Beschrijving

Het centrum van Mechelen wordt gevormd door de Grote Markt en de omliggende straten. Het betreft een plein met nagenoeg vierkante plattegrond. Ten westen bevindt zich de Sint-Romboutskerk.

Historiek

De Grote Markt werd reeds vermeld als "Forum Machliniense" in een schepenakte van 1286, met inbegrip van de huidige Schoenmarkt: een dries gevormd door de Romeinse heirbaan Bavay-Utrecht langs Steenweg-Onder den Toren, met een vertakking langs Scheerstraat-Befferstraat. Nadien belangrijk knooppunt van oude wegen, namelijk Brussel-Antwerpen-Lier-Diest. In het begin van de 14de eeuw uitbreiding naar het oosten door de afbraak van een huizenrij tussen de Standonckstraat en Bruul, voor de bouw van de nieuwe Lakenhal. Sinds 1486 benaming "Grote Markt".

Met de bouw in 1526 van het Paleis van de Grote Raad (noordelijke stadhuisvleugel) verdween ook de vroegere gevangenis "het Steen" gelegen in de uitsprong van de Standonckstraat (voorheen de zogenaamde Steenstraat).

Van oudsher en tot op heden politiek, economisch en commercieel centrum met het stadhuis, een concentratie van markten, belangrijke afspanningen en hotels voor het reizigersvervoer, later aangepast als winkel- en horecabedrijven; de grotendeels verbouwde begane grond splitst de oude gevelwanden op in twee registers.

Gezien de Grote Markt al van oudsher het centrum van het middeleeuwse Mechelen was, mag het geen verrassing zijn dat er in de loop van de jaren al een heleboel archeologische vaststellingen konden gedaan worden.

In 2001 werd een archeologische opgraving uitgevoerd centraal op de Grote Markt. Hierbij werden een aantal opmerkelijke sporen aangetroffen, zoals kuilen die in verband kunnen gebracht worden met een leerlooierij uit de 13de eeuw, sporen van kasseiwegen uit de 13de en 14de eeuw. Aan de westzijde van de markt werden resten aangetroffen van wat ooit een indrukwekkend bouwwerk moet zijn geweest (zeker 30 meter breed). Dit gebouw is op het moment van de bouw van het Steen wellicht al afgebroken. Daarnaast werden ook de gelijkvloerse verdieping en de kelders van het 13de-eeuwse Steen zelf, aan de oostkant van de markt, archeologisch onderzocht.

Tijdens de late middeleeuwen bevond er zich wellicht bewoning op de markt, zoals blijkt uit de sporen van kleine woningen en een waterput. Uit dezelfde periode konden ook sporen van twee openbare gebouwen – hallen - opgetekend worden.

De recentere perioden (17de, 18de, 19de eeuw) worden vertegenwoordigd door een grote hoeveelheid paalsporen: de restanten van wat ooit kraampjes en tribunes waren die werden opgericht tijdens processies.

Bij opgravingen aan het stadhuis en op de binnenkoer van het stadhuis in 1975 werden een grote hoeveelheid archeologische sporen gevonden: sporen van bakstenen huisjes, kelders, waterputten (waarin onder andere lederen schoenfragmenten werden gevonden) en beerputten. Alles kon gedateerd worden in de 13de-14de eeuw.

Beschrijving

Het betreft een plein met nagenoeg vierkante plattegrond, met als blikvanger ten oosten het stadhuis en de voormalige Lakenhal, ten westen de "Beyaert" met op de achtergrond de Sint-Romboutskerk, en ten zuidwesten geopend naar de Schoenmarkt met het voormalig Schepenhuis.

De pleinwanden worden gekarakteriseerd door overwegend 18de-eeuwse bebouwing ter vervanging van de vroegere houten gevels. Enkele panden werden eind 19de, begin 20ste eeuw gerestaureerd (onder meer nummers 4, 9, 13 en 17) of heropgebouwd in neotraditionele stijl (nummers 5, 14, 16, 27 en 31), volgens oude archieffoto's van circa 1900-1910 vaak in de plaats van een vroeger diephuis van drie bouwlagen met bepleisterde lijstgevel uit de 18de of 19de eeuw.

