Villa Roma werd in 1934 gebouwd als buitenverblijf in de groene rand van Leuven, en droeg aanvankelijk de naam "Villa Roseraie".

Historiek en context

Het eigendom staat in 1935 kadastraal geregistreerd op naam van Constant-Ernest Lenaerts-Bollen, geboren op 31 oktober 1891, zonder beroep. Het oorspronkelijke ontwerp voorzag naar verluidt twee bouwlagen, waarbij de verdieping slechts een gedeelte van de oppervlakte besloeg, palend aan een dakterras. Tijdens de bouw werd het concept evenwel teruggebracht tot één bouwlaag, waardoor de bescheiden villa beantwoordt aan de typologie van de bungalow. Achter de woning bevindt zich een garage met bergplaats en zolder, die deel uitmaakt van het oorspronkelijke bouwprogramma. Het bouwdossier kon helaas niet worden teruggevonden. "Villa Roma" werd in 2001 aangekocht door de huidige eigenaars, naar verluidt als vierde sinds de bouw. In de periode 2002-2005 werden onderhouds- en renovatiewerken uitgevoerd onder leiding van professor André De Naeyer, gericht op maximaal behoud van de oorspronkelijke toestand. De oorspronkelijke kleurstelling van gevels en schrijnwerk werd gereconstrueerd, en twee beschadigde tegelvloeren werden naar het oorspronkelijke patroon vervangen, met tegels van hetzelfde type, formaat en kleur.

"Villa Roma" is een gaaf voorbeeld van een bescheiden modernistische villa op de Tiensesteenweg. Het landelijk residentiële karakter dat destijds het kenmerk vormde deze belangrijke invalsweg op het grondgebied van Kessel-Lo, met een gespreide inplanting van vrijstaande of half open landhuizen, is vandaag grondig verstoord. Oorzaken zijn de verkeerstoename en de effecten van suburbanisatie, die zich uiten in de inplanting van benzinestations en grootwinkelbedrijven. De Leuvense architect Victor Broos realiseerde hier in het begin van zijn carrière tijdens de jaren 1930 op korte afstand van elkaar vijf villa’s, behalve de "Villa Roma", de "Villa Gai Soleil" (Tiensesteenweg 368) in 1934, de "Villa La Pergola" (Tiensesteenweg 295) in 1936, de "Villa Coin Fleuri" (Tiensesteenweg 305) in 1938, en een niet van naam of bouwjaar gekende villa (Tiensesteenweg 297). Zij vertegenwoordigen de stijlstromingen die in deze periode gangbaar waren, met name modernisme en art deco, beïnvloed door het expressionisme en het romantisch kubisme ontleend aan de eigentijdse Nederlandse architectuur.

Architectuur

De "Villa Roma" en achterliggend garagepaviljoen in modernistische stijl, zijn ingeplant te midden van een ruime, omhaagde tuin. De voortuin wordt aan de Tiensesteenweg afgesloten door een lage tuinmuur uit breuksteen in onregelmatig verband van het type flagstone, waarop een smeedijzeren hek met horizontale roeden. Aan beide uiteinden verzekeren smeedijzeren poortjes tussen gecementeerde pijlers de toegang. De aanleg omvat een grasveld omringd door grindpaden met een boordsteen. De tuinmuur en een gedeelte van de villa zijn afgeboord met een border van lage heesters en een conifeer. Een grote, tulpvormige siervaas uit ciment rustique dateert vermoedelijk uit de bouwperiode. De langgerekte, gecompartimenteerde achtertuin, met gazon en grindpaden, omvat de restanten van een hoogstamboomgaard uit de bouwperiode, onder meer beplant met appel, mispel en notelaar.

