erfgoedobject

Schans Lauwershoek

bouwkundig element
ID
301487
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301487

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Schans Lauwershoek
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Schans Lauwershoek
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Betonnen schans van oorspronkelijk 1,7 hectare in de buitenste fortengordel van de vesting Antwerpen. Schans Lauwershoek is samen met 11 andere betonnen schansen gebouwd tussen 1906-1914 ter vervollediging van de buitenste fortengordel. De schansen dienden om de intervals tussen de forten beter te verdedigen. Schans Lauwershoek verdedigde samen met schans Landmolen de ruimte tussen fort Haasdonk en fort Steendorp.

Typisch voor schansen uit 1906-1914 is dat ze volledig in (ongewapend) beton zijn opgetrokken én dat het geschut achter een gepantserde geschutkoepel is opgesteld. In vergelijking met de forten uit de buitenste gordel is de schans veel kleiner en beperkter van opzet. De bewapening was beduidend lichter, er was slechts één geschutkoepel en de militaire gebouwen op het schanseiland waren veel minder omvangrijk. Verschillend van de schansen uit de binnenste fortengordel is het twee verdieping tellende hoofdgebouw met traditorebatterij. In de binnenste fortengordel is dit gebouw anders van opbouw en telt het maar één verdieping.

Van de 12 schansen in de buitenste fortengordel zijn er 10 bewaard gebleven, waaronder schans Lauwershoek. Het grondplan van Lauwershoek is onvolledig bewaard. Het oorspronkelijke microreliëf is genivelleerd. Voor 1969 werd de vestinggracht gedempt. En op het digitale terreinmodel is goed te zien dat ook de traditionele aarden wal of vuurkam rond de schansgebouwen verdwenen is. Mogelijk werd met de afgegraven aarde de vestinggracht dicht gegooid. Meest in het oog springt het schansgebouw met aarden dek langs de aanvalszijde. Oorspronkelijk was dit gebouw bedoeld voor de bescherming van de manschappen. Aan de binnenzijde is de kruitkamer nog goed te zien. De vloer van de verdieping is maar gedeeltelijk bewaard, evenals de machinekamer. Tegen de latrines van het linkergedeelte ligt een aanbouw: een lokaal met een betonnen dak, mogelijk een keuken, gebouwd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het schanseiland is opgegaan in de omgeving. Omgezet naar grasland valt het moeilijk te onderscheiden van de omliggende weiden.

Op ruim 400m ten noorden van de schans liggen twee bunkers. Ze behoren tot de Duitse bunkerlinie Westabschnitt die in 1916-1917 als bescherming tegen een invasie vanuit het westen en Nederland werd opgetrokken. De forten en schansen van de buitenste fortengordel op linkeroever waren in deze bunkerlinie geïntegreerd.

  • Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier 4.01/46025/128.1, Temse: De defensieve architectuur opgetrokken rond Antwerpen vanaf de Belgische onafhankelijkheid (1830) tot en met de Eerste Wereldoorlog (1918) (van Fort Steendorp tot Fort Haasdonk) in Oost-Vlaanderen, schans Lauwershoek (MERTENS J., 2012).
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000, kaartblad 15-6 (1969).
  • Informatie Vlaanderen, Digitaal Hoogtemodel Vlaanderen II, DTM, raster, 1 m, afgeleid van LiDAR-hoogtegegevens, 2013-2015, kaartblad 15.
  • GHEYLE W. & BOURGEOIS I. 2018: Vergeten linies III: militair erfgoed binnen de Antwerpse fortengordels op luchtfoto en Lidar, Streekgericht 4, Antwerpen, 86-99.
  • GILS R. 1998: Vesting Antwerpen, deel 2: De Pantservesting, 1885-1914, België onder de wapens 7, Erpe.
  • VAN MEIRVENNE R. 2002: Fort Haasdonk van de Vesting Antwerpen, België onder de wapens 22, Erpe.
  • Provincie Antwerpen 2015: Kaderplan Fortengordels rond Antwerpen: deel 2f Informatiefiches Scheldeforten, onuitgegeven rapport [online] http://www.fortengordels.be/over_fortengordels/over-het-strategisch-project (geraadpleegd op 26 maart 2018).

Auteurs: Mertens, Joeri; Verboven, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Schans Lauwershoek [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301487 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.