erfgoedobject

Baanvak Sint-Niklaas - De Klinge op voormalige spoorlijn Mechelen - Terneuzen

landschappelijk element
ID
301273
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301273

Juridische gevolgen

Beschrijving

Het baanvak Sint-Niklaas - De Klinge bevindt zich op de voormalige spoorlijn Mechelen - Terneuzen, die werd aangelegd tussen 1868 en 1871. Dit baanvak, gebruikt als fiets- en wandelpad, vormt één van de laatste onverharde verlaten spoorzates van het Waasland.

Historiek

Tijdens de tweede helft van de 19de eeuw werd in België pionierswerk geleverd op het vlak van spoorwegbouw. In 1860 werd door architect Bauwens van Mechelen de maatschappij ‘Mechelen-Terneuzen-Breskens’ opgericht. Bij koninklijk besluit van 16 maart 1868 werd door de Belgische Staat groen licht gegeven voor de bouw van de spoorlijn van Mechelen naar de Nederlandse grens. De “Société Anonyme du Chemin du Fer international de Malines à Terneuzen” werd vervolgens opgericht op 27 augustus 1868 en goedgekeurd bij koninklijk besluit van 7 januari 1869. Na de bouw werd de datum van het begin van de concessieperiode vastgelegd op 26 augustus 1871. Op dat ogenblik was de volledige lijn bedrijfsklaar. Aangezien de concessie verleend werd voor 90 jaar werd de datum 28 augustus 1961 de vervaldatum van de concessie. De maatschappij Mechelen Terneuzen heeft een grote rol gespeeld in de economische ontwikkeling van het Waasland en Klein-Brabant.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de lijn gedeeltelijk hersteld, maar aangezien het herstel van de spoorwegbrug over de Schelde in Temse op zich liet wachten werd 10 jaar voor het verval van de concessie de maatschappij opgeheven. De Belgische Staat nam de spoorlijn over.

De N.M.B.S. heeft lijn 54, zoals de lijn Mechelen - Terneuzen bekend is, een tijdlang stiefmoederlijk behandeld. Enkel het baanvak Mechelen - Sint-Niklaas werd geherwaardeerd door elektrificatie. Omstreeks 1975 werd het baanbak Sint-Niklaas - De Klinge door de N.M.B.S. buiten dienst gesteld, wat inhield dat er geen onderhoud meer aan dit baanvak gebeurde. Voor het noordelijk baanvak werden echter geen initiatieven meer genomen. De vraag om het baanvak Sint-Niklaas - De Klinge in te richten als fiets- en wandelpad werd geformuleerd in het begin van de jaren 1980. Daarnaast won het belang van de natuurwaarde van deze spoorzate ook veld door het verlies van de waarde als verkeersader.

Beschrijving

Het onverharde baanvak Sint-Niklaas - De Klinge van de voormalige spoorlijn Mechelen - Terneuzen bevindt zich in het noorden van het Waasland en strekt zich uit over de deelgemeenten Sint-Gillis-Waas, Sint-Pauwels en Sint-Niklaas. Ze is volledig noord-zuid georiënteerd. Het noordelijk deel van de oude spoorlijn bevindt zich in het gebied Stropersbos.

Bij inventarisaties van de vegetatie langs de voormalige spoorlijn, uitgevoerd in 1984-1985, werden ongeveer 252 plantensoorten aangetroffen. Op een spoorwegberm kan men verschillende plantengemeenschappen aantreffen als gevolg van de variatie in milieuomstandigheden, voornamelijk teweeggebracht door het verschil in vochtigheid. Op een spoorwegberm zijn ook soorten die in zeer extreme situaties van temperatuur kunnen voorkomen aanwezig. Deze soorten worden spoorwegadventieven genoemd. Het verschil in gemeenschappen wordt ook beïnvloed door de streek waarin de spoorweg werd aangelegd. In het noorden ligt de oude spoorlijn in een bosrijke omgeving (Stropersbos). De bodemsamenstelling is daar bovendien zandiger dan in het zuidelijk gedeelte, dat zich in een uitgesproken agrarisch gebied bevindt. Omdat de spoorweg in de periode 1970-1997 niet meer onderhouden werd is er op enkele plaatsen verbossing opgetreden, wat een verrijking voor het geheel kan betekenen indien dit aspect niet gaat overheersen.

Waardevolle soorten, aangetroffen op het moment van de bescherming (1997), zijn onder meer zandzegge, echt duizendguldenkruid, kleine leeuwenbek, gele ganzenbloem, buntgras, wild ridderspoor, roze basterdwederik, bermooivevaarsbek, gewoon havikskruid, en zandblauwtje. Als mede typerende soorten kunnen onder andere zandstruisgras, paashaver, zandmuur, handjesgras, kamgras en bochtige smele vermeld worden. In de omgeving zijn mogelijk nog relicten aanwezig van tweestijlige meidoorn, klavervreter, heggenrank, waterscheerling, groot streepzaad en veldrus, soorten die in het Waasland nog maar zelden voorkomen.

  • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen, Beschermingsdossier DO002004, Voormalige spoorlijn Mechelen - Terneuzen (Baanvak Sint-Niklaas - De Klinge) (DE MEIRSMAN R., 1997).

Auteurs: De Meirsman, Reginald
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Sint-Gillis-Waas

  • Is deel van
    Sint-Niklaas

  • Is deel van
    Sint-Pauwels

  • Is deel van
    Stropersbos


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Baanvak Sint-Niklaas - De Klinge op voormalige spoorlijn Mechelen - Terneuzen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301273 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.