De villa is een bescheiden landhuis van een bouwlaag onder een plat dak, quasi rechthoekig van plattegrond, en gekenmerkt door een welvend profiel van in- en uitspringende volumes en rotondes. Eigen aan het baksteenmodernisme van de latere jaren 1930, wordt de vormgeving versterkt door een expressief en gevarieerd materiaalgebruik en kleurstelling. Voor het parement van de gevels is metselwerk uit wijnrode baksteen van het type Belvédère toegepast, verwerkt met een schaduwvoeg. Daarbij worden de lintvoegen verdiept en afgeschuind uitgevoerd in combinatie met platvolle stootvoegen, ter versterking van de horizontale gelaagdheid van het muuroppervlak. De plint is bekleed met breuksteen in onregelmatig verband van het type flagstone, een materiaal met een ruwe textuur en kleurnuances, dat ook voor de tuinmuur van dezelfde hoogte is gebruikt. Trappenbordessen en terrassen zijn rood betegeld, met boordstenen uit blauwe hardsteen. De brede strook in het bovendeel van de gevels, onder de kroonlijst is bekleed met een ruwe cementbepleistering, zoals de betonnen luifels in pistachegroen geschilderd. Het houten schrijnwerk van de beglaasde deuren en de vensters met horizontale roeden is zwart gelakt. De deuren en vensters hebben nog het oorspronkelijke hang- en sluitwerk, de deurkrukken en spanjoletten uit verchroomd nikkel.

Het levendige profiel van de villa dient niet louter de expressie van de vormgeving, maar ondersteunt tevens de functionele indeling, die voortkomt uit de oriëntatie van het gebouw. De villa is met de voorgevel op het zuiden georiënteerd, waardoor de rotonde van de eetkamer het middaglicht en de ondergaande avondzon kan capteren. Als pendant is ter hoogte van de woonkamer een terrasloggia met houten pergola voorzien, bedoeld om beschut van de open lucht, de zon en de passage op de Tiensesteenweg te genieten. Tussen de eetkamerrotonde en de halve rotonde van de vestiaire is de hoofdingang ondergebracht, als een portaal dat met een uitnodigend gebaar de overgang tussen buiten- en binnenruimte. De golvende betonnen luifel op imposthoogte, bedoeld als brise-soleil voor de eetkamerrotonde, biedt tezelfdertijd beschutting aan dit portaal. De dienstingang uiterst links, wordt door de eetkamerrotonde in alle discretie aan het zicht onttrokken. Louter vormelijk versterken de rotondes en luifel het gestroomlijnde karakter dat het modernisme doorgaans beoogt. De voor deze architectuur al even kenmerkende nautische referenties, komen tot uiting in de ijzeren balustrade boven de eetkamerrotonde, de zwevende schoorsteen met een bolornament als bekroning en de vlaggenmast. Beide laatstgenoemde elementen doorbreken met een verticaal accent de dominante horizontale gelaagdheid van bouwvolume en opstand, De huisnaam "Roma" is met losse metalen letters in eigentijdse typografie op de gevel aangebracht. Het patroon met dubbele spiralen in het smeedwerk van de inkomdeuren en bovenlichten, verlenen het geheel een decoratieve toets. De zij- en achtergevels ten slotte kenmerken zich door een functionalistische soberheid, slechts verlevendigd door uitspringende volumes en verspringende gevelvlakken en kroonlijsten. Zoals boven de eetkamerrotonde suggereert een ijzeren balustrade geheel volgens de modernistische canon een dakterras.

De plattegrond van de oorspronkelijk als vakantiewoning geconcipieerde “Villa Roma”, beantwoordt aan een compact, functionalistisch principe van ruimte-indeling. Kenmerken zijn een optimaal gebruik van de nuttige oppervlakte, een heldere circulatie vanuit een centraal punt, en een compartimentering en schakeling van de functionele zones. De inkomhal kreeg als belangrijkste circulatieruimte een centrale inplanting in de woning. Deze kleine rechthoekige ruimte biedt rechtstreeks toegang tot de eetkamer met rotonde aan de westzijde, en tot de tweeledige woonkamer met loggia en erkers aan de oostzijde. Een kwartcirkelvormige annex aan de zuidzijde van de inkomhal herbergt de vestiaire, en de L-vormige dienst- en nachthal in het verlengde aan de noordzijde ontsluit de slaapvertrekken, de badkamer met toilet en de keuken, en biedt toegang tot de kelder. De keuken bevindt zich aan de westzijde achter de eetkamer, en beschikt over een eigen dienstingang voor personeel en leveranciers. Het slaapgedeelte bestaat uit twee onderling verbonden slaapkamers van licht afwijkende oppervlakte, de grootste met en suite badkamer.

