De dorpskern van Hakendover wordt gedomineerd door de kerk met kerkhof, ingeplant op een heuvel, die een sterk contrast vormt met de bescheiden bebouwing in de omgeving.

Historiek

Dit landelijke dorp, even buiten Tienen, ter hoogte van de Steenweg naar Sint-Truiden, is sinds mensenheugenis een vermaard bedevaartsoord. Volgens de legende gaat de miraculeuze stichting van de kerk van de Goddelijke Zaligmaker terug tot 690. Dit ontstaan wordt nog jaarlijks herdacht in de bedevaart op 17 januari, het zogenaamde ‘Dertienmaal’, waarbij dertien maal de afstand van de kerk naar de kapel wordt afgelegd. Nog volgens de overlevering zou het oude ‘Hacchedor’ of ‘Haghedorne’ zijn naam ontlenen aan de legendarische ‘spikdoorn’ die de plaats aanwees waar het hoofdaltaar moest worden opgericht.

Het dorp ontwikkelde zich op de rechteroever van de Ramshovensebeek, rond de kerk, de oude heerweg die het dorp van oost naar west doorkruist en twee parallel met de beek lopende wegen. De aanleg van de steenweg Tienen - Sint-Truiden in het midden van de 18de eeuw was de aanleiding tot een verspreiding van de bebouwing in meer noordelijke richting. De aanwezigheid sinds de 11de eeuw van twee parochiekerken, de Sint-Salvatorkerk in het centrum en de Heilige Dionisiuskerk in het gehucht Wulmersom (tot 1507 een zelfstandige parochie en gesloopt in 1840) wijst op het belang van Hakendover tijdens de middeleeuwen. Het feit dat Hakendover tot in de 17de eeuw deel uitmaakte van de persoonlijke bezittingen van de Brabantse hertogen houdt hier zeker mee verband. Bovendien genoten de inwoners verschillende hertogelijke privileges, wat de welvaart van de gemeenschap verhoogde. Door de ligging van Hakendorp op de grens van het hertogdom Brabant met het Prinsbisdom Luik had het dorp vaak te lijden onder oorlogsgeweld. De oudste bebouwing dateert daarom niet van voor het midden van de 18de eeuw.

Beschrijving

Typerend, niet alleen voor het silhouet maar ook voor het karakter van Hakendover, is de op een heuvel ingeplante, voornamelijk romaans-gotische parochiekerk. Het indrukwekkende volume met zware westtoren, drie beuken en een vijfhoekig koor staat in sterk contrast met de bescheiden landelijke bebouwing die overwegend uit de 19de eeuw dateert. Dit dominante karakter wordt nog eens onderstreept door de imposante kerkhofmuur.

Karakteristiek voor de dorpsstructuur is de vrij compacte kern ingeplant op de rechteroever van de Ramshovensebeek. Ondanks het overwegend landelijke karakter is de bebouwing op de vrij smalle percelen zeer intens. De overzijde van de beek daarentegen in vrijwel onbebouwd. Hier begint een zachtglooiend akker- en weidelandschap dat zich uitstrekt tot tegen Tienen.

De meeste bebouwing dateert uit de 19de eeuw. De oudste woning aan de Hakendoverstraat 49-51 is een dubbelhuis uit 1783. Vermoedelijk eveneens uit de 18de eeuw daterend is het hoevecomplex op de hoek van het Schoolpad met de Processieweg. Op een 40-tal meter van de kerk ligt de neogotische kapel van de Goddelijke Zaligmaker.

Een belangrijk structuur- en sfeerbepalend element wordt gevormd door het Schoolpad, een smalle bochtige steeg die de kerk met de pastorie verbindt. De pastorie vormt een typisch voorbeeld van een plattelandspastorie die haar originele inplanting ten midden van een ommuurde tuin heeft bewaard.