Twintig koppelwoningen voor kroostrijke gezinnen in 1950 gerealiseerd door de Geelse Bouwmaatschappij. De plannen werden opgemaakt door architect Maurice Vangenechten volgens typeplannen van de Nationale Maatschappij voor de Huisvesting.

Bouwhistoriek en context

Deze aan de rand van het centrum van Geel gelegen rij koppelwoningen was de eerste realisatie van de pas opgerichte Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope Woningen te Geel (later de Geelse Bouwmaatschappij genaamd). De grond werd ter beschikking gesteld door de Commissie van Openbare Onderstand. De maatschappij legde van bij aanvang de klemtoon op de krotopruiming, op comfort en hygiëne, en op de huisvesting van grote gezinnen.

De woningen aan het Laar zijn typewoningen voor gezinnen met zes tot zeven kinderen, die in dezelfde periode ook elders in de Kempen werden opgericht (met lokale variaties en accenten), zoals bijvoorbeeld in de wijk ’t Stokt in Turnhout. De plannen werden opgemaakt door Maurice Vangenechten, die van bij de oprichting van de maatschappij tot in 1989 optrad als architect of superviserend architect voor alle realisaties van de Geelse bouwmaatschappij. In 1949 keurde de Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen de aanvraag goed. In 1950 voltooiden de aannemers Jan Devis en Jos Willems uit Geel de werken en werden de woningen feestelijk ingehuldigd. De bouw van twintig woningen tegelijkertijd was in die tijd immers een uitzonderlijke gebeurtenis. Voor de verhuring van de woningen werd een verhuringscommissie aangesteld. Deze legde huisbezoeken af om te controleren dat de bewoners voldeden aan de eisen in verband met zuiverheid en hygiëne.

Beschrijving en typering

Rij van twintig eengezinswoningen in spiegelbeeldschema opgetrokken langs de westkant van het Laar. Typische inplanting voor op comfort en hygiëne gerichte volkswoningbouw in een semi-landelijke omgeving in de jaren 1950, met zes keer twee gekoppelde woningen gevat tussen twee korte rijen van vier woningen; terugspringende rooilijnen met lichte variaties. Alle woningen beschikken over een voortuin en een private achtertuin; met doorsteken naar de achtertuinen (anno 2014 afgesloten door bebouwing met garages).

De rij is opgebouwd uit twee verschillende woningtypes (zestien driegevelwoningen en vier rijwoningen), beide met vier slaapkamers. Traditionele baksteenbouw (overwegend kruisverband, plint in donkere steen) van twee bouwlagen en twee traveeën onder een zadeldak met dakkapel (nok parallel aan de straat). Eenvoudige rechthoekige muuropeningen met rollaag (donkere steen) en hardstenen dorpels. Oorspronkelijk wit schrijnwerk, met kleine roedeverdeling voor de ramen (slechts sporadisch bewaard). In de zijgevels smalle verspringende raamopeningen. Typerend voor de volkshuisvesting uit die periode is de berging van één bouwlaag onder zadeldak langs de zijkant van de woningen, die het geheel een pittoresk effect verleent. Aanvankelijk waren de voortuinen wellicht omhaagd, of bestaande uit een doorlopende groenstrook.

Anno 2014 is de ensemblewaarde van het geheel deels verloren gegaan door individuele vervanging van het schrijnwerk en door verharding van de voortuinen.

Evaluatie

De rij woningen aan het Laar heeft een architecturaal-typologische waarde als typevoorbeeld van volkshuisvesting voor kroostrijke gezinnen in kleine gemeenten onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog; een ensemblewaarde als een beperkte rij van woningen in halfopen bebouwing; een historische waarde als vroeg voorbeeld van sociale huisvesting na de Tweede Wereldoorlog gebouwd door een relatief kleine lokale bouwmaatschappij.

Erfgoedelementen die deze waarden ondersteunen zijn: de inplanting en groepering van de woningen, het volume, de materialiteit (regionale baksteen) en de muuropeningen. Vooral de homogeniteit van het ensemble is van belang.