19de-eeuwse begraafplaats met een rijke variatie aan kwalitatief hoogstaande graftekens uit de 19de en 20ste eeuw.

Historiek

Tot het begin van de 19de eeuw werd in Veurne begraven op de kerkhoven van de Sint-Walburgakerk, de Sint-Niklaaskerk en de Sint-Denijskerk. Bij het verbieden van de begraving in stadskernen door keizer Jozef II (1784) en Napoleon Bonaparte (1804) werd een begraafplaats buiten de stadsmuren aangelegd. Wanneer de begraafplaats in de Oude Vestenstraat precies geopend werd, is onduidelijk. Archiefdocumenten ontbreken. De oudst bewaarde bijzetting dateert uit het begin van de 19de eeuw, onder het keizerrijk van Napoleon (1804-1814). Het ‘Oud Kerkhof’ werd gesloten in 1990 toen de Begraafplaats Noordstraat geopend werd.

Beschrijving

De begraafplaats heeft een trapeziumvormige plattegrond, gescheiden van de straat door een geschoren taxushaag. Toegang via bakstenen hekpijlers geflankeerd door twee beuken. De begraafplaats wordt opgedeeld door een rastervormige padenstructuur waarvan een deel verhard is. De voornamelijk hardstenen graftekens in de gangbare stijlen als neoclassicisme, neogotiek tot modernisme en met de typische funeraire symboliek, overbruggen bijna twee eeuwen aan graftypologie. Ze worden aangevuld met ijzeren kruisen, graftrommels en recentere graftekens in natuursteen en graniet. De aanwezige graftypologieën (pinakelgraven, stèles, zerken, tombes, kruisen al dan niet in boomimitatie, ...) en hun locatie op de begraafplaats doen vermoeden dat de begraafplaats in oorsprong bestond uit eeuwigdurende concessies met indrukwekkende graftekens langs de hoofdpaden en niet-beboomde open zones in de binnenperken. De binnenperken werden in de 20ste eeuw stelselmatig verder ingevuld met rijen aan graftekens. In de 20ste eeuw werd de begraafplaats aangevuld met een Frans militair ereperk en massagraf, een Commonwealth begraafplaats uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog en verschillende heldenhuldezerken.

Een lijst met waardevol funerair erfgoed werd door het College van Burgemeester en Schepenen goedgekeurd in 2016.

De stedelijke begraafplaats van Veurne is gelegen langs de Oude Vestingstraat, op circa 250 meter ten noordoosten van de Grote Markt van Veurne. Op deze begraafplaats zijn onder meer terug te vinden: twee graven voor Britse doden uit de Eerste Wereldoorlog (Veurne Communal Cemetery), een Brits perk voor doden uit de Tweede Wereldoorlog (Veurne Communal Cemetery Extension), een Frans perk met massagraf, het graf van Karel Cogge, Sam De Vriendt, Rachel Ryckewaert en enkele heldenhuldezerkjes.

Historische beschrijving

Karel Cogge is vooral bekend omwille van zijn rol in de onderwaterzetting. Over het precieze verloop van de onderwaterzetting van de IJzervlakte die een einde maakte aan de IJzerslag is reeds veel geschreven. In elk geval rijpte de idee bij kapitein-commandant Nuyten om via een gecontroleerde onderwaterzetting de Duitse opmars te stuiten. Hij liet de Veurnse onderzoekrechter Emeric Feys een document tonen aan Kolonel Wielemans, de onderchef van de Generale Staf, waaruit bleek dat Nieuwpoort in 1793 de Franse revolutionaire troepen een tijdlang op afstand had weten te houden door een onderwaterzetting. Diezelfde dag nog, op zondag 25 oktober 1914, werd Karel Cogge (° Veurne, 1855 - + Veurne, 1922), toezichter van de Noordwatering van Veurne, op het stadhuis ontboden om de mogelijkheden van een inundatie te bespreken.

Een eerste poging via het Oud-Veurnesas, uitgevoerd door Karel Cogge en kapitein Thys, bleek niet toereikend genoeg. Vervolgens werd gefocust op de idee van Karel Cogge om via de Noordvaart de IJzervlakte onder water te zetten: hij wist namelijk dat het debiet van de Noordvaart driemaal hoger was dan de Oude-Veurnevaart. Dit voorstel werd eerst tegengehouden, omdat de Noordvaart te dicht lag bij de Duitse stellingen. In de nacht van 29 op 30 oktober werd uiteindelijk toch beslist om de ‘verlaat’ van de Noordvaart te openen. Dit werd uitgevoerd door kapitein Umé, korporaal Balon, soldaten Cop en Van Belle met medewerking van schipper Hendrik Geeraert. Door dit manoeuvre vier nachten na elkaar te herhalen, steeg het water in het beoogde gebied met 10 à 30cm.

Na de onderwaterzetting stabiliseerde het front zich tussen de Noordzee en Diksmuide. De IJzerslag was ten einde. De Belgen hadden de controle over de afwatering van de streek (via een compagnie Sapeurs-Pontonniers), maar de Duitsers bleven de sluizen met hun zware artillerie bestoken.

Karel Cogge en commandant Nuyten werden reeds op 5 november 1914 door koning Albert eretekens op de borst gespeld.

Kenmerken

Graf voor Karel Cogge, met onder meer medaillon met portret van 'Veurne's held van 1914'.

De stedelijke begraafplaats van Veurne is gelegen langs de Oude Vestingstraat, op circa 250 meter ten noordoosten van de Grote Markt van Veurne. Op deze begraafplaats zijn onder meer terug te vinden: twee graven voor Britse doden uit de Eerste Wereldoorlog (Veurne Communal Cemetery), een Brits perk voor doden uit de Tweede Wereldoorlog (Veurne Communal Cemetery Extension), een Frans perk met massagraf, het graf van Karel Cogge, Sam De Vriendt, Rachel Ryckewaert en enkele heldenhuldezerkjes.

