Historiek en context

Woon- en handelspand in zakelijke art-decostijl, naar een ontwerp door de Gentse architect Geo Henderick uit 1937. Opdrachtgever was Werner Neyrinck, wiens bedrijf de papiergroothandel Neyrinck-Geudens al langer op dit perceel gevestigd was. Het programma telde oorspronkelijk slechts drie bouwlagen, met een winkel en papieropslagplaats op de begane grond en vier appartementen op de bovenverdiepingen. Het nieuwbouwproject, moest het bestaande pand op dit perceel vervangen, dat eerder door brand was vernield. Het betrof een constructie uit traditionele bak- en zandsteenstijl met een barokke rondboogpoort, vermoedelijk een samenstel van twee kernen die opklommen tot de tweede helft van de 16de eeuw. Aannemer Robert Roofthooft uit Wilrijk voerde de bouwwerken in de loop van 1937-1938 uit. Al in 1941 verkreeg Albert Demotte-Neyrinck een bouwvergunning voor het toevoegen van een vierde bouwlaag, waarvoor opnieuw beroep was gedaan op Henderick. Om financiële redenen ingevolge de oorlogsomstandigheden vond het project echter geen doorgang. Pas in 1960 werden de bouwplannen in gereduceerde vorm heropgenomen door de toenmalige eigenaar Walter Wirix, die nieuwe plannen liet tekenen door de architect Raymond Flémal, en de werken voltooide in 1961.

Geo Henderick was vóór de Eerste Wereldoorlog één van de meest creatieve art-nouveau-architecten in Gent. In het verlengde van dit fantasierijke en vloeiende oeuvre ontwikkelde hij tijdens het vroege interbellum een expressionistische baksteenarchitectuur ontleend aan de sculpturale vormgeving van de Amsterdamse School, met een detaillering die aansloot bij de art deco. Hendericks verdere oeuvre getuigt van een onafgebroken zoeken naar een plastische gevelvorm, waartoe hij in de plattegrond cirkelvormige en polygonale ruimten integreert. Tijdens de jaren 1930 versobert zijn stijl tot een veel zakelijker idioom, dat evenwel afstand houdt van het zuivere functionalisme. Tot deze laatste fase in het oeuvre van de architect, die na de Tweede Wereldoorlog nog nauwelijks actief was, behoort het woon- en handelspand Neyrinck, zijn einge realisatie in Antwerpen. De architectuur vertoont een zekere verwantschap met het appartementsgebouw Armand Henderick uit 1932 op de hoek van Eedverbondkaai en Paul Fredericqstraat te Gent.

Architectuur

Met een gevelbreedte van vijf traveeën omvat het gebouw vier bouwlagen onder een plat dak. De architectuur ontleent haar expressie in eerste instantie aan het dynamische profiel van het gevelfront dat de sterk verspringende rooilijn van de Oever opvangt, en in tweede instantie aan het contrastrijke baksteenparement. In tegenstelling tot de getrapte vorm van het pand dat zich sinds de 16de eeuw op dit perceel bevond, lost Geo Henderick de overgang tussen beide rooilijnen op plastische wijze op door de introductie van een rotonde. Deze wordt in de plattegrond gespiegeld, wat toelaat de bovenverdiepingen rug aan rug op te delen in twee min of meer gelijkwaardige appartementen, met de rotondes respectievelijk aan straat- en tuinzijde. De oksel tussen beide geveldelen werd oorspronkelijk geaccentueerd door een hoog oprijzend cilindrisch postament met flankerende colonnetten en een sculpturaal topstuk als bekroning. In zijn ontwerp voor de extra verdieping uit 1941 weerhield Henderick dit beeldbepalende element nog bovenop de toegevoegde bouwlaag. Hoewel Raymond Flémal in zijn ontwerp uit 1960 respectvol voortbouwde op het oorspronkelijke gevelontwerp, werd de bekroning uiteindelijk toch weggelaten. Eigen aan de architectuur van Henderick is het parement, waarvoor twee soorten baksteen van verschillende kleur en glansgraad werden gebruikt, ondersteund door het afwijkende metselverband. Het betreft mat gele baksteen in horizontaal halfsteens verband toegepast voor het opgaande metselwerk, en licht geglazuurde terracottakleurige gevelsteen van hetzelfde formaat verwerkt in verticale rollagen voor borstweringen, lateien, lekdrempels en de hoger opgetrokken hoekcolonnet van de rotonde, in beide gevallen met geaccentueerd, licht verdiept voegwerk. De winkelpui ter hoogte van de rotonde is bekleed met blauwe hardsteen, de penanten van de terugwijkende poorttravee hadden volgens het gevelontwerp een baksteenparement met rollagen (vandaag bepleisterd) op een hardstenen plint. Als dekstenen van de gevel is gebruikt gemaakt van bouwkeramiek, zoals oorspronkelijk gepland door Henderick. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit rechthoekige deur- en vensteropeningen, in de rotonde gegroepeerd tot vierlichten. Het houten schrijnwerk van de inrijpoort is bewaard, dat van de winkelpui en vensters vernieuwd, op de eerste verdieping naar bestaand model met horizontale roeden in het bovenlicht.

Volgens de bouwplannen beslaat de papierhandel met winkel, inrijpoort, pakhuis, kantoor en werkplaats de volledige begane grond. De bovenverdiepingen, ontsloten door een zijdelings ingeplante traphal, omvatten twee appartementen van verschillende oppervlakte, met de rotonde respectievelijk aan straat- en tuinzijde. Beide bestaan uit een inkomhal, een suite van salon (rotonde) en eetkamer, twee slaapkamers, een keuken en badkamer. Het ontwerp voor de toegevoegde verdieping door Geo Henderick uit 1941, voorzag één groot appartement over de volledige oppervlakte, met een ruime hal onder een bovenlicht in het centrum, het salon aan straatzijde en de eetkamer met terras bij de keuken aan tuinzijde, verder drie slaapkamers, een meiden-, gasten- en badkamer. Het ontwerp van Raymond Flémal uit 1960, reduceerde het plan tot één appartement aan straatzijde zoals de onderliggende flats, echter met één extra slaapkamer.