Bommershoven is een imposant kasteeldorp, met een oude feodale kern, bestaande uit typische componenten als een kasteel met park, de door een taxushaag omgeven neoclassicistische parochiekerk Sint-Alfonsus met 19de-eeuwse pastorie en een aantal belangrijke grote hoeven, waaronder de Rode Hoeve.

Historiek

De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft Bommershoven weer als een straatdorp langs de Romeinse weg Bavai - Tongeren - Keulen. De kern van het dorp wordt overwegend ingenomen door omhaagde boomgaarden, te midden van akkerland. Enkele straten en holle wegen zijn nog duidelijk herkenbaar. De Rode Hoeve is een gesloten complex met een moestuin ten zuiden ervan. De kasteelsite is een ensemble van een residentieel kwartier, hoeve en kapel. De configuratie van de dorpskern is grotendeels bewaard gebleven en historisch stabiel. Volgens de topografische kaart van Vandermaelen (1846-1854) komen in Bommershoven enkel akkers en grasland met hoogstamboomgaarden voor die de hoeven en het kasteel omgeven.

Beschrijving

De kernbebouwing is geconcentreerd aan het kruispunt Moerenstraat-Alfonsstraat; een 19de-eeuws ontwikkelingsgebied (tramstatie) is te situeren rond het kruispunt Moerenstraat-Bommershovenstraat - Oude Kassei en waaiert noordwaarts uit naar bewoningsconcentraties aan de steenweg Tongeren - Sint-Truiden. Oost-, zuid- en westwaarts bleef een imposant, typisch Droog-Haspengouws agrarisch landschap van akkers, weiden, hoogboomgaarden en bossen bewaard.

Het kasteeldomein van Bommershoven bestaat uit een in 1759-1761 gebouwd landhuis omgeven door een park in landschappelijke stijl, aangelegd in 1872-1884. Het park omvat onder meer een geometrische tuin, een moestuin en een rozentuin.

Tot het kasteeldomein in ruime zin kan ook het terrein ten oosten van de Alfonsstraat worden gerekend, in de omarming van een veldweg die uiteindelijk uitmondt in de Oude Kassei. Het betreft uitgesproken agrarisch gebied met weiland en boomgaarden. In de franje hiervan liet de familie Naveau de Marteau verschillende markeringspunten aanbrengen, als typisch 19de- en vroeg-20ste-eeuwse, half feodale uitvloeisels van de dorpsontwikkeling onder impuls van een imposant buitengoed. Op de hoek van de Alfonsstraat met de Moerenstraat, tegenover de kasteeltuin, werd in die zin in 1924 een smeedijzeren kruis aangebracht; ter hoogte van het kruispunt Moerenstraat-Bommershovenstraat, prijken daarnaast twee bizarre gebouwtjes: een boswachterswoning en een kapel, twee neotraditionele gebouwen uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

Voor zover er al geen verband bestaat met het kasteelgoed van Bommershoven is de Rode Hoeve te beschouwen als één van de grote winningen die werden ingeplant door allerhande feodale instanties.

Nabij het kruispunt van de Alfonsstraat met de veldweg, tegenover de kerk, bevindt zich een alleenstaande dorpswoning, daterend uit het laatste kwart van de 19de eeuw. De begane grond is verhoogd.