Woonwinkelhuis met werkhuis in neoclassicistische stijl gebouwd in opdracht van G. De Ley, uit de Bakkerstraat 46 in Berchem, naar ontwerp van architect Jan De Vroey uit 1914. Het originele winkelinterieur bleef bewaard.

Historiek en context

De winkel met drukkerij is sedert de oprichting ervan eigendom van dezelfde drukkersfamilie Baeyens-De Ley, actief in Antwerpen sedert 1912. De drukkerij met winkel werden gebouwd rond 1914 in opdracht van G. De Ley naar ontwerp van Jan De Vroey. In de jaren 1930 was Arthur Baeyens-De Ley eigenaar en voerde beperkte verbouwingen van het interieur uit die geen betrekking hadden op de winkelruimte.

Dit neoclassicistische pand is representatief voor het oeuvre van Jan De Vroey, die midden jaren 1890 zijn loopbaan aanvatte. In de periode tot aan de Eerste Wereldoorlog bediende hij zich voor zijn residentiële architectuur zowel van het conventionele neoclassicisme, het eclecticisme, als de art nouveau. Kort vóór de Eerste Wereldoorlog bracht De Vroey de neogotische Sint-Hubertuskerk te Berchem tot stand. Actief tot zijn overlijden in 1935, ontwierp hij tijdens het interbellum zowel in de klassieke beaux-artsstijl, als in de meer eigentijdse art deco.

Exterieur

Winkelhuis van drie traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak met vernieuwde leien en dakvlakvensters. Begane grond met houten winkelpui op hardstenen plint en in hardstenen omlijsting gevatte deuropening, samen onder een doorlopende puilijst.

Bepleisterde en beschilderde bovengevel op hardstenen plint ingedeeld en afgewerkt volgens de neoclassicistische standaard: hoofdgestel met houten kroonlijst op gekoppelde consoles, tandlijst en decoratieve fries met verdiepte vlakken, regelmatig in de traveeën geplaatste segmentboogvormige vensteropeningen in geriemde vensteromlijstingen; op de derde bouwlaag voorzien van oren, sleutels en raamdorpels op consoles. Accent op de twee linkertraveeën, gevat tussen monumentale vlakke pilasters, die verder lopen in de houten pilasters die de winkelpui omkaderen. Het schrijnwerk van de bovenvensters is vernieuwd, waarbij de indeling gebaseerd is op de originele T-vensters.

De eerste bouwlaag omvat de winkelpui in de twee linkertraveeën met rechts een travee met de afzonderlijke toegang naar woning en achterliggend werkhuis. De houten winkelpui heeft een verdiepte centrale inkom en flankerende gebogen etalages. De bovenlichten van de vitrines en winkeldeur zijn uitgevoerd in groen structuurglas. De rechthoekige vormgeving van deze bovenlichten wijkt af van het in 1914 vergunde plan waar rondboogvormige bovenlichten in art-nouveaustijl waren voorzien. De afzonderlijke, rechthoekige inkomdeur naar de woning wordt geflankeerd door hardstenen deurstijlen met neoclassicistisch motief. Pui en voordeur wordt samen gevat onder een puilijst met opschrift in bladgoud "Baeyens Drukkerij" op donkere achtergrond die de volledige gevelbreedte inneemt. Het verfijnde houten schrijnwerk van de winkelpui is bewaard, evenals het houtwerk van de vleugeldeur, deels beglaasd en voorzien van sierlijk traliewerk.

Winkelinterieur

De woning is gebouwd op een geknikt en naar achter toe schuin breder wordend perceel. De klassieke 19de-eeuwse enkelhuisindeling werd toegepast, maar speelt in op het breder wordend perceel. In de twee linkertraveeën, de klassieke enfilade van drie rechthoekige ruimtes: voorkamer als winkel, eetkamer en veranda. Het breder wordende perceel laat toe om naast de eetkamer een bergplaats in te richten, gekoppeld aan de voorliggende winkel, en verbonden met de keuken die naast de veranda werd ingepland. In de deurtravee volgt de laterale gang de schuin lopende rechtersperceelgrens: voorin een inkomhal, op het middenplan een brede bordestrap naar de verdiepingen, en ten slotte een doorgang naar de koer en het achteraan gelegen, lage werkhuis.

De rechthoekige winkelruimte vooraan wordt gescheiden van het achtergelegen vertrek door een drieledige vleugeldeur met heldere geslepen beglazing met bovenlicht. Het bouwplan uit 1914 toont een schematische weergave van een winkelinrichting, dat nu nog steeds aanwezig is.

De meerkleurige mozaïekvloer is afgewerkt met een zwarte boord met geometrische hoekmotieven. Het plafond is vlak bepleisterd met centraal een luster.

De nagelvaste houten wandkasten bevinden zich aan weerszijden van de winkelruimte en vullen de volledige zijwanden van de winkel. De wandopbouw is tweeledig met gesloten kasten in het onderste register en open rekken met kartonnen dozen in het bovenste register. Enkel de centrale wandkast links is volledig uitgevoerd als vitrinekast met heldere beglazing. De wandkasten worden bekroond door een kroonlijst. De vitrine wordt afgesloten van de winkelruimte door een drieledige lage houten etalageafsluiting in neorococostijl.

Vrijstaand meubilair, wandkasten, kroonlijst en etalageomlijsting vormen een ensemble en zijn afgewerkt met identiek verdiept paneeldecor met afgeronde hoeken. Het winkelmeubilair daterend uit de bouwperiode bleven integraal behouden.