Archeologische nota

In het ‘Tombeveld’ ligt een Romeinse tumulus (tweede helft 2de eeuw-begin 3de eeuw) met een diameter van circa 20-25 meter begroeid met bomen.

Een tumulus is een Romeinse grafheuvel die opgetrokken werd boven het crematiegraf van een vooraanstaand persoon. De overledene werd meestal in een houten kist of in een houten of stenen grafkamer op de bodem van een schacht bijgezet. Tumuli vormen de enige bewaarde monumentale uitingen van het Romeinse begrafenisritueel in Vlaanderen. Ze zijn over het algemeen gelegen op plaatsen waar ze vanuit de omgeving goed zichtbaar waren, aan een weg of aan de rand van een villadomein.

De voormalige Civitas Tungrorum telt veruit het grootste aantal tumuli van Vlaanderen. De tumuli zijn statistisch gezien het talrijkst ten noorden van de Samber en Maas. De meeste tumuli zijn echter verdwenen en werden enkel in kaart gebracht door middel van toponymie, opgravingen en luchtfotografie. De meeste grafheuvels in deze regio dateren uit de 2de eeuw. In deze periode werden de grafgiften steeds rijker, met onder andere bronzen vaatwerk. De meeste tumuli werden opgericht voor een persoon die tot de invloedrijke sociale klasse behoorde. Aangezien bij de meeste grafheuvels slechts één verassing aanwezig is, wordt er van uit gegaan dat slechts één lid van een bepaalde familie op deze manier begraven werd.

Het opleven van de tumulusbegraving in Haspengouw vond vermoedelijk rond de jaren 70-80 plaats. Het opgeven van deze begravingsvorm in het begin van de 3de eeuw in onder andere Haspengouw werd toegeschreven aan de verzwakking van het Romeinse gezag in de streek langs de Rijn en Donau enerzijds en aan de geleidelijke introductie van de inhumatiebegraving anderzijds.

Op de plaats genaamd 'Tombeveld', ten zuidoosten van Landen en ten noordoosten van Walsbets, ligt een Romeinse tumulus met een diameter van zo'n 20 à 25 meter begroeid met bomen. De grafheuvel bevindt zich op ongeveer anderhalve kilometer van het Romeins villacomplex van Hemelrijk.

Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) wordt op deze locatie een cirkelvormige verhevenheid weergegeven, met de vermelding van het toponiem “Tombe de Betz”. De kaart van Vandermaelen (1846-1854) geeft de tumulus met een gelijkaardig toponiem “Tombe de Wulsbetz” weer.

In 1863 voerden H. Schuermans en A. er opgravingen uit, waarbij een rechthoekige grafkamer (2,18 bij 2,05 meter) werd aangetroffen in de heuvel. De grafheuvel bedekte gedeeltelijk de resten van de brandstapel ten zuidoosten van de grafkamer. In de grafkamer werden rijke giften teruggevonden: terra sigillata-kommen, verbande ijzerfragmenten, terra nigra, glas, kralen in glaspasta, benen en bronzen voorwerpen en munten van Faustina I en Tiberius en Hadrianus.

Op basis van de vondsten kon de grafheuvel gedateerd worden tussen de tweede helft van de 2de eeuw en het begin van de 3de eeuw.