erfgoedobject

Woning Ulfelt-Waets

bouwkundig element
ID
301986
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301986

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Woning Ulfelt-Waets
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Het burgerhuis is in 1935 opgetrokken voor het echtpaar Jacques Ulfelt–Waets, naar ontwerp van de Antwerpse architect en stedenbouwkundige Léon Stynen. In 1941 is de woning uitgebreid met een bijkomende verdieping. Ulfelt was werkzaam als stenograaf. Het woonhuis is representatief voor het 'nieuwe bouwen', waarmee Stynen vanaf begin jaren 1930 een bijzonder succesvolle carrière uitbouwde. In en rond Antwerpen realiseerde hij in deze periode een groot aantal woningen van uiteenlopend type, gaande van prestigieuze landhuizen tot veeleer bescheiden rijwoningen. Constanten zijn de functionaliteit van de plattegrond en de gestroomlijnde vormgeving, die naar Nederlands voorbeeld wordt gevat in een expressieve baksteenarchitectuur met een plastische volumetrie. Daarbij laat Stynen zich opmerken door de degelijkheid van zijn materiaalkeuze en uitvoeringstechniek, met aandacht voor textuur en coloriet. Tot de belangrijkste voorbeelden uit deze gerijpte fase van zijn nog prille loopbaan behoren de eigen woning in de Tentoonstellingswijk en de “Résidence Elsdonck” in Wilrijk.

Als één van de vroegst werkzame en meest productieve architecten van de jonge Tentoonstellingswijk realiseert hij er in de jaren 1930 niet minder dan tien woningen, die in vormgeving, materiaalgebruik en planvoering minder opvallende of vernieuwende varianten zijn op het ontwerp voor zijn eigen woning aan de Camille Huysmanslaan. Een strikte stedelijke reglementering van het uitzicht, de bebouwde oppervlakte, het materiaalgebruik en de indeling van de gebouwen moest het esthetische en prestigieuze karakter van de nieuwe residentiële wijk vrijwaren. Stynen opteert daarbij voor gevels met een natuurstenen sokkel en een parement in roomkleurige Silezië blindeersteen of geel(bruine) baksteen, bij voorkeur opengewerkt met horizontale en rechthoekige raampartijen of patrijspoortramen. De meeste woningen zijn uitgevoerd met gevelschrijnwerk in Hongaarse eik. De bouwwerken zijn steeds uitgevoerd door aannemer Jos Quick, gevestigd aan de Kloosterstraat 35 te Essen. De blauwe hardsteen bestelde Stynen bij de firma E. Sermon, gevestigd aan de Plantin en Moretuslei 58 te Antwerpen. Voor het glaswerk werd beroep gedaan op de firma E. Peeters & Zonen, gevestigd aan de Mechelsesteenweg 221 te Antwerpen.

De rijwoning is opgevat als bel-etagewoning en omvatte oorspronkelijk een souterrain en slechts twee bouwlagen onder een dakterras met schermgevel. De opstand heeft een puibekleding in blauwe hardsteen, en een bovenbouw voorzien van een parement in roomkleurige Silesische brikken uitgevoerd in halfsteens verband met Dudokvoeg – dieperliggende lintvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen. Karakteristiek voor het ontwerp is de ritmering met vier patrijspoorten in het hoge souterrain, ter markering van de fietsenstalling en kolenkelder. Dit motief werd oorspronkelijk herhaald in de bekronende schermgevel, waar een grote patrijspoort het dakterras markeerde. Een tegengewicht hiervoor vormen de rechthoekige bandramen op de tussenliggende verdiepingen, die opgedeeld zijn door vensterposten in donkerbruine baksteen. De inkomtravee aan linkerzijde wordt geaccentueerd door de toegangsdeur en de buisvormige metalen balustrade op de bel-etage. De oorspronkelijke compositie ging gedeeltelijk teniet bij de uitbreiding met een extra bouwlaag in 1941, waarbij de grote patrijspoort werd vervangen door een bandraam. Ook het dakterras met achteraan open zicht op het langgerekte geheel van stadstuinen en dwarse tuinmuren is toen opgeofferd. Op gelijkvloers en souterrain zijn het verzorgde metalen beslag en oorspronkelijke schrijnwerk van de beglaasde toegangsdeur en patrijspoortramen bewaard. Meer recent is op de verdiepingen het stalen schrijnwerk van de vensteropeningen vervangen. De gevel van de aanpalende één jaar later opgetrokken woning Daniel is uitgevoerd in identieke materialen maar toont een afwijkende ordonnantie.

Het pand omvat een hoog souterrain met aan straatzijde een fietsenstalling, centraal een vestiaire die toegang verschaft tot een chauffage- en waskelder en achteraan een bergplaats. Kenmerkend is de traditionele plattegrond, met een toegangstravee aan linkerzijde. De inkom geeft hier toegang tot een bordestrap in limbahout waarrond de ruimte-indeling georganiseerd is. Op de bel-etage wordt de traphal geflankeerd door een bergplaats/archieven aan straatzijde en achteraan door een keuken die uitgeeft op een pomphuis. Verder geeft het trappenhuis toegang tot een woonkamer en een eetkamer met terras, die via een buitentrap naar een stadstuin leidt. Op de verdieping situeert zich een bad- en slaapkamer aan straatzijde, een achterliggende slaapkamer met toilette (wastafel) en een wc die toegankelijk is vanaf de traphal. Op de in 1941 toegevoegde verdieping zijn afgezien van de oorspronkelijke mansarde- en bergplaats twee kamers ingericht. In 1946 is de tuin achteraan het perceel uitgebreid met toevoeging van nieuwe afsluitmuren. Binnenin zijn de oorspronkelijke betegeling (Winckelmans), visgraat parketvloeren, schrijnwerk met beslag en ingebouwde kasten bewaard gebleven.

  • Architectuurarchief Vlaanderen, archief Léon Stynen, dossier woning Ulfelt-Waets.
  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers, 18#1833, 18#14234 en 18#21091.
  • JAENEN M. 2015: Léon Stynen: interieurontwerpen tijdens de jaren 30 in Antwerpen, M&L 34.2, 4-19.
  • LAUREYS D. & MIGOM S. 2005: Van sprookjestuin tot modelstad : Antwerpen 1930 en de tentoonstellingswijk, Erfgoedgids 4, Antwerpen.
  • LOOSEN C. 2013: Verborgen moderniteit: een herwaardering van interbelluminterieurs in de Tentoonstellingswijk, Antwerpen, onuitgegeven verhandeling, Monumenten- en Landschapszorg, Artesis Hogeschool Antwerpen, Bijlage 26-38.
  • RATINCKX F. 1937: Adresboek Van Antwerpen, Antwerpen.

Auteurs: Van den Borne, Steven; Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Woning Ulfelt-Waets [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301986 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.