijl voor de tuinen bij het huis en de moestuin en in landschappelijke stijl voor het park. De inplanting van de bomen en de heestermassieven en hun soortkeuze in het glooiende landschap duidt op de tussenkomst van een tuinontwerper. De inrichting van tuin en park doet dan ook denken aan de "Nouveau Jardin Pittoresque" (zie ook Villa Braun ter Meeren), een tuinbeweging ontstaan rond 1911 onder impuls van Les Amis du Fôret de Soigne, met tuinarchitecten als Jules Buyssens, plantenkwekers als Correvon (Zwitserland) en stedenbouwkundigen als Louis Van der Swaelmen. Kenmerkend voor deze beweging zijn het representatieve karakter (de parterre met vaste planten aan de oostzijde van de villa), de gebruiksvriendelijkheid (de aanwezige fruitbomen) en het recreatief medegebruik (het tennisveld ten oosten van de villa). Het park gaat ook naadloos over in het omliggende landschap.

Het park heeft een naar het zuiden en zuidoosten uitwaaierend gazon met enkele oude hoogstammen van linde, tamme kastanje en bruine beuk. Het park wordt aan de noordelijke en oostelijke grens omzoomd door typische planten uit de jaren 1930. De parkaanleg is zo sterk dat de meer recente aanleg van een natuurlijke vijver en nog recentere geometrische tuinen door de lokale tuinaannemer Charlier, het geheel niet schaden.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, mutatieschetsen Overijse, afdeling I (Overijse), 1838/1, 1848/130, 1898/171, 1932/36, 1936/33, 1955/40 en 1958/44.
  • Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant, Lopend archief, Overijse, Nota Greta Paesmans en historische studie naar aanleiding van een MER.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • HENNAUT E. & LIESENS L. 2008: Henry Lacoste architecte 1885-1968, Brussel.
  • VANDENBOSCH H. 1978: Over Yssche Verleden - Overijse Heden, Overijse.
  • Kopieën van plannen voor villa Limpens aan de hand van Lacoste in het bezit van de eigenaar.

Auteurs: Verwinnen, Katrien; Paesmans, Greta
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Villa Limpens met park [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301238 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.