erfgoedobject

Appartementsgebouw Coertjens

bouwkundig element
ID
301870
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301870

Juridische gevolgen

Beschrijving

Appartementsgebouw in gematigd modernistische stijl, naar een ontwerp uit 1935 van architect Arie Landwaard in opdracht van de gezusters Ludovica en Amalia Coertjens. De uit Nederland afkomstige Landwaard bouwde net zoals René Cnoops, Jan Jacobs, Karel Mattheussen en Gustaaf Van Meel vanaf 1933 in de Tentoonstellingswijk. Hij realiseerde een aantal opbrengstwoningen in gematigde modernistische stijl, waaronder ook een appartementsgebouw, waar hij zelf gehuisvest was, op de hoek van de Volhardingstraat en de Karel Weylerstraat. Omstreeks 1937 realiseerde hij nog de appartementsgebouwen Craen-Francken in de Ryckmansstraat.

Dit complex op de hoek van de Vlaamsekunstlaan en de Ryckmansstraat heeft drie bouwlagen onder een plat dak. De lijstgevels zijn uitgewerkt met een hoge pui, bestaande uit een lage hardstenen sokkel waarboven een expressionistische bekleding van vlechtwerk in purper baksteen op zijn plat genomen. Wellicht is deze geïnspireerd door de architectuur van de Amsterdamse School of het Duitse Expressionisme uit het interbellum. Daarboven is een gevelparement van gele baksteen in halfsteens verband met Dudokvoeg - horizontale dieperliggende lintvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen. Het appartementsgebouw is uitgewerkt als bel-etagewoning en kreeg een plastische volumebehandeling. Behalve de traveeën grenzend aan de aanpalende gebouwen, is het volume van de twee bovenverdiepingen sterk uitkragend uitgewerkt, een halve meter vooruit springend ten opzichte van de gelijkvloerse bouwlaag. De bovenbouw is bekroond door een even opvallende uitkragende daklijst. De uitbouw kreeg afgeronde hoeken, die een zakelijke vertaling zijn van plastisch vormgegeven interbellumarchitectuur zoals de architectenwoning Henri van de Velde in Tervuren uit 1927. Aan de zijde Vlaamsekunstlaan is de pui uitgewerkt met een centrale toegang met hardstenen omkadering. Deze is geflankeerd door ongelijke vensters, die ook de zijde Ryckmansstraat sieren. De verdiepingen zijn voorzien van brede met witte natuursteen omkaderde vensters. De hoek is uitgewerkt met in witte natuursteen beklede penanten. Het horizontale streven komt tot stand door het vooruitspringend volume, de belijning van het rode baksteenvlechtwerk met verzonken parementbanden, doorlopende hardstenen vensterdorpels, natuurstenen kordonlijst en geprononceerde daklijst. Ook de polychromie van de gevelmaterialen en de verdiepte horizontale voegen van het metselwerk, benadrukken de horizontaliserende werking. De gevarieerde uitwerking van de vensterpartijen op de verdiepingen door over de hoek doorlopende ramen en doorbrekingen met centrale muurdam ondersteunen het dynamische doch sobere gevelontwerp. De lichtjes verzonken rollagen, die volgens de oorspronkelijke gevelplannen de lijn van de witstenen onder- en bovendorpels van de ramen doortrokken op de tussenliggende muurdammen, werden niet uitgevoerd om esthetische redenen. Alle oorspronkelijk schrijnwerk van ramen en voordeur is vandaag vervangen, met behoud van de oorspronkelijke indelingen. Ook de kroonlijst is vervangen of voorzien van een bekleding. De strak vormgegeven getraliede kelderraampjes bleven behouden.

De oorspronkelijke bouwplannen tonen aan dat het complex quasi volledig onderkelderd was. Vlak achter de inkomdeur is rechts een afrit voor fietsen voorzien naar de gemeenschappelijke bergplaats in de kelder. Vanuit de zes traptreden hoger gelegen vestibule en trappenhal geeft een keldertrap ook toegang tot de ruime kelderverdieping waarin voor elk appartement een aparte provisiekelder en kolenkelder voorzien werd. Het verhoogde niveau van de gelijkvloerse bouwlaag laat toe de provisiekelders van licht en lucht te voorzien. De benedenverdieping omvat één groot appartement met drie slaapkamers achter de hele gevellengte aan de Ryckmansstraat en een kleiner appartement met twee slaapkamers aan de Vlaamsekunstlaan. Op de twee identieke bovenverdiepingen bevinden zich telkens drie appartementen met twee slaapkamers, met een rationele moderne planschikking. Het verschil in ruimtelijke indeling ten opzichte van het gelijkvloerse appartement noopte tot het gebruik van gewapende betonbalken en –vloerplaten. De appartementen beschikken allemaal over een uitgeruste badkamer. De keukens kregen een klein terrasje dat uitgeeft op dezelfde open ruimte die in de hoek achteraan het bouwperceel werd uitgespaard. Op de begane grond werd de ruimte door een tuinmuur opgedeeld in twee driehoekige koeren.

  • Architectuurarchief Vlaanderen, archief K.M.B.A., fiche lidmaatschap, Arie Landwaard (1935).
  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 18#2839.
  • VANDEKERCKHOVE F. 2002: De tentoonstellingswijk te Antwerpen, onuitgegeven verhandeling, Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, Rijksuniversiteit Gent, 122.

Auteurs: Van den Borne, Steven
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Appartementsgebouw Coertjens [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301870 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.