Algemeen heeft de villa een gaaf bewaard interieur, oorspronkelijk gericht op een niet permanent verblijf in contact met de natuur en de buitenlucht. Dit verklaart de compacte indeling en de sobere aankleding zonder uiterlijk vertoon. Pitchpine is gebruikt voor het schrijnwerk van binnendeuren, lambriseringen, en inbouwkasten, verchroomd nikkel voor het deur- en vensterbeslag, keramische tegels voor de vloeren van hal en eetkamer, vloeren en wanden van keuken en badkamer, en voor de vensterbanken, een eenvoudig stucprofiel als kroonlijst voor de plafonds, en plankenvloeren voor de woon- en slaapkamers.

De inkomhal en de aanpalende dienst- en nachthal zijn van elkaar gescheiden door een onderaan ingesnoerde rondboog, die de kleine ruimte een zeker diepteperspectief geeft. Waar de wanden en zoldering volledig met donker gebeitst hout bekleed zijn, verleent een cirkelvormig bovenlicht in glas in lood de hal een kleurrijk accent. Daarvoor is gehamerd glas in twee tinten blauw, groen en geel, aangevuld met rood, oranje en wit verwerkt tot een radiaal, stervormig patroon. De tegelvloer is opgebouwd uit vierkante tegels, die in de inkomhal een geometrisch patroon vormen in wit, zwart, grijs en rood. In de dienst- en nachthal met typische rondboogdeuren, vormt de vloer een doorlopend rood vlak binnen een zwarte boord die aansluit op de plint. Tegen de wand van de aansluitende vestiaire is een drieledig buffet aangebracht, volledig betegeld in oranjerood en zwart voor de plint.

De eetkamer is een rechthoekige ruimte, waarop de door een houten rolluik afsluitbare rotonde aansluit. De zoldering is versierd door middel van een hoge kroonlijst met een geleed en getrapt profiel. In deze ruimte werd de door lijm beschadigde tegelvloer begin jaren 2000 vervangen, met reconstructie van het oorspronkelijke geometrische patroon. Daarbij werden tegels van hetzelfde formaat gebruikt, in gelijkaardige tinten zwart, wit en blauw.

De keuken heeft een ivoorkleurige tegellambrisering met zwarte plint, geaccentueerd door een geblokte fries in zwart en oker. Van de oorspronkelijke uitrusting zijn de in dezelfde tinten betegelde schouw en wasbak bewaard, evenals een hangwandkast uit pitchpine met ronde handgrepen uit kunststof, en een metalen belpaneel en bel voor het dienstpersoneel van het merk PR Eclipse. Ook hier is de tegelvloer met een geblokt patroon in roodbruin en grijs een reconstructie.

De woonkamer vormt een suite van twee dooreenlopende vertrekken, gescheiden door een rondboog. De zoldering heeft hetzelfde profiel als in de eetkamer, en de vloer bestaat uit planken. Het eerste gedeelte dat uitgeeft op de terrasloggia, wordt gemarkeerd door een eenvoudige schouw uit rood baksteenmetselwerk, met een zwart betegelde plint, een oranje betegelde haard, en een houten schoorsteenmantel. Het tweede gedeelte onderscheidt zich door een kruisvormige plattegrond vanwege de rechthoekige erkers in voor- en zijgevel. Ook hier is de erker van de voorgevel afsluitbaar door een houten rolluik.

De badkamer is uitgerust met een op een trede geplaatst ligbad, een wastafel en een door een tussenwand afgeschermd wc. De wandbekleding bestaat uit groene tegels met zwarte profieltegels in de hoeken, en een geblokte fries uit zwarte en beige of bruine tegels, en een plint uit zwarte tegels. De vloer is bekleed met beige tegels, verlevendigd door een geblokt patroon van groene en zwarte tegeltjes. Badkuip, zeepbakje, wastafel en etagère zijn vermoedelijk nog oorspronkelijk, wc en alle kraanwerk zijn vernieuwd.

De garage en bergplaats vormt een vrijstaand paviljoen op een rechthoekige plattegrond, loodrecht ingeplant ten opzichte van de villa, opgetrokken uit dezelfde materialen en met dezelfde architecturale kenmerken. Het kubusvormige volume van de garage met verdieping onder plat dak, wordt geflankeerd door het lage volume onder lessenaarsdak van de bergplaats. Een rechthoekige, hoger opgetrokken erker verleent de hoekpartij van de verder sobere opstand een plastisch accent.