Historische beschrijving

Emiel Ferfaille (Menen, 1891 - Veurne, 1918), een 26-jarige Belgische beroepsvrijwilliger en wachtmeester-foerier bij het 2de Regiment Zware Artillerie, vermoordde op 27 oktober 1917 zijn twintigjarige zwangere vriendin Rachel Ryckewaert. Zij werd begraven op de stedelijke begraafplaats van Veurne.

Als enige verdachte bleef onderofficier Ferfaille halsstarrig ontkennen tot de speurders ontdekten dat de man nog een andere verloofde had. In januari 1918 verscheen Ferfaille voor de Krijgsraad van de 3de Legerafdeling en werd hij veroordeeld voor moord. Zijn beroep en gratieverzoek werden verworpen. Op 26 maart werd hij onthoofd op de binnenkoer van de gevangenis van Veurne. Het was de enige keer dat een ter dood veroordeelde militair niet voor het vuurpeleton kwam, maar op het schavot terechtgesteld werd. Het is meteen de laatste onthoofding in België. Ferfaille zou begraven zijn op het kerkhof van Adinkerke.

Momenteel wordt aangenomen dat er twaalf of dertien Belgische militairen geëxecuteerd werden tijdens de Eerste Wereldoorlog, om een voorbeeld te stellen voor de andere militairen. Op 17 mei 1915 werd een speciaal straforgaan opgericht. Daarna werden nog drie executies uitgevoerd omwille van moord.

Kenmerken

Privé-graf voor Rachel Ryckewaert.

De stedelijke begraafplaats van Veurne is gelegen langs de Oude Vestingstraat, op circa 250 meter ten noordoosten van de Grote Markt van Veurne. Op deze begraafplaats zijn onder meer terug te vinden: twee graven voor Britse doden uit de Eerste Wereldoorlog (Veurne Communal Cemetery), een Brits perk voor doden uit de Tweede Wereldoorlog (Veurne Communal Cemetery Extension), een Frans perk met massagraf, het graf van Karel Cogge, Sam De Vriendt, Rachel Ryckewaert en enkele heldenhuldezerkjes.

Historische achtergrond

Sam De Vriendt werd geboren in 1884 in Schaarbeek. Zijn vader, oom en grootvader waren kunstschilders. Hijzelf schilderde kinderportretten, religieuze en historische werken. Hij liep school aan de Koninklijke Academie der Schone Kunsten in Antwerpen, waar zijn vader directeur was en waar hij bevriend raakte met Joe English. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd hij in 1914 als vrijwilliger ingedeeld bij het 13de Linieregiment en kreeg de functie van artilleriewaarnemer. Hij nam actief deel aan de Frontbeweging. Hij was ook één van de voornaamste figuren van "Kunst aan de IJzer", die het artistieke leven op gang poogde te houden. Tijdens de oorlogsperiode maakte Sam De Vriendt een respectabel aantal werken, waaronder het schilderij dat de overhandiging van een monstrans door Duitse aan Vlaamse militairen voorstelt. Enkele van zijn werken hangen in het Stedelijk Museum van Diksmuide. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vond Sam De Vriendt ook zijn vriend Joe English terug, een leerling van zijn vader, die zich in Veurne onder de vleugels van professor Daels aan cultureel werk kon wijden en ook een voorman was van "Kunst aan de IJzer". Het nieuws van de dood van Joe English trof hem dan ook erg. In 1919 trouwde Sam De Vriendt met Godelieve Therssen uit Veurne. Zij zette zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in als sociale vrijwilligster voor gekwetsten. Hij had haar tijdens de oorlog leren kennen door toedoen van professor Daels en Joe English. Het paar ging in Antwerpen wonen, maar verhuisde in 1927 naar Brugge. Sam was lid van het "Komitée voor de Bedevaarten naar de IJzer": hij organiseerde samen met dokter Daels de eerste IJzerbedevaart naar het graf van Joe English in Steenkerke in 1920 en droeg de kist van Joe English van de Belgische begraafplaats van Steenkerke naar de crypte van de IJzertoren in 1932. Verder was Sam De Vriendt lid van de beheerraad van de Academie voor Schone Kunsten te Brugge, van de Stedelijke Commissie voor het Behoud van Stedeschoon, van de Provinciale Commissie voor Monumenten en Landschappen... Hij realiseerde veel schilderijen met reminiscenties aan de oorlog en maakte ook glasramen, boekillustraties, kunstwerken voor heropgebouwde kerken en religieus werk. In 1941 was Sam De Vriendt een korte tijdspanne burgemeester ad interim van Brugge. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog kon hij als schepen van Schone Kunsten de Duitsers overtuigen om Brugge te verlaten zonder achterhoedegevechten om de kunstschatten te vrijwaren. Na de bevrijding moest hij als collaborateur terechtstaan en werd hij veroordeeld tot twee jaar cel en een zware geldboete. In 1950 ging hij als kunstschilder aan de slag in Schaarbeek. In 1968 stierf zijn vrouw. Hijzelf stierf op 26 juli 1974 in Sint-Antonius-Brecht, maar werd op 3 augustus 1974 begraven op de gemeentelijke begraafplaats van Veurne naast zijn vrouw. Zijn grafsteen neemt de vorm aan van een heldenhuldezerk, ontworpen door zijn vriend Joe English.

Kenmerken

Privé-graf voor Sam De Vriendt en zijn echtgenote, in de vorm van een heldenhuldezerkje.