is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Tuinwijk Gallifort
Deze vaststelling is geldig sinds
De art-decohuizenrij aan de westelijke straatzijde van de De Waillystraat is een gaaf bewaard gedeelte van de Tuinwijk Gallifort die het volledige bouwblok tussen de Gallifortlei, de Frans Messingstraat, de Baron Leroystraat en de De Waillystraat inneemt.
De tuinwijk is een realisatie van de sociale huisvestingsmaatschappij "Tuinwijk van Deurne" of "Sociaal Wonen Deurne". De plannen werden opgemaakt door de gemeentelijke architect van Deurne, Edward Van Not, tussen 1926 en 1932, en de werken werden uitgevoerd door aannemer Jan Horsten, die in deze buurt woonde.
De tuinwijk is samengesteld uit vier identieke ensembles in art-decostijl. In elke straat tekende Van Not veertien eengezinswoningen, op elke hoek afgesloten door een hoger uitgewerkte meergezinswoning. De hoekpanden werden later opgetrokken dan de tussenliggende huizenrijen en werden ondertussen grotendeels vervangen door nieuwbouw. Alle eengezinswoningen werden voorzien van een tuin. Deze tuinen liggen lager dan het straatniveau en waren oorspronkelijk visueel niet gescheiden, waardoor een open binnenplein ontstond.
Het gabariet, de ritmering en de sfeer van het ontwerp is in de vier straten bewaard. Talrijke gevels kregen echter een nieuw parement, gewijzigde muuropeningen of ander schrijnwerk. De aanpassingen zijn het gevolg van de verkoop van de sociale woningen aan particuliere eigenaars. Deze verkoop ging al van start kort na de afwerking van de tuinwijk.
Enkel in de De Waillystraat behield de gevelrij van 1 tot 27 in hoge mate de originele uitwerking. De veertien eengezinswoningen tellen twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldaken. De lijstgevels hebben een parement van bruine baksteen waarin gecementeerde delen voor accenten zorgen; de plinten van de woningen zijn afwisselend afgewerkt met blauwe hardsteen, breuksteen of cementering.
Het ensemble is symmetrisch opgebouwd, identiek gespiegeld om een centrale as tussen nummers 13 en 15. De tien centrale woningen hebben een voortuin; de vier flankerende huizen maken met hun andere rooilijn de aansluiting met de meergezinswoning op de hoek. Om een speels, afwisselend straatbeeld te creëren werden verschillende geveltypes afgewisseld. Allemaal gaan ze echter uit van een enkelhuistype, met smalle deurtravee en brede venstertravee, doorgaans met een erker op de begane grond. Centraal (9-19) zes identieke, gekoppelde woningen met spiegelend schema, gekenmerkt door een gecementeerd art-decofronton, driezijdige gecementeerde erker en een rondboogdeur op de begane grond, en een gekoppeld drielicht en smal ovaal venster op de verdieping. Deze zes hebben gezien hun centrale ligging in het bouwblok, ook de langste percelen, vaak met bijbouw tegen de achterste perceelgrens. De vier woningen die hierbij aan weerszijden aansluiten (5-7 en 21-23) zijn soberder vormgegeven: een erker met getrapte zijwanden, rechthoekige, vlak omlijste deur en bovenvensters, vlak gecementeerde muurvelden, een art-deco-ornament in siermetselwerk tussen de bovenvensters. De vier woningen die het ensemble op de hoeken afsluiten (1-3 en 25-27) hebben geen voortuin, waardoor hun gevels aansluiten bij die van de hoekpanden van het ensemble, waarmee ze in één ontwerp- en bouwfase werden gerealiseerd. Nummers 1 en 27 hebben door pilasters afgetekende traveeën, een gecementeerde gevelbeëindiging met modern fronton. De woningen op nummers 3 en 25 hebben een sterk terugwijkende deurtravee, waardoor de woning getrapt de overgang vormt tussen de hoekensembles en de centrale woningen met voortuinen. De zijgevels van deze huizen kregen een verzorgde uitwerking, met siermetselwerk en gecementeerde gevelpunt.
Het schrijnwerk is grotendeels vervangen. Op nummer 17 originele ramen met glas in lood met florale art-decomotieven in de bovenvensters; op nummer 13 is het buitenschrijnwerk met glas-in-loodramen integraal bewaard met uitzondering van de voordeur.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
De Waillystraat
Is deel van
Deurne
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Tuinwijk Gallifort [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304026 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Stad Antwerpen
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.