Centraal op het Burgemeester Verhulstplein staat een 18de-eeuwse schandpaal in blauwe hardsteen.

Historiek

De schandpaal dateert van 1767 en stond oorspronkelijk gedurende twee eeuwen aan de Boulevard in Wilmarsdonk. Hij deed er dienst als kaak van zowel Wilmarsdonk, Oorderen, als Oosterweel, die samen één heerlijkheid vormden. Schandpalen, kaken, pirolijnen of grieten zijn strafinstrumenten uit het ancien regime, waarop de veroordeelde voor één of meerdere uren te pronk gezet werd op een publieke plaats. Daarnaast waren permanente kaken in heerlijkheden ook machtssymbolen en fungeerden ze als plaats waar officiële mededelingen aan de bevolking werden afgeroepen.

Bij de vernietiging van Wilmarsdonk ten voordele van de havenuitbreiding (1963-1966), is de kaak in 1965 overgeplaatst naar de binnentuin van het Antwerpse Volkskundemuseum. Aangezien de verplaatsing in de poldergemeenten op sterke tegenkanting rekenen kon, werd geijverd deze opnieuw over te brengen naar poldergebied. Op 17 oktober 1970 is de schandpaal ingehuldigd op zijn huidige locatie, in het plantsoen van het Burgemeester Verhulstplein.

Beschrijving

De sobere, meer dan vijf meter hoge balkvormige zuilkaak met afgeschuinde hoeken is volledig opgebouwd uit blauwe hardsteen. Hij bestaat uit een ronde getrapte basis van twee treden, waarboven een sokkel met profiellijst. Bovenaan is de kaak bekroond met een siervaas. In de profiellijst zijn de inscripties "Austruweel" (zuid), "Wilmarsdonk" (oost), en "Oorderen" (noord) aangebracht, die heden sterk verweerd zijn. In de zuil zijn verder nog twee oorspronkelijke en in lood gevatte smeedijzeren halsijzerhouders bewaard, waarmee de beschuldigde aan de paal gehouden werd. Deze schandpaal is het enige voorbeeld op het Antwerpse openbare domein waar deze elementen nog bewaard zijn. Ook de kaken van Wilrijk, Merksem, Lillo, en een fragment van deze van Zandvliet zijn bewaard, echter bevindt geen enkele zich nog op zijn oorspronkelijke locatie.