Centraal op het marktplein staat een wit marmeren beeld van Margareta van Oostenrijk, opgericht in 1849 door Jozef Tuerlinckx (1809-1873). Arduinen sokkel met biografisch opschrift en neorenaissancemotieven, ontworpen door toenmalige stadsarchitect F. Bauwens; gietijzeren hek; eromheen patroon van vroegere uurwijzerplaat van de Sint-Romboutstoren, ingewerkt in het gekasseide plein. Ernaast stond voorheen een fraaie gietijzeren kiosk, afgebroken in het begin van de 20ste eeuw.

Bron     : -
Auteurs :  Agentschap Onroerend Erfgoed

Relaties

• 

  Is deel van
  Mechelen binnenstad
  Mechelen (Mechelen)

• Omvat
  Afspanning De Schaal
  Grote Markt 31 (Mechelen)

• Omvat
  Afspanning De Zwaan
  Grote Markt 29 (Mechelen)

• Omvat
  Apotheek De Kat
  Grote Markt 13 (Mechelen)

• Omvat
  Art-deco stadswoning
  Grote Markt 30 (Mechelen)

• Omvat
  Art-decowinkelhuis
  Grote Markt 37 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis
  Grote Markt 4 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis
  Grote Markt 9 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis
  Grote Markt 10 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis
  Grote Markt 12 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis 't Verken
  Grote Markt 34 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis Bethleem
  Schoenmarkt 3 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis De Beer
  Grote Markt 32, 33 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis Gulden Ster
  Grote Markt 3 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis In het Haentien
  Grote Markt 2 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis Keulen
  Grote Markt 26 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis Schaapherder
  Schoenmarkt 1 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis Sint-Antonius
  Grote Markt 8 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuis Sint-Peeter
  Schoenmarkt 2 (Mechelen)

• Omvat
  Burgerhuizen Groot Lam en Klein Lam
  Grote Markt 35, 36 (Mechelen)

• Omvat
  Classicistische stadswoning
  Grote Markt 28 (Mechelen)

• 

  Omvat
  Grote Markt
  Grote Markt (Mechelen)

• Omvat
  Herenhuis De Beitel, de Passer, 't Penseel
  Grote Markt 19 (Mechelen)

• Omvat
  Hoekhuis Den Aren
  Bruul 1 (Mechelen)

• Omvat
  Hoekhuis gedateerd 1737
  Grote Markt 7 (Mechelen)

• Omvat
  Hoekhuis In den Boer à la Mode
  Grote Markt 6 (Mechelen)

• Omvat
  Hoekhuis In het Suyckerhuys
  Grote Markt 39 (Mechelen)

• Omvat
  Hoekhuis Koning van Schotland
  Grote Markt 17 (Mechelen)

• Omvat
  Hotel De Kraan
  Grote Markt 27 (Mechelen)

• Omvat
  Metropolitaanse kerk Sint-Rombouts
  Sint-Romboutskerkhof zonder nummer (Mechelen)

• Omvat
  Oorlogsmonument naar ontwerp van Ernest Wijnants
  Sint-Romboutskerkhof zonder nummer (Mechelen)

• Omvat
  Postkantoor De Beyaert
  Grote Markt 1 (Mechelen)

• 

  Omvat
  Reuzenstraat
  Reuzenstraat (Mechelen)

• 

  Omvat
  Scheerstraat
  Scheerstraat (Mechelen)

• Omvat
  Schepenhuis
  Steenweg 1 (Mechelen)

• 

  Omvat
  Schoenmarkt
  Schoenmarkt (Mechelen)

• Omvat
  Stadhuis van Mechelen met Lakenhal
  Grote Markt 20, 21, 22 (Mechelen)

• Omvat
  Stadswoning
  Hallestraat 2 (Mechelen)

• Omvat
  Stadswoning
  Hallestraat 4 (Mechelen)

• Omvat
  Stadswoning
  Grote Markt 11 (Mechelen)

• Omvat
  Stadswoning
  Grote Markt 38 (Mechelen)

• Omvat
  Stadswoning
  Schoenmarkt 4 (Mechelen)

• Omvat
  Stadswoningen
  Grote Markt 23, 24 (Mechelen)

• Omvat
  Stadswoningen Kleynhuysken en 't Pothuisken
  Schoenmarkt 5, 6 (Mechelen)

• Omvat
  Uitbreiding stadhuis Mechelen
  Grote Markt 20, 21, 22 (Mechelen)

Je kan deze pagina citeren als: Agentschap Onroerend Erfgoed 2019: Grote Markt en omgeving [online] https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301320 (Geraadpleegd op 24-07-2019)