Een buitenbeentje op de Turnhoutsebaan in Deurne is de Villa Cimarosa. Deze driegevelvilla is een ontwerp uit 1939 van de Gentse bouwmeester Charles Hoge, die bekend is om zijn sterk gedecoreerde, geheel eigen interpretatie van de cottagestijl. De bouwplannen in het stadsarchief zijn niet gesigneerd door de architect; het lastenboek voor de bouw van de woning is dat wel.

Context

Opdrachtgever was mevrouw Albert Gielens, Delphina Philipinne De Koster bij geboorte (1901-1966). Hoewel mevrouw de bouwvergunning aanvroeg en het lastenboek ondertekende, is haar twintig jaar oudere echtgenoot Albert Gielens volgens de gegevens van het kadaster de eigenaar. Albert Gielens (1881-1954) was afkomstig uit Sint-Joost-ten-Node en was handelaar en diamantslijper. De diamantslijperij bevond zich achter hun eerste woning in de Plankenbergstraat 48 in Deurne. De opvallende nieuwe villa die het echtpaar liet bouwen, met grote en luxueus afgewerkte ontvangstruimtes, vertaalt de status die Albert Gielens had bereikt als één van de kopstukken van de Antwerpse diamantsector. Het praalgraf van de familie Gielens-De Koster op de Sint-Fredegandusbegraafplaats in Deurne straalt eenzelfde gang naar luxe uit als hun villa. Mevrouw Gielens-De Koster bleef na het overlijden van haar echtgenoot in 1954 wonen in Cimarosa tot aan haar dood in 1966. Hun twee kinderen verkopen de villa aan dokter Debrauwer-Leman uit Deurne.

Villa Cimarosa is in één oogopslag herkenbaar als een realisatie van architect Charles Hoge. Het is een representatief voorbeeld van de in het Gentse alom bekende 'style Hoge'. Charles Hoge ontwikkelde dit eigen, regionalistische stijlidioom in de loop van de jaren 1920 en 1930, hoofdzakelijk door aan de populaire cottagestijl elementen toe te voegen uit de neo-Vlaamserenaissance-stijl. De zeer expressieve ontwerpen met zware vormen, druk gedecoreerde geveltoppen, houten erkers en overdadige versieringen, stonden haaks tegenover de modernistische architectuur die de vooruitstrevende architectuurcritici toen propageerden. Zijn zoon Gérard, afgestudeerd in 1936, ging in het bureau van zijn vader werken. Tot diep in de jaren 1950 bleven ze trouw aan deze conservatieve architectuur, die zeer populair was bij de gegoede burgerij. Het bureau realiseerde tientallen ontwerpen in Gent en omstreken, maar ook in Kortrijk en Knokke. In Antwerpen zijn er anno 2016 drie ontwerpen van het bureau Hoge geregistreerd, waarvan Villa Cimarosa in Deurne de enige realisatie uit het interbellum is. In dezelfde wijk realiseerde het bureau Hoge in de jaren 1950 een villa voor Rémy Van Wauwe. Een derde villa staat in de villawijk Nieuwe Parkwijk Den Brandt, en dateert van 1954.

Beschrijving

De half vrijstaande villa is gebouwd op een lang perceel, rug aan rug met een gelijkaardige villa. Twee jaar voor de bouw van de woning, in 1937, werd het perceel ter voorbereiding van de bouwwerken verbreed door overname van een strook van het links aansluitende perceel. Ook na deze verbreding, is de grote villa niet optimaal gepositioneerd. Architect Hoge gebruikt een villa-opbouw die hij op andere locaties vrijstaand in een grote tuin kan bouwen, met de lange gevel naar de straat toe. Villa Cimarosa werd noodgedwongen in de lengte van het perceel gebouwd, met de hoofdgevel weg van de straat gekeerd, als zijgevel. Hierdoor komt het ontwerp minder tot zijn recht.

Hoge besteedt zorg aan de voortuin, en voorziet op de plannen behalve de beplanting met struiken en een voortuin, ook een fontein met centrale dierensculptuur (hond?). De afsluitingsmuur is vervangen; van de fontein is enkel het bassin ter plaatse bewaard.

