Bovenop de Dassenaardeheuvel in het natuurgebied Dassenaarde in Molenstede-Diest ligt een loopgraaf uit de Eerste Wereldoorlog. Het tracé van de loopgraaf is duidelijk zichtbaar in de topografie van het gebied. De structuur is uitgegraven in de moeilijk te bewerken ijzerzandsteen van de getuigeheuvel en vertoont hoekige en convexe traversen, die typisch zijn voor gevechtsloopgraven. Opvallend is het cirkelvormig platform, dat mogelijk voor luchtafweergeschut diende (onzeker!).

De precieze datering van de loopgraven valt nog moeilijk te achterhalen, maar de aanleg ervan wordt geassocieerd met de komst van de Fliegerbeoachter Schule (FBS West) naar het nabijgelegen Schaffen in 1917. Daar werden Duitse piloten opgeleid in het herkennen van militaire infrastructuur vanuit de lucht. Wellicht is dat ook de reden waarom het tracé van de loopgraaf zo goed herkenbaar is gebleven in de topografie op het terrein. De structuur is nooit systematisch of langdurig met bommen bestookt. Op korte afstand van de loopgraaf liggen 5 ronde structuren met een diameter van 5 à 7m, maar die lijken eerder gegraven, dan bomkraters te zijn. De heuvel zou aan de westzijde ook een ondergrondse schuilplaats herbergen, maar de trap die toegang tot de ondergrondse constructie gaf, is na de oorlog toegemaakt.

Ten tijde van de aanleg van de loopgraaf was de heuvelrug nog niet volledig bebost. Na de Eerste Wereldoorlog nam de bebossing toe. De loopgraaf verloor zijn functie en werd niet meer actief gebruikt, tenzij door spelende kinderen. De diepste gedeelten raakten grotendeels opgevuld en waren aan erosie onderhevig. De borst- en rugwering steken nu nog lichtjes boven het maaiveld uit, maar waren ooit wellicht hoger. Een archeologische coupe dwars op de loopgraaf (augustus 2014) toonde aan dat de uitgegraven structuur op die locatie oorspronkelijk een diepte van 1,80m bereikte.

De totale lengte van de loopgraaf bedraagt 150m; de afstand tussen het meest noordelijk en zuidelijk gelegen punt 110m; de hoogte varieert tussen 34 en 39m TAW. Het hoogteverschil tussen de loopgraaf op de heuveltop en de nabijgelegen waterloop van het Zwartwater is ruim 15m.

Context

Heden ligt de loopgraaf in natuurgebied, beheerd door Natuurpunt en ANB. Naar aanleiding van de 100-jarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog in 2014 werd de beboste zone rond de loopgraaf gekapt om ze beter zichtbaar te maken. Bij die gelegenheid werden ook twee zichtassen vanuit de loopgraaf op de omgeving opengemaakt: op de zuidwestelijke flank van de heuvelrug werd het zicht op de Zwartwaterhoeve gecreëerd en in zuidoostelijke richting is de zichtas op Schaffen vrijgemaakt.