Teksten van Schans Landmolen

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301485

Schans Landmolen (2018) ()

Betonnen schans met een oppervlakte van oorspronkelijk 1,9 hectare in de buitenste fortengordel van de vesting Antwerpen. Schans Landmolen is samen met 11 andere betonnen schansen gebouwd tussen 1906-1914 ter vervollediging van de buitenste fortengordel. De schansen dienden om de intervals tussen de forten beter te verdedigen. Schans Landmolen verdedigde samen met schans Lauwershoek de ruimte tussen fort Haasdonk en fort Steendorp.

Typisch voor schansen uit 1906-1914 is dat ze volledig in (ongewapend) beton zijn opgetrokken én dat het geschut achter een gepantserde geschutkoepel is opgesteld. De 12 schansen van de buitenste fortengordel zijn allemaal volgens hetzelfde grondplan gebouwd. In vergelijking met de forten uit de buitenste gordel is de schans veel kleiner en beperkter van opzet. De bewapening was beduidend lichter, er was slechts één geschutkoepel en de militaire gebouwen op het schanseiland waren veel minder omvangrijk. Verschillend van de schansen uit de binnenste fortengordel is het twee verdieping tellende hoofdgebouw met traditorebatterij. In de binnenste fortengordel is dit gebouw anders van opbouw en telt het maar één verdieping.

Van de 12 schansen in de buitenste fortengordel zijn er 10 bewaard gebleven, waaronder schans Landmolen. Van het oorspronkelijke grondplan staat het twee verdiepingen tellende schansgebouw nog overeind. De vloer van de verdieping is volledig verdwenen en tegen de latrines van het linkergedeelte heeft de eigenaar een vakantiewoning gebouwd. De behuizing van de geschutkoepel is deels afgebroken en de omliggende aarden wal is genivelleerd. Van het microreliëf op het schanseiland valt nog weinig te onderscheiden. De aarde van de vuurkam is waarschijnlijk gebruikt om de vestinggracht te dempen. Het perceel is wel nog goed herkenbaar aan het bosje dat erop staat. Daardoor onderscheidt het zich van de omliggende weiden.

Op ruim 250 meter ten noorden van de schans liggen twee bunkers. Ze behoren tot de Duitse bunkerlinie Westabschnitt die in 1916-1917 werd opgetrokken als bescherming tegen een invasie vanuit het westen en Nederland. De forten en schansen van de buitenste fortengordel op linkeroever waren in deze bunkerlinie geïntegreerd.

  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier 4.01/46013/141.1, Kruibeke: De defensieve architectuur opgetrokken rond Antwerpen vanaf de Belgische onafhankelijkheid (1830) tot en met de Eerste Wereldoorlog (1918) (van Fort Steendorp tot Fort Haasdonk) in Oost-Vlaanderen, Schans Landmolen (MERTENS J., 2012).
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000, kaartblad 15-6 (1969).
  • Informatie Vlaanderen, Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II, DTM, raster, 1 m, afgeleid van LiDAR-hoogtegegevens, 2013-2015, kaartblad 15.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2018: Vergeten linies III: militair erfgoed binnen de Antwerpse fortengordels op luchtfoto en Lidar, Streekgericht 4, Antwerpen, 86-99.
  • GILS R. 1998: Vesting Antwerpen, deel 2: De Pantservesting, 1885-1914, België onder de wapens 7, Erpe.
  • Provincie Antwerpen 2015: Kaderplan Fortengordels rond Antwerpen: deel 2f Informatiefiches Scheldeforten, onuitgegeven rapport [online],

Auteurs:  Mertens, Joeri; Verboven, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Mertens J. & Verboven H. 2018: Schans Landmolen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/298571 (geraadpleegd op ).


Schans Landmolen ()

De schans Landmolen werd opgetrokken na de beslissing van de Belgische regering in 1906 om de tweede fortenlinie rond Antwerpen verder te verstevigen door het optrekken van schansen tussen de forten. Zodoende zou het Nationaal Reduit Antwerpen beschermd zijn tegen zowel een Franse als Duitse inval. De werken waren onvoltooid bij het begin van de Eerste Wereldoorlog. De snelle val van Antwerpen noopte de Duitse bezetter tot het versterken van de linie door het geheel van forten en schansen aan te vullen met bunkers. De bunkers behoren tot de Duitse bunkerlinie 'Stellung Antwerpen' die werd opgetrokken in 1916-1917 als bescherming tegen een invasie vanuit het westen en Nederland.

De schans werd opgetrokken in ongewapend beton, een relatief nieuw bouwproduct in de architectuur voor de late 19de eeuw en vroege 20ste eeuw. De schans behield zijn traditionele opbouw met een gelijkvloers en een verdieping, die personeel en materieel tegen een bombardement moet beschermen.

De gracht van de schans Landmolen is dichtgegooid met de aarde van de wal en de aarde van de betonstructuur. Het koepelmassief is niet toegankelijk. De vloer van de verdieping is volledig verdwenen en tegen de latrines van het linkergedeelte heeft de eigenaar een vakantiewoning gebouwd.

  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier 4.01/46013/141.1, Kruibeke: De defensieve architectuur opgetrokken rond Antwerpen vanaf de Belgische onafhankelijkheid (1830) tot en met de Eerste Wereldoorlog (1918) (van Fort Steendorp tot Fort Haasdonk) in Oost-Vlaanderen, Schans Landmolen (MERTENS J., 2012).

Auteurs:  Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Mertens J. 2012: Schans Landmolen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/181034 (geraadpleegd op ).