erfgoedobject

Burgerhuis Van de Velde

bouwkundig element
ID
302625
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302625

Juridische gevolgen

Beschrijving

Woonhuis in modernistische stijl in opdracht van H. Van de Velde naar ontwerp van het architectencollectief Alfred en Donald Portielje uit 1935. Wellicht zijn volgende firma’s betrokken bij de uitgevoerde werken: Lachapelle (parketvloeren), Galler (metaalwerken) en Brusselse werkhuizen Mylle (vensterschrijnwerk).

Vader en zoon Portielje tekenden in hetzelfde jaar het handelsgebouw Gérard Koninckx Frères op de hoek van de Zeevaartstraat en Ankerrui en in 1938 realiseerden ze een modernistische villa aan de Acacialaan, beide te Antwerpen. Alfred Portielje bleef als architect actief tot midden jaren 1950.

Exterieur

Deze rijwoning telt twee ongelijke traveeën en twee bouwlagen onder platte bedaking. De gematigd modernistische vormgeving met kenmerkende lichte en vlakke gevelparement sluit aan bij een reeks gebouwen die Léon Stynen en Arie Landwaard realiseerden in de Vlaamsekunstlaan en nabijgelegen straten in de wijk. Het gevelfront is voorzien van een opvallende monumentale omlijsting die net als bij een aantal ontwerpen van Landwaard, verwijst naar de zakelijke art deco.

De bovenbouw heeft een parement in een roomkleurige baksteen met metselwerk in halfsteens verband met Dudokvoeg – dieperliggende lintvoegen in combinatie met platvolle stootvoegen - op een sokkel die contrasterend bekleed is met donkere platen in gepolijste blauwe hardsteen, uitgevoerd in tegelverband. Hierdoor krijgt de bovenbouw een onthecht, zwevend karakter.

Aan rechterzijde is de inkomtravee gesitueerd die is uitgewerkt als een portaal met geprofileerde luifel in beton waaronder de toegangsdeur en patrijspoort gevat zijn, en waarboven bloembakken en een bovenlicht voorzien zijn. Boven de inkom is op de verdieping een tweelicht voorzien. In de linkertravee zitten twee recht boven elkaar gelegen bandramen (vierlicht beneden en tweelicht boven). Op de verdieping zijn de ongelijke vensterpartijen opgevat als een gevelbreed register met tussenliggende post in gepolijste blauwe hardsteen. Travertin italien is gebruikt voor de omlijsting van het gevelfront waarbinnen de gevelopeningen gevat zijn. Deze vensterpartijen zijn voorzien van doorlopende dorpels en zijn net zoals de deurposten van de inkom, uitgevoerd in travertijn. De dakrand is benadrukt door keramische dektegels.

Nog aanwezig is het geometrisch smeedwerk van de beglaasde eiken voordeur en de patrijspoort. Alle buitenschrijnwerk, bestaande uit schuiframen in teakhout, en vleugeldeuren met vaste zijlichten op de begane grond aan de achtergevel, is recent vervangen volgens oude indeling. Oorspronkelijk waren er rolluiken die konden vastgepind worden aan de grond. De ornamentele belijning in travertijn is nog aanwezig. De zwarte gepolijste behandeling van de sokkel en de oude afwerking van de dakrand met keramische dekstenen zijn verdwenen. De achtergevel is bepleisterd en het terras is recent verlengd, waarbij de oorspronkelijke groene en witte tegels zijn weggebroken. De zwarte vergleisde tegels van de vensterdorpels zijn behouden.

Interieur

Het woonhuis is volledig onderkelderd, waarbij het souterrain onder meer ruimte biedt aan een lokaal voor kolen, een beerput, een verwarmingslokaal, een wijnkelder en kelderruimtes. Het interieur van de begane grond volgt de traditionele enkelhuisindeling met traphal in de smalle toegangstravee en een enfilade van salon, eetkamer en veranda in de venstertravee. De ingang met afzonderlijke vestiaire, geeft uit op de traphal met bordestrap onder plat licht, die leidt naar een office. Hierachter de keuken uitgevend op het terras en een annex met toilet. Toegankelijk vanuit de traphal geeft het salon aan straatzijde uit op de eetkamer – die verbonden is met de office – leidend naar een buitenterras middels beglaasde vleugeldeuren. Het terras is verbonden met een kleine stadstuin via een driedelige trap.

Een meer vooruitstrevende ontwerpgeest komt tot uiting in een voorontwerp van de slaapvertrekken op de verdieping. De nadruk ligt hier op de centrale badkamer met badkuip, overvloedig voorzien van daglicht middels een zenitaal licht, die de flankerende slaapkamers aan straat- en tuinzijden bedient, middels kleine sassen. De slaapkamer aan straatzijde is verbonden met een vestiaire (couture) en achteraan is nog een kleine kamer (boxroom) en een meidenkamer (bonne), met achter het trappenhuis een afzonderlijk toilet. Deze verdieping is uitgevoerd volgens het voorontwerp en niet volgens de bouwtoelating (beide opgemaakt op 2 september), die een minder ruimtelijke oplossing biedt, zonder verbindingssassen tussen badkamer en slaapkamers.

Het interieur is vrij goed bewaard gebleven. Nog aanwezig zijn ornamentele details in art-decostijl zoals de blokvormige (sier)schouwmantels (leefruimte, slaapkamers) en de decoratief opengewerkte doorgang tussen woon- en eetruimte met schouderstukken in accolademotief. De originele plafondafwerking met expressieve tandlijst is nog aanwezig, met halfrond en driehoekig motief respectievelijk op gelijkvloers en verdiepingen. Verder zijn er marmeren onderdelen zoals de venstertabletten (rooskleurig) en de vloer- en wandbekleding in de inkomhal (Vert des Alpes). Hetzelfde geldt voor de parket- (visgraat) en plankenvloeren (Noors grenenhout), radiatorkasten, de trapleuning (triplex in donkere limba, beukenhout en verchroomde buisvormige handgreep), originele binnendeuren en metalen beslag. De dienstkeuken is verdwenen en de keukenvloer vervangen. De badkamerindeling met afgeschuinde sassen is bewaard.

  • Archief eigenaar.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossier, 18#3592.
  • VAN DEN BORNE S. & VAN LERBERGHE B. 2016: Terreinbezoek Vlaamsekunstlaan 13 (Antwerpen) (terreinbezoek op 18 september 2016).

Auteurs: Van den Borne, Steven
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis Van de Velde [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302625 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.