De sifon van de Kruisvaart is een waterbouwkundige constructie gebouwd in 1859 en aangepast omstreeks 1884, waarin met behulp van een hevel een waterdoorgang kan worden verzekerd onder een kanaal en waarbij de waterhuishouding in twee aparte waternetten, enerzijds voor de scheepvaart en anderzijds voor het polderbeheer, kan worden georganiseerd.

Beschrijving

De sifon van de Kruisvaart is een meervoudige grondduiker van circa 38 meter lengte met in totaal vijf parallelle buisopeningen in gewapend beton met een dubbel geknikt verloop, gevat in een houten kader en, zoals blijkt uit archiefgegevens, gebouwd op een bakstenen funderingsvloer. Aan de zuidzijde (verbinding Koolhofvaart) is een circa 4,25 meter hoge en circa 16 meter lange natuurstenen kopmuur met smeedijzeren balustrade bewaard. De kopmuur bestaat uit met frijnslag bewerkte hardsteenblokken van 60 en 120 centimeter breedte en 36 centimeter hoogte die halfsteens opgemetseld zijn.

De hevel werd volgens het origineel ontwerpplan uit 1859 ontworpen als 'siphon en charpente' bestaande uit 9 parallelle doorstroomopeningen, opgebouwd uit houten kokers (doorstroomopeningen van 1,40 meter breedte en 1,30 meter hoogte) en geplaatst op een houten funderingsvloer. De hevel werd uitgetekend met een lengte van circa 32,80 meter, terwijl de lengte van de kopmuren circa 23,50 meter bedroeg. Het lijkt waarschijnlijk dat dit plan slechts in afgeslankte vorm, met een beperking tot 5 houten kokers werd uitgevoerd. Hoe dan ook blijkt de constructie in gevolge een plan uit 1884 naar aanleiding van de verbreding en dijkverhoging van het kanaal Duinkerke-Nieuwpoort aangepast en verlengd, waarbij nieuwe doorstroomopeningen en kopmuren werden voorzien. Uit de wijzigingsplannen blijkt dat de oude funderingen van de oorspronkelijke openingen behouden werden. Heel waarschijnlijk werden ook de originele natuurstenen blokken voor de heropgerichte kopmuren gerecupereerd. De huidige betonbuizen, waarvan 4 met een diameter doorsnede van 1 meter en 1 met een diameter doorsnede van 0,80 meter, zijn geplaatst in 1921 naar aanleiding van herstellingswerken aan de constructie in gevolge beschadigingen opgelopen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daarbij werd de laatst in 1884 aangepaste doorstroomsectie van 5 houten kokers van 1,30 meter hoogte gereduceerd, maar bleef het omhullend houten kader bewaard. Conform een schets van deze herstelwerkzaamheden werden de overblijvende holle ruimten opgevuld met beton gemengd met baksteenbrokjes.

De Koolhofvaart werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter, ter hoogte van de zuidelijke kopmuur, afgedicht door middel van een lage betonnen keermuur, waardoor de hevel in de praktijk gesupprimeerd is.

Bij recentere aanpassingswerken aan de jaagpadinfrastructuur (precies tijdstip kon niet worden achterhaald) moet de noordelijke kopmuur verwijderd zijn.