is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl
Deze vaststelling is geldig sinds
Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl naar een ontwerp door de architect Louis Hamaide uit 1905. Opdrachtgever was Camille Simoens, met domicilie in de Paleizenstraat te Schaarbeek. Deze liet later in 1905 door Hamaide nog eens drie burgerhuizen optrekken verderop in de Stanleystraat.
In het bouwblok begrensd door Stanleystraat, Cobdenstraat en Zénobe Grammestraat realiseerde Louis Hamaide tussen 1904 en 1909 drieëntwintig bouwprojecten, goed voor in totaal eenenvijftig huizen. Twee projecten kwamen tot stand voor eigen rekening en een naaste verwante, de overige voor dertien verschillende opdrachtgevers. Met uitzondering van de huizenrij op nummers 1-5 en de hoekpanden met de Zénobe Grammestraat, bebouwde de architect in de Stanleystraat niet minder dan dertig van de achtendertig percelen. Deze huizen, het merendeel in een door de neorenaissance beïnvloede eclectische stijl en een tiental in gematigde art-nouveaustijl, behoren tot zijn rijpe oeuvre. Als architect actief vanaf omstreeks 1880, beantwoordden de vroege ontwerpen van Hamaide overwegend aan het conventionele neoclassicisme. Kort vóór de eeuwwisseling liet hij zich opmerken met de rijk geornamenteerde neorenaissance-architectuur van het hotel Dierckx en het winkelhuis Heye in de Leysstraat. Omstreeks 1905 leverde de architect een bescheiden bijdrage aan de Antwerpse art nouveau, om zijn loopbaan in 1925 stijlvol af te sluiten met de Herbosch Building, een vroeg voorbeeld van art deco.
De rijwoningen met een gevelbreedte van alternerend twee ongelijke en drie traveeën, omvatten een souterrain en drie bouwlagen onder een zadeldak. Drie panden (nummers 16-18) zijn als symmetrisch ensemble opgevat, met een gevelfront in spiegelbeeld dat de klemtoon op het hoger opgetrokken middenpand legt. De twee aanpalende panden (nummers 14 en 15) kregen een individuele behandeling. Voor het parement is gebruikt gemaakt van rood baksteenmetselwerk in kruisverband, gecombineerd met blauwe hardsteen voor de plint, puilijst en lekdrempels, en witte natuursteen voor speklagen, waterlijsten, balkons, vensterposten, entablementen en onderdorpels. De opstanden zijn opgebouwd uit registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen.
Nummer 14. Lijstgevel met asymmetrisch compositieschema, geleed door de puilijst en het klassieke hoofdgestel, met de klemtoon op het brede zijrisaliet. Dit laatste wordt gemarkeerd door hoekkettingen, balkons met consoles en balustrade of smeedijzeren borstwering tussen postamenten, een vensterentablement met wortelmotieven en consoles onder de kroonlijst. Ruitvormige gevelsteen met kruisbloem in de deurtravee. Van het schrijnwerk is enkel de houten inkomdeur bewaard; smeedijzeren keldertralie.
Nummer 15. Lijstgevel met axiaal compositieschema, geleed door de puilijst en het klassieke hoofdgestel met een kroonlijst op consoles. Registers van rechthoekige vensters met waterlijst op imposten en onderdorpel; middentravee geaccentueerd door balkons met consoles en smeedijzeren borstwering. Tot winkelpui verbouwde begane grond; vernieuwd schrijnwerk.
Nummers 16-18. Symmetrisch gevelfront in spiegelbeeld met hoger opgetrokken middenpand, nadrukkelijk horizontaal geleed door kordons en het klassieke hoofdgestel. De als risaliet opgevatte tuitgevel met schouderstukken van het middenpand, beantwoordt aan een axiaal opzet. Drielichten, een driezijdig balkon met consoles en balustrade, wortelpilasters, een gebogen fronton en voluten op de bovenverdiepingen; rondboogtweelicht in de top. De lijstgevels van de zijpanden volgen een asymmetrisch compositieschema, met de klemtoon op het brede zijrisaliet. Dit laatste wordt gemarkeerd door balkons met consoles en een smeedijzeren borstwering tussen postamenten, een tweelicht in de topgeleding, en een driehoekig houten fronton als bekroning (verdwenen in nummer 16). Van het schrijnwerk zijn enkel de houten inkomdeur en bovenvensters van nummer 18 bewaard; smeedijzeren souterraintralies op nummers 16 en 17, tot garage verbouwd souterrain op nummer 18.
De plattegronden beantwoorden aan de klassieke typologie van het burgerhuis dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal. De gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer en veranda beslaat de begane grond; de keuken bevindt zich in de achterbouw of het souterrain. In het bouwdossier ontbreken de plattegronden.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Stanleystraat
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Geheel van vijf burgerhuizen in eclectische stijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302018 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Stad Antwerpen
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.