Gekasseid en met bomen beplant plein, ontstaan in 1820 en daarmee de eerste stedenbouwkundige aanleg binnen het stadscentrum van Diest.

In 1820 vond een ruil van gronden plaats tussen de familie Di Martinelli en het stadsbestuur van Diest. Hierdoor kwam de tuin van de Di Martinelli’s, die woonden aan de huidige Veemarkt, in het bezit van de stad. De tuin besloeg bijna geheel de oppervlakte van het huidige Verstappenplein, genoemd naar dokter Henri Verstappen die zijn woning en de Warandeheuvel in 1939 aan de stad schonk. Het plein werd bij de Korenmarkt -de huidige Graanmarkt- gevoegd en kreeg, heel toepasselijk, de naam Nieuwe Korenmarkt. Gelijktijdig vond de verkoop van de Warande aan brouwer Jan Verstappen plaats -voorvader van Henri Verstappen- die een deel van de heuvel liet afgraven en er een keermuur plaatste, de nu nog bestaande en sterk beeldbepalende Warandemuur aan de oostzijde van het plein. Daarmee lagen meteen de grenzen vast van het nieuwe en waarschijnlijk jongste plein in de binnenstad van Diest. Het duurde niet lang voor het plein gekasseid en met lindebomen beplant werd, twee ook vandaag nog sterk typerende en beeldbepalende factoren.

Ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog werd aan de zuidzijde van het plein, tegenover het Hof van Nassau een monument opgericht naar ontwerp van bouwmeester-architect Pol Berger: een metalen gedenkplaat op een steekboogvormig paneel aangebracht, geflankeerd door twee pilasters met boeketbekroning en voorafgegaan door een met bloemen beplant perk waarin een geknielde vrouw links en een vlag op stok rechts. Het geheel is ingepast in een plantsoen, gevormd door een pad en een laag muurtje in natuursteen. Aan de andere zijde van het plein, gekeerd naar het Kruisherenklooster, staat een hedendaags standbeeld in brons dat een smid met opgeheven arm voorstelt.

De bebouwing rond het Verstappenplein dateert hoofdzakelijk uit het tweede kwart van de 19de eeuw. Op de primitieve kadasterkaart van Voncken (1822) maakt het plein al deel uit van de Korenmarkt en is duidelijk de aanplanting van bomen zichtbaar, maar is de westzijde nog niet bebouwd. De Popp-kaart (1857) daarentegen toont een toestand die -mits een enkele uitzondering- gelijk is aan de huidige.

De huizenrij nummers 1-7 aan de westzijde van het plein wordt gevormd door tweelagige bescheiden rijwoningen. Het aan de pleinzijde zeven traveeën tellende en sterk beeldbepalende hoekhuis (nummers 1-2) wordt gekenmerkt door een afgesneden hoek, een dakvenster met schouderstukken en puntgevel, en een versiering van wit geschilderde hoekkettingen, pseudo-speklagen en vensteromlijstingen met negblokken. Rechts van de huizenrij nummers 1-7 staan de als monument voorgestelde en als eenheid geconcipieerde drielagige herenwoningen in empirestijl.

De noordzijde van het plein wordt volledig ingenomen door het recente Kruisherenklooster, een langgerekt drielagig bakstenen volume met rechthoekige vensters in een natuurstenen omlijsting, opgetrokken in het verlengde van de als monument beschermde Kruisherenkerk (koninklijk besluit 04/04/1944).

Een drielagig ontpleisterd pand met empire-inslag, ook weer met afgesneden hoek, vormt de hoek met de Veemarkt en sluit aan bij de muur van het als monument voorgestelde Warandepark aan de oostzijde van het plein. Ter hoogte van de Graanmarkt bevindt zich de toegang tot de Warande: een als arcade uitgewerkt poortgebouw waarop vier beelden van het voormalige Noordstation in Brussel.

De zuidelijke begrenzing van het Verstappenplein wordt gevormd door de typerende en beeldbepalende huizenrij aan het einde van de Graanmarkt, waarvan het Hof van Nassau in bak- en zandsteenstijl het oudste is. Het wordt aan de rechterzijde geflankeerd door een 19de-eeuwse herenwoning en aan de linkerzijde door een eenlagig 18de-eeuws diephuis met puntgevel, dat tevens de hoek vormt met de Sint-Jansstraat.