is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Geheel van drie burgerhuizen
Deze vaststelling is geldig sinds
Geheel van drie burgerhuizen in eclectische en art-nouveaustijl naar een ontwerp door de architect Louis Hamaide uit 1905. Opdrachtgever was Camille Simoens, met domicilie in de Paleizenstraat te Schaarbeek. Deze had eerder in 1905 door Hamaide een geheel van vijf burgerhuizen laten optrekken hogerop in de Stanleystraat.
In het bouwblok begrensd door Stanleystraat, Cobdenstraat en Zénobe Grammestraat realiseerde Louis Hamaide tussen 1904 en 1909 in totaal drieëntwintig bouwprojecten, goed voor eenenvijftig huizen. Twee projecten kwamen tot stand voor eigen rekening en een naaste verwante, de overige voor dertien verschillende opdrachtgevers. Met uitzondering van de huizenrij op nummers 1-5 en de hoekpanden met de Zénobe Grammestraat, bebouwde de architect in de Stanleystraat niet minder dan dertig van de achtendertig percelen. Deze huizen, het merendeel in een door de neorenaissance beïnvloede eclectische stijl en een tiental in gematigde art-nouveaustijl, behoren tot zijn rijpe oeuvre. Als architect actief vanaf omstreeks 1880, beantwoordden de vroege ontwerpen van Hamaide overwegend aan het conventionele neoclassicisme. Kort vóór de eeuwwisseling liet hij zich opmerken met de rijk geornamenteerde neorenaissance-architectuur van het hotel Dierckx en het winkelhuis Heye in de Leysstraat. Omstreeks 1905 leverde de architect een bescheiden bijdrage aan de Antwerpse art nouveau, om zijn loopbaan in 1925 stijlvol af te sluiten met de Herbosch Building, een vroeg voorbeeld van art deco.
De rijwoningen met een gevelbreedte van drie of twee ongelijke traveeën, omvatten een souterrain en drie bouwlagen onder een zadeldak. Individueel behandeld, zijn de nummers 20-21 sterk verwant met het symmetrisch ensemble in eclectische stijl op nummers 16-18, daar waar het nummer 22 aanleunt bij de art nouveau. Voor het parement is gebruik gemaakt van rood baksteenmetselwerk in kruisverband met knipvoegen, in nummers 20-21 gecombineerd met blauwe hardsteen voor de plint, puilijst en lekdrempels, en witte natuursteen voor speklagen, waterlijsten, balkons, vensterposten, entablementen en onderdorpels. In nummer 22 is het metselwerk uitsluitend en veeleer schaars verwerkt blauwe hardsteen, daar waar voor de lateien ijzeren I-balken met rozetten zijn gebruikt. De opstanden bestaan uit registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen. Het houten schrijnwerk van inkomdeuren en vensters is grotendeels bewaard, evenals de smeedijzeren keldertralies.
Nummer 20. Tuitgevel met schouderstukken, nadrukkelijk horizontaal geleed door kordons, en bekroond door een topstuk met gebogen fronton. De compositie beantwoordt aan een axiaal opzet, op de bovenverdiepingen bepaald door drielichten met entablement en een driezijdig balkon met consoles en gesloten borstwering.
Nummer 21. Lijstgevel met horizontaal geleed, asymmetrisch compositieschema, dat de klemtoon legt op het brede zijrisaliet. Dit laatste wordt op de eerste verdieping gemarkeerd door een balkon met balustrade en een entablement beide op consoles, en in de topgeleding door Ionische pilasters, het bekronende, gebogen fronton is verdwenen. Een klassiek hoofdgestel vormt de gevelbeëindiging.
Nummer 22. Sobere lijstgevel met asymmetrisch compositieschema, dat de klemtoon legt op het brede, hoger opgetrokken zijrisaliet. Dit laatste wordt gemarkeerd door kolossale pilasters met een voluutmedaillon als topstuk, en op de eerste verdieping door een gebogen balkon met smeedijzeren borstwering. Het art-nouveaukarakter berust op het patroon van het smeedwerk, en de vormgeving van waterlijsten en topstukken. De inkomdeur is vernieuwd en het souterrain verbouwd tot garage.
De plattegronden beantwoorden aan de klassieke typologie van het burgerhuis dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal. De gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer en veranda beslaat de begane grond; de keuken bevindt zich in de achterbouw of het souterrain. In het bouwdossier ontbreken de plattegronden.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Stanleystraat
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Geheel van drie burgerhuizen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302023 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Stad Antwerpen
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.