Historiek en context

Geheel van tien burgerhuizen en een winkelpand in neoclassicistische en eclectische stijl, gelegen op de hoek van de De Braekeleerstraat en de Lange Elzenstraat. Volgens de bouwaanvraag uit 1896 werden het huizenblok opgetrokken door de aannemer Petrus Franciscus Huygels-Van Humbeeck, in opdracht van grondeigenaar Charles Vanderlinden.

Charles Vanderlinden was eigenaar van een groot bouwblok in de Balansstraat, tegenover de Brusselstraat. Om makkelijker te kunnen opdelen in bouwpercelen, nam hij het initiatief om de De Braekeleerstraat te trekken. Een groot deel van de kavels werden tussen 1892 en 1896 voor eigen rekening bebouwd met kleurrijke rijen stadswoningen. De meest opmerkelijke gehelen zijn beide hoekcomplexen met de Balansstraat uit 1893-1894, en het hoekcomplex met de Lange Elzenstraat uit 1896. Minder gaaf bewaard zijn twee andere bouwprojecten, De Braekeleerstraat 36-42 en 24-28 respectievelijk uit 1892 en 1893.

Van Petrus Franciscus Huygels-Van Humbeeck, als aannemer en bouwondernemer vooral actief in de privé-woningbouw, zijn in Antwerpen bouwprojecten teruggevonden uit de jaren 1883 tot 1919, zowel in eigen beheer als voor derden. In de De Braekeleerstraat realiseerde Huygels-Van Humbeeck tussen 1886 en 1893 zelf zes bouwprojecten, goed voor in totaal zestien woningen, waarvan hij allicht de bouwplannen tekende. Het hoekcomplex met de Lange Elzenstraat is het enige bouwproject van Charles Vanderlinden in de De Braekeleerstraat, waarvan het bouwdossier Huygels-Van Humbeeck als aannemer uitwijst. Stijlovereenkomsten tussen dit project en de eerdere bouwprojecten van zowel Vanderlinden als Huygels-Van Humbeeck in de straat, laten echter toe uitvoering en ontwerp van al deze woningen aan de aannemer toe te schrijven.

Architectuur

Het geheel bestaat uit een afgeschuinde hoekpand van vijf traveeën, en tien rijwoningen van elk twee traveeën, gemiddeld twee bouwlagen hoog onder zadeldak. Het hoekpand en twee van de rijwoningen beschikken over een extra mezzanine, van twee andere rijwoningen is het zadeldak gemansardeerd. Het gevelfront is opgebouwd uit lijstgevels met verspringende kroonlijsthoogte, die volgens een repeterend schema gekoppeld zijn. Witgeschilderde gevelbepleisteringen alterneren met parementen uit rood of geel baksteenmetselwerk in kruisverband, telkens op een plint uit blauwe hardsteen. De bakstenen gevels worden contrastrijk geaccentueerd door tweekleurige baksteenmozaïeken, of speklagen, waterlijsten, deur- en vensteromlijstingen uit witte natuursteen. Verder beantwoorden de opstanden aan een regelmatig ordonnantieschema, geleed door de puilijst, opgebouwd uit registers van overwegend rechthoekige deur- en vensteropeningen, en met een houten kroonlijst op klossen of tandlijst als gevelbeëindiging.

Bij het eenvoudige, bepleisterde en beschilderde hoekpand met winkel (De Braekeleerstraat 2) legt een balkon met consoles en ijzeren borstwering de klemtoon op de afgeschuinde hoektravee, en zijn beide zijtraveeën als risaliet gemarkeerd.

De gevelopstanden van de rijwoningen zijn in vijf verschillende types onder de verdelen, die volgens een onregelmatig schema twee tot drie maal worden herhaald (b-e-c-e-b-d-a-hoekpand-a-b-c). Type a (De Braekeleerstraat 4 en Lange Elzenstraat 62) met rood bakstenen gevelparement, onderscheidt zich door entablementen op de begane grond en een tweelicht met rondboogveld op de verdieping. Type b (De Braekeleerstraat 8 en 16, Lange Elzenstraat 60), bepleisterd en beschilderd met schijnvoegen op de begane grond, onderscheidt zich door deurvensters met driehoekig fronton en ijzeren borstwering op de bovenverdieping, en een klassiek hoofdgestel. Type c (De Braekeleerstraat 12, Lange Elzenstraat 58), is op de frontons na gelijkaardig als type b, waarvan het zich verder onderscheidt door een mezzanine met tweelichten en kolossale hoekpilasters. Type d (De Braekeleerstraat 6) onderscheidt zich door een asymmetrisch opzet, gemarkeerd door een frontonvenster met balustrade op de bovenverdieping van de brede zijtravee. Type e (De Braekeleerstraat 10 en 14) met een geel bakstenen parement, onderscheidt zich door mozaïekfriezen, hoekpilasters en entablementen op de bovenverdieping, en een dakkapel met driehoekig fronton.

De huizenrij zijde De Braekeleerstraat is intact bewaard, inclusief het houten schrijnwerk van de inkomdeuren, op nummers 12 tot 16 het vensterschrijnwerk, en op één na alle gietijzeren voetschrapers. De huizenrij zijde Lange Elzenstraat is minder gaaf, na het decaperen van nummer 58, het opnieuw cementeren van nummer 60 en het overschilderen van nummer 62; behouden inkomdeur en voetschraper op nummer 60.

De plattegrond van de rijwoningen beantwoordt aan de klassieke typologie van het burgerhuis, dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal.