is aangeduid als beschermd monument Hoogstamboomgaard en smeedijzeren poorten
Deze bescherming is geldig sinds
Langsheen de Philippebeek in Rummen (deelgemeente van Geetbets) bevindt zich een hoogstamboomgaard. Het grasland onder de fruitbomen wordt begraasd door runderen en is plaatselijk vrij reliëfrijk. De boomgaard is grotendeels omgeven door laagstamboomgaarden. Hij ligt aan de rand van de Getevallei, waar de intensieve fruitteelt alom aanwezig is. De provinciegrens met Limburg is gesitueerd op minder dan 200 meter van de boomgaard. Aan de westelijke zijde loopt de Grote Steenweg die Sint-Truiden met Herk-de-Stad verbindt.
In de hoogstamboomgaard komt een veelheid aan variëteiten van appel (Malus domestica), peer (Pyrus communis), pruim (Prunus domestica) en kers (Prunus avium) voor. Deze bomen hebben een gemiddelde stamomtrek van 1,40 meter. Enkele voorkomende variëteiten zijn: Schone van Boskoop, Eisdener Klumpke, Court Pendu (appels); Tiense Calebasse, Légipont, Winterkeizerin (peren); Altesse simple (pruim). Ongeveer 80 procent van de oorspronkelijke beplanting is bewaard gebleven. Het totaal aantal bomen wordt geschat op meer dan 400. Op basis van de kadastergegevens kan worden gesteld dat de huidige hoogstamboomgaard werd aangeplant rond 1939. De aangeplante fruitvariëteiten kwamen vroeger vaak voor maar zijn intussen zeldzaam geworden. Het bewaarde genetische materiaal is bijgevolg eveneens zeldzaam.
De oude productieboomgaard heeft een ruimtelijk-structurerende functie als opvallend element langsheen de Grote Steenweg. Omwille van de omvang is de oude hoogstamboomgaard een beeldbepalend object in de omgeving. Hij trekt vooral de aandacht wanneer de bomen tijdens het voorjaar in bloei staan. Hij is kenmerkend en opvallend door zijn ouderdom en omdat de omgeving gedomineerd wordt door laagstamboomgaarden. De zuidrand van het perceel wordt gemarkeerd door een dreef met fruitbomen.
Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) is het oostelijke deel van Rummen grotendeels bebost. De meer zandige hoogtes zijn nog niet in cultuur gebracht en bestaan voornamelijk uit bos en heide. In 1834 maakte de huidige boomgaard deel uit van het primitieve kadasterperceel 116. Dit perceel was beplant met naaldhout. Aan de zuidrand van het perceel liep een dreef die nog steeds herkenbaar is in het landschap. In 1845 werd het westelijke deel van het perceel 116 afgesplitst door de aanleg van de steenweg van Sint-Truiden naar Herk-de-Stad. Vijftig jaar later werd het bos grotendeels ontgonnen en maakte het plaats voor weiland. In 1931 werd in het weiland een woning gebouwd en in 1939 werd op perceel 116O een hoogstamboomgaard aangelegd met een oppervlakte van 9,9 hectare. Drie jaar later kreeg de boomgaard min of maar haar huidige oppervlakte van 7,65 hectare. De bomen van de huidige boomgaard zijn dus aangeplant rond 1939. De smeedijzeren poorten dateren waarschijnlijk ook uit deze periode. De woning werd in de jaren 1970 verbouwd.
De hoogstamboomgaard werd aangelegd op een ogenblik dat de inrichting van weideboomgaarden nog gepromoot werd omwille van het dubbele landbouwgebruik. In oude handboeken over de fruitteelt wordt een deel van de voorkomende variëteiten aanbevolen als preferentiesoorten voor de streek van Sint-Truiden. De bomen hebben bovendien een goede basissnoei die exemplarisch is voor de toenmalige snoeimethodes in de streek. Deze boomgaard mag dan ook worden gezien als een voorbeeld van goede landbouwpraktrijk uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Dat de hoogstamboomgaard is ontsnapt aan de intensivering van de landbouw in de omgeving is opmerkelijk en kan waarschijnlijk deels verklaard worden door het feit dat zij al lang in het bezit is van welstellende eigenaars die niet actief zijn in de primaire sector.
Bron: Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier 4.01/24028/123.1, Houtig erfgoed Vlaams-Brabant, fase A.2, nr.45
Auteurs: Van Ormelingen, Jan
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Rummen
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoogstamboomgaard met hek [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302497 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.