Domein Hof ter Linden bevindt zich op het grondgebied van de gemeente Edegem, in de rand van de stedelijke agglomeratie Antwerpen.

Historiek

Domein Hof ter Linden, voor het eerst vermeld in 1277, is een leen- en laathof van het voormalige gehucht Edegem en is gegroeid uit het zogenaamde ‘Ter Borcht’. Al snel overtrof het ‘Ter Borcht’ en groeide het uit tot het dorpskasteel. Het kasteel Hof ter Linden werd in zijn nog bewaarde vorm opgetrokken in 1770-1773 door Simon-Josephus de Neuf naar ontwerp van Coreblom.

Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) is het kasteel binnen de rechthoekige omgrachting duidelijk zichtbaar. Het betreft een omgrachting in drie onderdelen: een voorhof toegankelijk via een lange dreef vanuit het dorp, een wooneiland waarop het kasteel staat en ten noorden van het kasteel een derde eiland met een parkaanleg. Rondom de omgrachting zijn dreven zichtbaar. Ten zuidwesten van het kasteel Hof ter Linden is op de Ferrariskaart een omgrachte hoeve (“Cense Jesuiten hoeven”) aangegeven. Hier lijkt niets meer van bewaard te zijn gebleven. Ook ten noordoosten bevindt zich een cirkelvormige site met walgracht. Ook deze lijkt te zijn opgegaan in de verkavelingen rondom het domein. Het kasteeldomein en de hoeven worden omringd door landbouwgronden met verspreid enkele bosperceeltjes. De familie d’Oultremont liet in de 19de eeuw het park rond het kasteel heraanleggen. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) geeft een gelijkaardige landschapsopbouw weer voor het park en omgeving. Ten noorden van het kasteel is de vorm van Fort V reeds duidelijk herkenbaar.

Beschrijving

Het Hof ter Linden is een classicistisch kasteel, omgeven door een nagenoeg rechthoekige omgrachting en vergezeld van een T-vormige vijver. Het kasteel bevindt zich in de zuidoostelijke hoek van de omgrachting. Het domein is ommuurd en toegankelijk via een centrale smeedijzeren poort in Lodewijk XVI-stijl, uitgevoerd door Lodewijk Van Boeckel (eind 19de-begin 20ste eeuw), die uitgeeft op het geplaveide neerhof. Aan de oost- en westzijde staan identieke, rechthoekige koetshuizen en stallingen, alsook een rechthoekige oranjerie. De noordelijke zijde van het neerhof wordt afgesloten door een beschilderde balustrade van hardsteen met centrale brug. De vijver is aan de zuidzijde afgezet met een beschilderde balustrade van hardsteen met centrale opening geflankeerd door postamenten waarop sfinxen staan. Rondom de vijver staan talrijke witgeschilderde beelden op sokkels.

Het kasteeldomein, bestaande uit graslanden en loofbos, is sterk beboomd en heeft dendrologische waarde. Aansluitend bij de westelijke remise bevindt zich achter de hofgracht een gevlochten weerhaag van gewone beuk (Fagus sylvatica). Langs de zuidkant van Hof ter Linden situeert zich een dubbele dreef van opgaande zomerlindes (Tilia platyphyllos), die de verbinding vormt met de Sint-Antoniuskerk, ook gekend als de kapel Sint-Antonius de Eremijt. Het betreft een georiënteerde, grotendeels gotische kruiskerk uit de 16de-17de eeuw met een westelijke toren uit de 15de eeuw en zijbeuken van 1888. Waarschijnlijk werd op deze plaats omstreeks 1300 een stenen kerk gebouwd ter vervanging van een kapel; de huidige toren gaat waarschijnlijk terug tot de 15de eeuw. In 1585 brandde de kerk nagenoeg volledig af, uitgezonderd de muren van het schip, transept, koor en de toren zodat wat we vandaag waarnemen grotendeels teruggaat tot de 17de eeuw. Het kerkgebouw wordt omgeven door een omhaagde tuin met struikgewas en bomen. De 260 meter lange dreef vormt de historische verbinding tussen het kasteel en de kerk en is tevens de ingang tot het kasteeldomein. Ten noordwesten van het kasteel situeert zich het parkbos.

