erfgoedobject

Samenstel in art deco

bouwkundig element
ID
304914
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304914

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Samenstel in art deco
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Samenstel van twee half vrijstaande woningen in art-decostijl naar een ontwerp van architect Edward Craeye (zie gevelinscriptie nummer 38), respectievelijk in 1929 (nummer 38) en 1938 (nummer 36) gebouwd in opdracht van de gemeente Merksem, die na het trekken van de straat de aanpalende gronden ten gelde maakte. Het is niet duidelijk of ook het later opgetrokken rechtse nummer 36 een ontwerp is van Craeye, of louter geïnspireerd werd op dat van het nummer 38.

Het nummer 38 behoort tot het rijpe oeuvre van Edward Craeye, als architect actief van begin jaren 1900 tot midden jaren 1950. Vanaf de jaren 1920 legde hij zich voornamelijk toe op sociale huisvesting in opdracht van de Antwerpse Maatschappij voor Goedkope Woningen, later S.M. Huisvesting-Antwerpen. Edward Craeye bracht tijdens het interbellum enkele belangrijke projecten tot stand op het Kiel, en in de naoorlogse periode in de wijk Luchtbal. De realisatie aan de Frans de l’Arbrelaan vormt samen met het hotel Cammaert in Antwerpen één van de zeldzame privé-opdrachten die van hem bekend zijn uit het interbellum.

Het samenstel bestaat uit een in plattegrond, hoogte van de kroonlijst en gevelindeling telkens subtiel van elkaar verschillend half vrijstaand burgerhuis (nummer 38) en appartementsgebouw (nummer 36). Beide zijn in de voorgevel gekenmerkt door een tegenover elkaar gespiegelde smalle toegangstravee en brede venstertravee, onderbroken door een bij het nummer 38 behorende doorgang naar de achterliggende risaliterende achterbouw en tuin, en een laag poortgebouw. De nummers 30-32 verderop in de straatwand kennen een gelijkaardig opzet van twee stilistisch gekoppelde woningen aan weerszijden van een één bouwlaag hoge garage, met een gedifferentieerde vormgeving in homogene materialen.

Twee traveeën breed en drie bouwlagen hoog onder een plat dak, hebben de lijstgevels aan de straat boven de met witte natuursteen beklede benedenverdieping een parement uit roodbruin baksteenmetselwerk in kruisverband met hol gesneden voegen. Witte natuursteen is verder toegepast voor de speklagen, de borstweringen, de dorpels, de lateien, de erkers, de kruiskozijnen en de luifel van het nummer 38, de negblokken, en de plint en fries van de garage.

Het linkse nummer 38, geleed door witte natuurstenen speklagen, heeft in de smalle toegangstravee een verdiept inkomportaal met blauwe hardstenen treden, voorzien van getrapte witte natuurstenen dagkanten en in hetzelfde materiaal een luifel met tandlijst op gestileerde voluutconsoles. Boven de luifel zijn de smalle en omlijste vensteropeningen gevat in een doorlopend veld met gecanneleerde witte natuurstenen panelen, in de borstwering van de eerste verdieping met een nis voor een Onze-Lieve-Vrouw met kind, rustend op een lantaarn met een metalen afsluiting in art-decomotieven en met in de rug een natuurstenen spoel versierd met fruit- en bloemenslinger. De met drielichten opengewerkte venstertravee is gedomineerd door een hoog uitgewerkte en markante erker met lagere zijlichten op de eerste verdieping, volledig uitgevoerd in witte natuursteen en met een rechthoekige plattegrond rustend op vier gestileerde consoles. Op de tweede verdieping uitgewerkt als balkon met een verhoogde borstwering en een eenvoudige metalen handlijst, is het geritmeerd door vier opvallende getrapte waterspuwers. De voor- en zijgevel zijn beëindigd met een doorlopende gecanneleerde fries. Ter hoogte van de zijingang met kettingstenen op de hoeken, is de eerste travee van de zijgevel blind. De travee is gemarkeerd door een licht vooruitspringend gevelvlak onderaan geflankeerd door recht afhangende bloemenslingers, rustend op een eenvoudig geprofileerd paneel en beëindigd met een paneelfries. In de tweede travee heeft de zijgevel speklagen en op de begane grond een ondiepe erker, en op de verdiepingen telkens drie regelmatige openingen onder witte natuurstenen lateien. De getrapte risaliterende achterbouw heeft in functie van de doorgang een overkragende bovenbouw.

Het rechtse, decoratief meer sobere nummer 36 is gekenmerkt door een lage blauwe hardstenen plint, met in de licht risaliterende toegangstravee een verdiepte inkom met eenvoudige omlijsting, en tussen de smalle vensteropeningen op de verdiepingen een witte natuurstenen paneel. De één bouwlaag hoge erker op een rechthoekige plattegrond heeft net als in het nummer 38 een verhoogde borstwering en metalen buisleuning. De zijgevel met blinde eerste en deels gecanneleerde travee, heeft achteraan een speklaag en is voor zover zichtbaar behoudens twee smalle bandramen onder de kroonlijst volledig blind. De gevels zijn beëindigd met een onversierde witte natuurstenen fries.

Beide kroonlijsten zijn bekleed met kunststof, waaronder mogelijk nog het oorspronkelijke houten exemplaar bewaard is. In de rechtse hoek van de speklaag in de pui van het nummer 38 is de naam van de architect geïnscribeerd "E. CRAEYE./ARCH.".

Het vensterschrijnwerk is vernieuwd maar de houten toegangsdeuren zijn in beide panden bewaard, met inbegrip van de deurgrepen en met een verzorgd metalen deurrooster in art-decostijl (nummer 38).

Over de plattegrond van het linkse nummer 38 zijn geen archiefbescheiden voorhanden. Deze van het rechtse nummer 36 kan worden afgeleid uit het verbouwingsplan uit 1959, wanneer de achterbouw opgetrokken is en de indeling van de appartementen werd gewijzigd. De oorspronkelijke indeling in één appartement per verdieping volgde de traditionele enkelhuisindeling, met naast de inkomhal de woon- en slaapkamer en in de smallere achterbouw de natte ruimtes. De verdiepingen hebben boven de inkomhal aan straatzijde een bijkomende kamer.

  • Kadasterarchief Antwerpen, Kadastrale leggers Antwerpen, afdeling XL (Merksem), artikel 114.
  • Kadasterarchief Antwerpen, Mutatieschetsen Antwerpen, afdeling XL (Merksem), 1929/17, 1938/88.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 103#6011.

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Samenstel in art deco [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304914 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.