erfgoedobject

Landhuis Ter Nood

bouwkundig / landschappelijk element
ID
301259
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301259

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Landhuis Ter Nood
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Groot cottagegetint landhuis, gebouwd als kuuroord begin 20ste eeuw met omringende beboomde tuin. Het domein is gelegen ten zuidwesten van het centrum van Overijse en ten zuiden van het Stationsplein.

Historiek

Er stond op het perceel al bebouwing aangeduid op de Ferrariskaart (circa 1771-1778), ten noordwesten van het ertegenover gelegen pachthof "Ternoudt", waaraan "Ter Nood" zijn naam ontleend heeft. In 1906 werd het domein bestaande uit verschillende percelen verkocht door Jean-Baptiste Drugman, directeur van de Société Générale, aan Ferdinand Decoster, brouwer uit Sint-Gillis. Kort daarrna, in 1911, werden de percelen met hierop enkele serres verkocht aan Ernest Nyssens – Verbijsen (sic.) (Verleysen), dokter. Hij was een pionier op het vlak van homeopathie en eveneens de stichter van de Belgische Vegetarische Vereniging. Een nieuwe constructie werd in 1912 geregistreerd als "clinique", op een perceel genaamd "Tesnoot". De andere percelen werden lusttuin. Deze "clinique" was een kuuroord of "Etablissement de cure et de repos à Overyssche". Het opent zijn deuren in hetzelfde jaar. De "gezonde" ligging van Overijse werd gepromoot in een brochure. Uit dezelfde brochure blijkt dat er vooral patiënten welkom waren die lijden aan ziekten van het spijsverteringsstelsel, diabetes, nierziektes, zwaarlijvigheid en gewrichtspijnen. De instelling was er op gericht de diëten individueel aan te passen. Besmettelijke of psychiatrische patiënten waren niet welkom. Het gebouw was onder andere uitgerust met lichtbaden, stoombaden en een stoomdouche en beschikte over het "moderne" comfort. De tuin was voorzien van een boomgaard en in de vijvers kon gezwommen worden. Er was ook voldoende gelegenheid tot ontspanning en sport.

In 1919 verlaat Nyssens het kuuroord en het beheer werd verder opgevolgd door zijn ex-vrouw. Vanaf eind jaren 1920 is het kuuroord eigendom van de "Samenwerkende Vennootschap Ter Nood". In de jaren 1930 staat het beschreven in een brochure als "maison de convalescence, cure d’air et de repos, vie de famille". Aan de toegang staat "Ter Nood, maison de repos". Er is geen permanente dokter meer aanwezig en het landhuis heeft ondertussen een reputatie opgebouwd als luxe residentie en rusthuis. Kunstenaar Jozef De Coene bracht de laatste jaren van zijn leven door op Ter Nood, na beschuldigingen van collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In 1950 koopt het Algemeen Christelijk Vakverbond het domein om er een studiehuis in onder te brengen. Kort hierna in 1951 werd de rechtervleugel bijgebouwd. Dit nieuwe studiehuis werd ingewijd op 1 mei 1952. Buiten het A.C.V. werd het ook beschikbaar voor de Kajotters, de Katholieke Werkliedenbonden, de Christelijke Mutualiteiten en het Internationaal Christelijk Vakverbond. In 2013 sloot het studiecentrum van het A.C.V. de deuren.

Beschrijving

Groot cottagegetint landhuis van twee bouwlagen onder een complexe bedaking met pannen en verschillende klimmende dakkapellen. Het landhuis heeft sinds begin 20ste eeuw nog steeds hetzelfde uitzicht (zie postkaart uit 1914), met uitzondering van de in de jaren 1950 aangebouwde westelijke vleugel en de recent aangebouwde veranda.

Speelse volumewerking met afwisseling van punt- en lijstgevels met erkers, balkons en overdekte terrassen. Er is een contrast tussen de bakstenen begane grond met breukstenen plint en de bepleisterde en geschilderde bovenverdieping. In de puntgevels zijn er bruine banden aangebracht, verwijzend naar de vakwerkbouw. Rechthoekige muuropeningen met kleine roedeverdelingen, veelal in een zware houten (?) omlijsting met op de gelijkvloers blauwe hardstenen lekdrempels.

Het omhaagde domein is toegankelijk vanop de kruising van de Loensdelleweg met het Begijnhof via een toegang tussen twee gecementeerde pijlers. Van hieruit vertrekt er een slingerende geasfalteerde weg naar het landhuis. Een tweede identieke toegang bevindt zich wat noordelijker in de Loensdelleweg. Het beboomde park was in het verleden nog voorzien van twee vijvers en een prieeltje (zie postkaart uit 1912). Opvallend is de bomengroep met onder andere een grote en laag vertakte boom (Amerikaanse eik?) ten noorden van de villa boven op de met gras begroeide heuvel.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten Overijse, Afdeling VI (Overijse), 1912/93, 1932/153 en 1951/113.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • DEHERTOG-WILLAERT C. 2007: Natuurlijke gezondheidskuren, dichterbij dan je denkt: het kuuroord Ter Nood, Zoniën 31.3, 113-130.
  • DEHERTOG-WILLAERT C. 2011: "Voer vrienden ist altyt kermisse" Justus Lipsius, Zoniën 35.2: 83-120.
  • STROOBANTS F. 2001: Overijse in de twintigste eeuw in prentkaarten, Bijdrage XXI tot de Geschiedenis van IJse-, Lane-, en Dijleland, Overijse, 45.
  • VANDE PUTTE G. 2006: Kunstschilder Jozef De Coene (1875-1950) en Overijse, Zoniën 30.1, 25-28.

Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Landhuis Ter Nood [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301259 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.