erfgoedobject

Cinema Astoria

bouwkundig element
ID
304877
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304877

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Cinema Astoria
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Voormalige Cinema Astoria in een eclectische stijl met art-nouveau-inslag, tussen 1919 en 1922 opgetrokken in opdracht van aannemer Louis De Schutter-Daniels op de plaats van de in 1915 deels afgebroken brouwerij De Ster.

Aangenomen kan worden dat De Schutter de werken zelf uitvoerde, en mogelijk ook instond voor het ontwerp. In Merksem werd onder zijn beheer onder meer de vooroorlogse, pittoreske eenheidsbebouwing aan de Du Chastellei 38 tot 44 gerealiseerd. Ondanks verschillende aanpassingswerken vormt het, in tegenstelling tot het sterk verbouwde Eska, later Merksem Palace (Bredabaan 396-398), nog één van de zeldzame herkenbare interbellum cinemazalen in Merksem en Antwerpen.

Met een gevelbreedte van vijf traveeën omvat het voormalige cinemacomplex drie bouwlagen onder een met pannen gedekt zadeldak met de nok evenwijdig aan de straat. Rustend op een vernieuwde pui, is de drie traveeën brede gebogen en risaliterende lijstgevel gevat tussen twee toegangstraveeën, die uitgewerkt zijn als met klokvormige torenhelmen bekroonde traptorens op een vierkante plattegrond. De gevel is op de verdiepingen volledig wit geschilderd, voor zover af te leiden uit oudere foto’s met behoud van de oorspronkelijke simili-bepleistering. Blauwe hardsteen is aangewend voor de cordonlijsten en de vensterdorpels.

De bij de herbestemming van de cinema tot garage met showroom aangepaste pui met mozaïekbekleding, respecteert de oorspronkelijke indeling van een ruime centrale cinematoegang, die voorzien was van een luifel, geflankeerd door twee toegangen naar de appartementen op de verdiepingen. Deze laatste hadden oorspronkelijk verzorgde spitsboogvelden, die tot aan de cordonlijst reikten. Horizontaal geleed door blauwe hardstenen cordonlijsten, is de centrale lijstgevel gekenmerkt door regelmatige vensteropeningen met op de eerste verdieping drie pseudo-erkers op trapezoïdale basis, ter hoogte van de tweede verdieping bekroond met licht verdiepte vensteropeningen die in de door gebogen consoles ondersteunde lateien de gebogen gevelbekroning volgen. De traptorens zijn geopend met rechthoekige (eerste verdieping) en rondboogvensters (tweede verdieping), verfraaid met bepleisterde borstweringen en met respectievelijk geoorde omlijstingen of een getrokken dubbele sierlijst. De traptorens, oorspronkelijk eveneens met sierlijsten gedecoreerd en met in de fries imitatieconsoles, hebben onder de met lood of zink beklede torenhelmen een getrokken of houten geprofileerde kroonlijst.

Het oorspronkelijke houten deur- en vensterschrijnwerk met kleine roedeverdeling in de bovenlichten, met inbegrip van de verzorgde toegangsdeuren en pseudo-erkers met panelen in de borstweringen, is volledig vernieuwd en heeft de gevelexpressie sterk verschraald. De trapezoïdale basis van de vensterdeuren in de centrale lijstgevel, vandaag met een verhoogde borstwering, droeg oorspronkelijk een verzorgde metalen balustrade.

De vergunningsaanvraag voor het uitbaten van een cinema uit 1922 toont de oorspronkelijke plattegrond. De onderkelderde voorbouw gaf met een ruime hal en overdekte koer, geflankeerd door de toegangen tot de appartementen en achteraan het sanitair en de 'office', uit op een ruime cinemazaal voor 450 personen met toneel, orkestbak en balkon. Naast het 'ondertoneel' bevonden zich bijkomende toiletten en de doorgang naar de achterliggende loges en een overdekte uitgang naar de Terlindenhofstraat. Op de verdiepingen waren telkens twee bescheiden appartementen georganiseerd per verdieping, ontsloten door een afzonderlijke trappenhal. Deze hadden telkens twee (rechts) of drie kamers (links), met achteraan een wasplaats of keuken. De cinema werd herhaaldelijk herbestemd en verbouwd, aanvankelijk tot garage in 1963, nadien tot handelszaak en in 2005 tot cafetaria en feestzaal. Deze laatste verbouwingswerken voorzagen in vergaderzalen op de verdieping, een centrale dansvloer met orkestbak in de feestzaal, en een nieuwe keuken en sanitair in het oude logegebouw. De appartementen op de tweede verdieping waren zeker dan reeds samengevoegd.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Kadastrale leggers Antwerpen, afdeling XL (Merksem), artikel 1359.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, afdeling XL (Merksem), 1919/6, 1921/12, 1921-1922/90.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1974#4499, 3184#704, 3170#143.
  • Stadsarchief Antwerpen, Milieuvergunningen, 1111#493, 1111#2121.
  • CAUBERGHS F. 1978: Bredabaan, levensader van Merksem, Merksem, foto 104.
  • HORIONS L., JACOBS E., STEVENS M., VAN LONDERSELE L. e.a. 1992: Merksemse Nostalgie in Prentkaarten, Merksem, 41-42.

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Cinema Astoria [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304877 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.