Parkwijk met 34 bungalows voor ouden van dagen gebouwd in opdracht van de sociale woningbouwmaatschappij De Goede Haard uit Heverlee. De bungalows in expostijl werden ontworpen door Albert Mas en Paul Van Dormael. Het groenplan is van tuinarchitect Guy Ringoot.

Bouwgeschiedenis en context

Het Ruelenspark is gelegen nabij de Naamsepoort in Heverlee, tussen de Erasme Ruelensvest en de Naamsesteenweg. De wijk met woningen voor bejaarde echtelieden werd opgericht in de Molenbeekvallei, op de vroegere eigendom van de voorzitter van de Commissie voor Openbare Onderstand van Heverlee Erasme Ruelens (1852-1916). Bij zijn overlijden schonk Ruelens zijn huis en park aan de gemeente om er een rustoord voor bejaarde vrouwen op te richten. Pas in 1961 werd in het kader van dit legaat de bouwaanvraag goedgekeurd voor "34 woonhuisjes voor ouden van dagen" voor rekening van de S.M. De Goede Haard. Het goedgekeurde ontwerp is een totaalontwerp, dat naast het ontwerp van 34 bungalows ook gedetailleerde aanwijzingen bevat voor de groenaanleg en de inrichting van paden. Het ontwerp werd opgemaakt door Albert Mas uit Leupegem (voor Groep Meno uit Brussel) en Paul Van Dormael uit Heverlee. Toenmalige literatuur vermeldt Guy Ringoot (Belsele) als tuinarchitect. Van 1962 tot 1964 werd het bungalowpark gerealiseerd door de aannemer N.V. Theunis uit Ransberg. Kenmerkend is de combinatie van een witte strakke architectuur in expo 58-stijl met een meer organisch opgevatte groenaanleg (met oudere landschapselementen zoals de Molenbeek). De woonhuisjes werden naar planopbouw en schikking ontworpen in een onverbreekbaar verband met de groenruimte.

Op 2 september 1967 werd het Ruelenspark ingehuldigd door mevrouw M. De Riemaecker-Legot, Minister van het Gezin en de Huisvesting. In het kader van de Nationale Wedstrijd voor groenruimten en bebloemde wijken bekroonde het Nationaal Instituut voor de Huisvesting de realisatie in 1969 met de eerste prijs in de categorie B, de beplantingen in de residentiële wijken. Voor het Nationaal Instituut voor de Huisvesting gold het als een voorbeeldproject, getuige de publicatie in het tijdschrift Wonen in 1972.

In 1976 besloot de gemeenteraad om op de plaats van een van de vijvers op het terrein een dienstencentrum met 48 studio’s (bejaardenflats) op te richten. In 1977 werd de bouwvergunning verleend voor een gebouw met vier bouwlagen en semi-mansardedak naar ontwerp van Formanova (niet opgenomen in de afbakening).

Beschrijving en typering

Algemene aanleg en groenaanleg

34 eengezinswoningen van het bungalowtype: 26 per twee gekoppelde bungalows en acht per vier gekoppelde bungalows; allen ingeplant volgens noord-zuid oriëntatie (strokenbouw). Volgens modernistische principes zijn wonen en verkeer strikt van elkaar gescheiden. De gegroepeerde bungalows zijn vrijstaand ingeplant in een doorlopend groenpark, slechts doorsneden door één dienstweg voor laden en lossen die de verbinding maakt tussen de Naamsesteenweg en de Broekstraat (Erasme Ruelenspark).

Groenaanleg met grote grasperken doorlopend tot aan de voorgevels en doorkruist met voetpaden (betontegels), die de inkom van de bungalows (noordzijde) verbinden met de doorgaande weg (asfalt). Eén samenhangende tuin met bloemperken, struikpartijen en boomgroepen. Het terrein wordt doorsneden door de Molenbeek. De oorspronkelijke groenaanleg omvatte twee vijvers (anno 2014 één bewaard). Bungalows omhaagd met ligustrum (strakke lijnvoering).

Architectuur

De wijk is opgebouwd uit twee types bungalows (A en B, 43 vierkante meter), beiden volgens de bouwplannen met slaapkamer en woonkamer met terras op het zuiden (met grote raampartijen van vloer tot plafond). Inkom en dienstruimten (keuken, badkamer, bergplaats) bevinden zich op het noorden (meer gesloten gevel). De huidige indeling is niet gekend.

Bungalows van één bouwlaag op vloerplaat in gewapend beton; in spiegelbeeldschema opgetrokken in witgeschilderde baksteen op een plint in zichtbaar metselwerk. Vrije gevelinvulling met oorspronkelijk schrijnwerk in witgeschilderd hout (anno 2014 grotendeels vervangen door witte kunststof); witte geëmailleerde asbest-cementplaten onder de niet-verdiepingshoge ramen (sandwichpanelen). Omlijsting van de inkomdeur en van de ramen in de zijgevels in silexplaten; deurdorpels in kunstmatige blauwsteen.

Kenmerkend voor de zogenaamde expo 58-stijl zijn de licht hellend lessenaarsdaken, uitkragend aan de voorgevel; oorspronkelijk met witgeschilderde houten bedekking (anno 2014 witte kunststof).

Evaluatie

Het Ruelenspark is anno 2014 een van de weinige bewaarde bungalowparken in expo 58-stijl in Vlaanderen (binnen de sociale woningbouw) en een representatief voorbeeld van dit type. Als totaalontwerp van architectuur, stedenbouw en groenaanleg heeft de wijk een hoge ensemblewaarde. Anno 2014 zijn de bungalows deels gerenoveerd, maar voldoende bewaard. De inplanting van het zorgcentrum heeft een vrij grote impact op de aanleg.

De erfgoedwaarde betreft vooral het geheel van woningen (uniformiteit), de schikking, de globale aanleg en het beeld (witte architectuur). De aanleg en met name het open, groene karakter van het gebied is van essentieel belang voor de erfgoedwaarde van de volledige wijk. Gezien het minimumkarakter van deze sociale woningen is het door de (semi)publieke open ruimtes en de schikking van de woningen dat men woonkwaliteit kon bereiken. De bungalows op zich hebben voornamelijk een typologische waarde (architecturale waarde).

Concrete elementen die de erfgoedwaarde bepalen zijn:

• de vrije inplanting van bungalows als losse elementen in een groen park
• de uniforme woningtypologie en architecturale vormgeving (bungalows, volume, wit karakter, licht hellende lessenaarsdaken, gevelcompositie)
• typisch materiaalgebruik, zoals sandwichpanelen en silexplaten
• de groenaanleg en bewaarde landschapselementen (Molenbeek, vijver)