Ensemble van vijf burgerhuizen in neoclassicistische stijl, gebouwd in opdracht door de heer J. Van Triel, naar ontwerpen door architect Henri Smits uit 1881. Als eerste kwam het geheel van drie volgens repeterend schema gekoppelde woningen op nummers 35-39 tot stand, hetzelfde jaar gevolgd door een geheel van twee volgens spiegelbeeldschema gekoppelde woningen op nummers 41-43. Hogerop in de Justitiestraat had Smits in 1880 voor eigen rekening al een geheel van twee gekoppelde woningen gebouwd, en verderop in de straat liet Van Triel in 1882 nog een derde geheel van twee gekoppelde woningen optrekken. Het nummer 43 werd in 1918 door toenmalig eigenaar Armand de Hesselle, naar een ontwerp door de architect Adolphe Van Coppernolle verbouwd, met een nieuwe gevelafwerking in beaux-artsstijl en uitbreiding van de achterbouw met een nieuwe veranda en een overdekt terras.
Het vastgoedproject Van Triel behoort tot het vroege oeuvre van Henri Smits, die eind jaren 1870 zijn debuut maakte. Tijdens een succesvolle loopbaan, vroegtijdig beëindigd door Smits’ overlijden in 1914, realiseerde de architect een groot aantal nieuwbouwprojecten in Antwerpen, zowel voor residentiële als bedrijfsarchitectuur. Van meet af aan paste hij in zijn ontwerpen simultaan zowel de conventionele neoclassicistische stijl als een meer pittoresk neotraditioneel idioom toe. De burgerhuizen in de Justitiestraat zijn representatief voor de eerste categorie, zijn eigen woning aan de Wapper uit 1897 voor de tweede.
Met een gevelbreedte van elk drie traveeën, omvatten de rijwoningen een souterrain en drie bouwlagen onder een zadeldak. De bepleisterde en beschilderde lijstgevels met schijnvoegen op de begane grond, rusten op een plint uit blauwe hardsteen. Nadrukkelijk horizontaal geleed door waterlijsten en kordonvormende lekdrempels, legt de compositie telkens de klemtoon op de middenas. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige muuropeningen, de bovenvensters in geriemde omlijsting. Een klassiek hoofdgestel met houten kroonlijst op klossen en tandlijst vormt de gevelbeëindiging.
De nummers 35-39 worden op de eerste verdieping gemarkeerd door entablementen en een centraal balkon met consoles en balustrade. Houten inkomdeur en vensters en smeedijzeren keldertralies op nummers 37-39. Vernieuwde gevelbepleistering met verwijdering van het stucwerk, en nieuw schrijnwerk op nummer 35.
De rijker uitgewerkte nummers 41-43 hebben een geblokt middenrisaliet, gemarkeerd door balkons met balustrade en een gekornist hoofdgestel op consoles. Doorgetrokken balustrades en imposten accentueren de eerste verdieping, een gebogen fronton tussen entablementen de tweede. Op nummer 41 bewaarde houten inkomdeur, smeedijzeren souterraintralies en gelijkvloerse borstweringen. Nummer 43 kreeg bij de verbouwing in 1918 een cementbepleistering in imitatie-natuursteen, vlakke vensteromlijstingen met oren, sluitsteen, drop en onderdorpel op de bovenverdiepingen, en een stafwerkfries onder de kroonlijst. De smeedijzeren inkomdeur, souterraintralies en de gietijzeren voetschraper dateren van toen.
De plattegronden beantwoorden aan de klassieke typologie van het burgerhuis dat uit een hoofdvolume en een smalle achterbouw in entresol bestaat, ontsloten door de zijdelings ingeplante inkom- en traphal.
Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2017: Ensemble van vijf gekoppelde burgerhuizen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/194635 (geraadpleegd op ).
Nummers 11 tot 15, 19, 29 tot 41, 51 tot 55, 69, 75 tot 83, 10 tot 14, 22 en 24. Neoclassicistische enkelhuizen van drie bouwlagen onder zadel- of (pseudo-)mansardedaken, uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Bepleisterde en beschilderde lijstgevels, vaak met geblokte begane grond en centraal balkon, doorlopende lekdrempels, kordons en panelen. Meestal rechthoekige muuropeningen. Enkele huizen met recente winkelpuien.
Bron: PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nc, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. 1989: Ensemble van vijf gekoppelde burgerhuizen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/193795 (geraadpleegd op ).