Grote driegevelvilla in een door architect Charles Hoge vrij geïnterpreteerde cottagestijl. De woning heeft een asymmetrische opbouw op een L-vormige plattegrond, en telt twee bouwlagen onder rode leipannen bedaking. Kenmerkend voor het exterieur zijn de massieve vormen en druk versierde geveltoppen. Witgeschilderde, bepleisterde buitenmuren op een plint in breuksteen. Het zicht vanop straat wordt bepaald door twee extravagante puntgevels, waarvan de voorste ingevuld is met natuurstenen reliëfs met op de volkskunst gebaseerde rankpatronen en de meer naar achter geplaatste puntgevel van de zijvleugel met een ruitvormig pseudovakwerk. Onder de twee puntgevels, telkens een met kunstig uitgesneden houtwerk beklede vensterpartij uitgewerkt als zware erker en loggia, waarin aan straatzijde het jaartal 1939 is verwerkt.

Het massieve, rechthoekige inkomportaal bevindt zich in de zijgevel, in de oksel van hoofd- en zijvleugel. De brede rondboogdeur, bereikbaar via een aantal treden, is gevat in een witte natuurstenen omlijsting versierd met rank- en lijstwerk. De achterliggende traphal is met rondbogige vensters verlicht, een vorm die herhaald wordt voor de deurvensters van de voorkamer, voorzien van smeedijzeren borstweringen. Verder overal rechthoekige vensters, op de begane grond zonder omlijsting, en boven telkens voorzien van een houten sieromkadering. In de zijgevel is de naam CIMAROSA aangebracht in smeedijzeren, gotische letters. De huisnaam verwijst naar een 18de-eeuwse Italiaanse componist; de link met de familie in niet bekend. Functionele achtergevel met ruime terrassen op elke bouwlaag (boven met nieuwe leuningen) en met kleine remise. Het donkere houtwerk van ramen, deur, erkers en kroonlijsten is bewaard en draagt bij tot het typische Hoge-karakter van de woning. De ruitvormige glas-in-loodbeglazing die voorzien was op de plannen, is vervangen.

Interieur

De woning heeft een vrij plan dat gebruik maakt van de half vrijstaande positie van de woning en dat volledig los staat van de traditionele 19de-eeuwse indeling van de rijwoning. Het interieur is opgebouwd rondom de centrale, in de knik van de L-vormige plattegrond gelegen hal. De vierkante hal heeft de monumentale houten bordestrap als blikvanger, met eenzelfde rankwerkversiering als in het houtwerk in de gevels. De hal geeft aan straatzijde toegang tot een grote woonkamer, en loopt naar achteren toe verder als een smalle gang van waaruit alle kamers in de brede achterbouw bereikbaar zijn. Grenzend aan de hal vinden we de ontvangstruimtes, zoals de grote eetkamer en een grote vestiaire met wc. Aan tuinzijde, uitgevend op het terras, bevinden zich de keuken en de kleine eetplaats, aan beide zijden van de gang. De monumentale open traphal loopt verder op de eerste verdieping. Daar bevindt zich aan straatzijde de master bedroom, verbonden met een kunstig met tegels afgewerkte badkamer. Behalve twee kinderkamers en een badkamer, voorzagen de plannen ook in een bureel aan tuinzijde. De bovenverdieping ten slotte biedt ruimte aan meidenkamers achterin de woning, en voorin een grote turnzaal. Dergelijke ontspanningsruimtes op de bovenverdieping vinden we in wel meer grote villa's op de Turnhoutsebaan terug; ook de villa die de Hoges ontwierpen in de Ter Rivierenlaan had boven een grote speelkamer.

De afwerking van het interieur is zeer goed bewaard en is representatief voor de aanpak van het architectenbureau Hoge. De aanpak is conventioneel, en combineert op een eclectische wijze invloeden uit de art deco, uit de volkskunst en uit historiserende stijlen. Daarbij valt het gebruik van zwaar, overdadig gesculpteerd houtwerk op. Overal wordt de decoratie gecombineerd met eigentijds comfort.