erfgoedobject

Ensemble burgerhuizen in neoclassicistische en eclectische stijl

bouwkundig element
ID
302050
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302050

Juridische gevolgen

Beschrijving

Burgerhuizen in neoclassicistische en eclectische stijl, oorspronkelijke deel uitmakend van een ensemble van vierentwintig volgens spiegelbeeldschema gekoppelde woningen van hetzelfde type, naar een ontwerp door de architect Adolphe Mortier uit 1904. Een eerste groep van tien huizen besloeg het begin van de pare zijde van de Zénobe Grammestraat (nummers 4 tot 22), een tweede groep van veertien huizen het begin van de onpare zijde (nummers 5 tot 31). Opdrachtgevers waren vier leden van de familie Spoelders, die elk zes woningen voor hun rekening namen. Louis Spoelders was bouwheer van nummers 4, 16-20, 13 en 27, Victor Spoelders van nummers 6, 22, 11, 17, 23 en 31, Jeanne Spoelders van nummers 8-10, 9, 15, 25 en 29, en Jos Clays-Spoelders van nummers 12-14, 5-7 en 19-21. Enkel de nummers 4, 8, 10, 13 en 29 zijn vrijwel intact bewaard. Van de nummers 12, 21 en 31 bleef het volume behouden, maar werd de begane grond verbouwd tot garage of het stucdecor vereenvoudigd, en de nummers 6, 14, 20 en 22 kregen een extra verdieping in plaats van de oorspronkelijke mansarde. De overige panden, nummers 16 en 18, 5 tot 11, 15 tot 19 en 23 tot 27 ondergingen grondiger aanpassingen, met volledige verwijdering van het stucdecor, toevoeging van een extra verdieping of een volledig nieuwe gevel.

Het vastgoedproject Spoelders behoort tot de latere realisaties van Adolphe Mortier, die in Antwerpen actief was vanaf begin jaren 1880. Waar hij aanvankelijk een conventionele neoclassicistische of eclectische stijl toepaste, adopteren zijn woningontwerpen tijdens het decennium vóór de Eerste Wereldoorlog invloeden van de art nouveau.

Met een gevelbreedte van drie traveeën omvatten de rijwoningen twee bouwlagen onder een mansardedak. Van de lijstgevels had de overgrote meerderheid een bepleisterde en beschilderde afwerking, met schijnvoegen op de begane grond en een plint uit blauwe hardsteen. Slechts enkele panden onderscheidden zich door een kleurrijk parement uit geel baksteenmetselwerk, doorspekt met rode baksteen, witte natuursteen en tegelfriezen, eveneens op een hardstenen plint. Geleed door de puilijst en het klassieke hoofdgestel met houten kroonlijst, zijn de opstanden opgebouwd uit registers van rechthoekige of getoogde deur- en vensteropeningen. Als bekroning vermelden de bouwplanen vermelden per pand een centrale dakkapel met klauwstukken, gebogen fronton en topstuk, tussen oeils-de-boeuf; vandaag beschikken de panden met behouden dakpartij slechts over een vereenvoudigde dakkapel.

Nummers 4 en 29 behoren tot het eclectische type, met een parement uit metselwerk, verlevendigd door ontlastingsbogen en waterlijsten. Daarbij vertoont nummer 4 een rijkere uitwerking met diamantkoppen, sluitstenen en op de verdieping een waterlijst en boogvelden waarin stucpalmetten met maskerkoppen. Nummers 8, 10 en 13 behoren tot het neoclassicistische bepleisterde en beschilderde type, met een door pilasters geaccentueerde middenas op de bovenverdieping. Het stucdecor bestaat uit mascarons of leeuwenkoppen, vrouwen- en mannenkoppen, rozetten, stafwerkfriezen, rankwerkpanelen of guirlandes. Nummers 8 en 13 hebben een balustrade in de borstwering van de eerste verdieping, nummer 10 een metopenfries onder de puilijst. De houten inkomdeuren zijn op één na bewaard, en ook het vensterschrijnwerk bleef grotendeels behouden, evenals de gietijzeren voetschrapers.

De woningen beantwoorden aan de klassieke typologie van het burgerhuis dat uit een hooofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal. Daarbij omvat de begane grond de gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer en veranda, met de keuken in de achterbouw. In het bouwdossier ontbreken de plattegronden.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1904#1695.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble burgerhuizen in neoclassicistische en eclectische stijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302050 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.