is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Burgerhuis in art-nouveaustijl
Deze vaststelling is geldig sinds
Burgerhuis in art-nouveaustijl in opdracht van Edward Joris gebouwd door de Naamlooze Maatschappij "Vooruitzicht", naar een ontwerp van architect Jules Hofman uit 1913. De in Boechout gevestigde bouwheer had in 1912, vermoedelijk op ditzelfde perceel, al een eerste bouwproject gepland met de bouwmaatschappij "Berchemse Bouwhandel" en haar architect Charles Wuyts. Het kreeg echter geen vergunning wegens het monopolie van "Vooruitzicht" op het opstarten van bouwwerven, vóór het beëindigen van de wegeniswerken in de Cuperusstraat. Later dat jaar ging hij met "Vooruitzicht" in zee voor de bouw van een geheel van vier burgerhuizen naar ontwerp van Hofman op de nummers 15 tot 18.
De bouw- en hypotheekmaatschappij "Vooruitzicht" werd opgericht in 1905, en is tot op vandaag als bouwbedrijf en vastgoedpromotor actief in Antwerpen. Veelal in opdracht van particulieren bouwde de maatschappij vóór de Eerste Wereldoorlog talrijke burgerhuizen in de nieuw aangelegde wijken van de stad zoals Zuid, Zurenborg en Jan Van Rijswijcklaan. Vanaf 1909 was Jules Hofman als hoofdarchitect van "Vooruitzicht" verantwoordelijk voor het ontwerp, wat de kwaliteit van de architectuur ten goede kwam. Hij bediende zich daarbij zowel van een sobere interpretatie van de art-nouveaustijl, als van een meer behoudend eclectisch of beaux-arts-idioom.
In de Cuperusstraat realiseerde "Vooruitzicht" tussen 1911 en 1913 vijftien bouwprojecten, goed voor twintig huizen of de helft van het totaal aantal percelen in de straat. Vanwege haar monopolie op het opstarten van bouwwerven vóór het beëindigen van de wegeniswerken, kon zij een drietal projecten van andere aannemers naar zich toe trekken. Eén van de vroegste projecten, drie gekoppelde woningen bestemd voor verkoop, kwam voor eigen rekening tot stand. Dertien individuele klanten, op twee na kopers van gronden in het bezit van "Vooruitzicht", gaven opdracht voor de overige projecten. Jules Hofman tekende op twee van de overgenomen projecten na alle ontwerpen, waarvan behalve de woning Joris het ensemble koopwoningen van Vooruitzicht, de woningen Kunzler en Brünner, de woning Peeters, en de woningen Van Laer tot de best bewaarde behoren. Gebanaliseerd, verbouwd, of gesloopt zijn de woning Hesschentier (nummer 6), de woning Van Ackeren (nummer 12) en de woning Schreiber (nummer 28) uit 1911, de vier gekoppelde woningen Joris (nummers 15-18), de woning Wageneer (nummer 19) en de woning Capponette-Bouvier (nummer 35) uit 1912. Deze huizen behoren tot het latere werk van de architect, die sinds midden jaren 1880 actief was, en omstreeks de eeuwwisseling een belangrijke bijdrage leverde aan de Antwerpse art nouveau, met opmerkelijke panden als "De Zonnebloem" aan de Cogels-Osylei.
Met een gevelbreedte van drie traveeën omvat de rijwoning drie bouwlagen onder een zadeldak. De sobere lijstgevel heeft een parement uit witte Silezische brikken in kruis- en kettingverband met gebruik van natuursteen voor hoekblokken, speklagen en onderdorpels, het balkon, entablement, de architraaf en consoles van het hoofdgestel, en blauwe hardsteen voor de plint, puilijst en lekdrempels. Geleed door de puilijst, kordonvormende lekdrempels en het klassieke hoofdgestel met een houten kroon- en tandlijst op klossen en consoles, legt de compositie de klemtoon op de middenas. Deze wordt op de eerste verdieping gemarkeerd door een balkon met balustrade en een entablement, beide op consoles. Verder is de opstand opgebouwd uit registers van achtereenvolgens korf- en steekbogige deur- en vensteropeningen. Opmerkelijk zijn de kleurrijke mozaïekpanelen met een bloemmotief in zweepslagstijl, die de borstwering van de tweede verdieping en de fries van het hoofdgestel accentueren. Van het houten schrijnwerk zijn enkel de vensters oorspronkelijk; bewaarde smeedijzeren keldertralies en gietijzeren voetschraper.
De plattegrond beantwoordt aan de klassieke typologie van het burgerhuis, dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal. Volgens de bouwplannen biedt de begane grond ruimte aan de gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer, veranda met bovenlicht en overdekt terras, geflankeerd door de keuken met pomphuis en wc in de achterbouw. De bovenverdiepingen, mogelijk bestemd of alleszins geschikt als huurkwartier, omvatten een voor- en achterkamer in het hoofdvolume en twee kleine kamers met wc in de achterbouw. Twee mansardes en een zolder bevinden zich onder het dak.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Cuperusstraat
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301667 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Stad Antwerpen
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.