Domein hof ter Linden en fort V zijn gelegen op grondgebied van de gemeente Edegem, in de rand van de stedelijke agglomeratie Antwerpen. De ankerplaats wordt begrensd door de J. De Roorestraat en Vestinglaan in het noorden, de Patronaatstraat, het rusthuis ‘Immaculata, de R. Keldermansstraat en de Rogier van der Weydenstraat in het oosten, de Drie Eikenstraat in het zuiden en de Baron de Celleslaan, de Graaf de Fienneslaan en de Parklaan in het westen.

‘Domein Hof ter Linden’, voor het eerst vermeld in 1277, is een leen- en laathof van het voormalige gehucht Edegem en is gegroeid uit het zogenaamde ‘Ter Borcht’. Al snel overtrof het dit ‘Ter Borcht’ en groeide het uit tot het dorpskasteel. Het betreft een classicistisch kasteel, omgeven door een nagenoeg rechthoekige omgrachting, en vergezeld van een T-vormige vijver. Het domein is ommuurd en toegankelijk via een centrale smeedijzeren poort in Lodewijk XVI-stijl die uitgeeft op het geplaveide neerhof. Aan de oost- en westzijde staan identieke, rechthoekige koetshuizen en stallingen, alsook een rechthoekige oranjerie. De noordelijke zijde van het neerhof wordt afgesloten door een beschilderde balustrade van hardsteen met centrale brug.

Het domein rond het kasteelgebouw is sterk beboomd en heeft daarmee ook dendrologische waarde. Langs de zuidkant van ‘Hof ter Linden’ situeert zich een dubbele lindendreef, die de verbinding vormt met de kapel St.-Antonius de Eremijt; we hebben hier dus te maken met een mooi bewaarde kasteel-kerk relatie. De kapel St.-Antonius de Eremijt is een georiënteerde, grotendeels gotische kruiskerk uit de 16de-17de eeuw met een westelijke toren uit de 15de eeuw en zijbeuken van 1888. Waarschijnlijk werd op deze plaats omstreeks 1300 een stenen kerk gebouwd ter vervanging van een kapel; de huidige toren gaat waarschijnlijk terug tot de 15de eeuw. In 1585 brandde de kerk nagenoeg volledig af, uitgezonderd de muren van het schip, transept, koor en de toren zodat wat we vandaag waarnemen grotendeels teruggaat tot de 17de eeuw. Het kerkgebouw wordt omgeven door een omhaagde tuin met struikgewas en bomen.

Langs de noordelijke zijde van domein ‘Hof ter Linden’ ligt het fort V, behorende tot de vooruitgeschoven fortengordel van 8 forten rond Antwerpen, naar een ontwerp van A.H. Brialmont. Het betreft een binnenfort gevormd door 2 halve cirkels met verschillende diameter die met hun basis tegen elkaar gezet zijn. De grootste halve cirkel is naar de vijand gericht, de kleine van de vijand afgekeerd. Centraal ligt de binnenkoer. Rond het fort ligt een droge gracht om een eventuele aanvaller binnen het vuur van de verdedigers te brengen. De Brialmontgordel neemt internationaal gezien binnen de vestingbouwkunde een vooraanstaande plaats in omdat de aanleg een beeld geeft van de wijze van oorlogvoering in de tweede helft van de 19de eeuw. De concentratie van bouwkundig erfgoed met een lange en/of invloedrijke geschiedenis en gelegen binnen een groene parkstructuur, geeft deze ankerplaats als enclave binnen de bewoning van Edegem, een aanzienlijke historische, esthetische en sociaal-culturele waarde.